Morgunblaðið - 05.07.1977, Síða 26

34
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 5, JULI 1977
Tómas Þorvaldsson f ræðustól á aðalfundi
S.l.F.
mióunum leysi allan okkar vanda.
Við höldum áfram að sópa upp
fiskinum sjálfir, og ég er hrædd-
ur um að þar ráði skammsýni um
of ferðinni.
Það hefur verið deilt hart un
það í fjölmiðlum undanfarið,
hvort um óþarft smáfiskadráp
hafi vérið að ræða eða ekki, og
hafa ekki verið spöruð þar stóru
orðin. Ég hef oft áður látið i ljós
mina skoðun á þessu máli, og ég
held ég sleppi þvi alveg hér að
hafa um það stór orð, þvi það
gildir alveg sama máli um smá-
þorskinn og annað ungviði, að sé
hann drepinn smár, verður hann
aldrei stór.
Eins og ég hef reyndar komið
inná áður, þá var styrkur okkar
Islendinga i sölumálum á fiski
lengi vel sá, að við gátum ábyrgst
stóran og góðan fisk. Fiskurinn
samningum en verður þá ekki
bara þrautarlendingin sú, að
hygla að pólitískum gæðingum,
eins og svo oft hefur orðið raunin
á hér á landi, þegar haftapólitikin
hefur verið við lýði. En það sorg-
lega hefur gerst um leið og þessi
togarakaup i seinni tið hafa farið
fram, að mínum dómi, að þá hafa
verið seld úr landi mörg þau skip,
sem hingað til hafa flutt að landi
góðan og stóran fisk án þess að
valda verulegum spjöllum á fisk-
stofnunum eða lífriki hafsins. Við
skulum vona að þessi kynslóð
megi bera gæfu til þess að snúa
vörn upp í sókn og þessu stjórn-
leysi linni, sem einkennt hefur
siðustu missirin. Annars eigum
við það á hættu að komandi kyn-
slóðir neyðist til að kenna okkur
um að hafa eytt öilum helztu
nytjafiskum, eins og við höfum
kennt forfeðrum okkar um að
hafa rutt og brennt skóga og eytt
tíma, að sögu Sölusambandsins
verði gerð skil. Það er heldur ekki
venjan að hafa í frammi langar
afmælisgreinar eða afmælisræður
um afmælisbarn, sem er ekki
nema 45 ára. Þrátt fyrir það er
víst hægt að segja það, að 45 ár
eru talsvert hár aldur fyrir sam-
tök sem þessi, sem fyrst og fremst
er haldið saman af félagslegum
áhuga þeirra manna, sem í þeim
eru, og styrkur Sölusambandsins
hefur alltaf verið fólginn i þeim
einhug, sem ríkt hefur í samtök-
unum, hvort sem vel eða iila hef-
ur áraö. Við íslendingar höfum
oft verið einhuga i þeim málum,
sem hvað mest hafa varðað lífs-
hamingju þjóóarinnar. Við vorum
einhuga i sjálfstæðisbaráttunni
og í landhelgisbaráttunni, og
þessvegna höfum við náð þeim
áfanga, sem við nú höfum náð.
Ýmsum hefur orðið tíðrætt um
útfærslu landhelginnar og þann
mikla árangur, sem við íslending-
ar höfum náð í þessum efnum, og
er það ekki að undra, þar sem
sjávaraflinn stendur undir vel-
ferðinni hérlendis og án hans
yrðu aörir atvinnuvegir lítils
megnugir. En það er fleira að
hyggja að en stórri landhelgi. Við
getum ekki látið svo sem bara það
eitt að losna við útlendingana af
hefur farið stöðugt smækkandi,
og þvi miður hafa hin 'stórvirku
fiskiskip, togararnir, sem við höf-
um flutt inn í meira mæli heldur
en æskilegt hefði verið að flestra
dómi, ekki bætandi áhrif á gæði
landaðs fisks. En svo mikii er
-^óknin, að mér þykir horfa áþekkt
og um síldarstofninn, er hann
gekk til þurrðar á sínum tíma,
enda er þessum stórvirka flota að
meginhluta beitt á smáfiskinn á
sama hátt og við beittum hinum
mikilvirka síldveiðiflota þá nær
eingöngu á smásíld. En það er
ekkert launungamál, að sú of-
sókn, sem er í þorskstofninn, er
fyrst og fremst tilkomin vegna
hins mikla fjölda togara, sem
keyptir hafa verið til landsins til
skamms tíma. A þessum togara-
kaupum hefur ekki verið neitt lát,
þar til nú nýverið að hertar voru
þær reglur, sem gilda um inn-
flutning slíkra skipa. En það á
vissulega eftir að reyna á það,
hvort þær reglur halda, þegar tii
pólitískra hrossakaupa kemur
enda kosningar i nánd. Það hefur
verið þannig um hnútana búið, að
það er vart hægt að segja lengur,
að innflutningur á þeim sé frjáls,
svo hörð eru skilyrði fyrir kaup-
Séð yfir fundarsalinn.
Ljósm. Mbl. Kr. Öl.
Tómas Þorvaldsson á aðalfundi S.I.F.:
1 UPPHAFI aðalfundar Sölusam-
bands islenzkra fiskframleiðenda
sem haldinn var { byrjun júní
flutti Tómas Þorvaldsson, for-
maður stjórnar S.Í.F., ræðu þar
sem hann fjallaði m.a. um hin
ýmsu vandamál, sem nú steðja að
sjávarútveginum, og birtist hún
hér á sfðunni.
Ég býð ykkur hjartanlega vel-
komna til þessa 44. aðalfundar
Sölusambands íslenzkra fiskfram-
leiðenda. Frá þvi að við komum
saman siðast hafa látizt eftirtaldir
félagar:
Einar Sigurðsson, útgerðarmað-
ur í Reykjavík, sem sæti átti í
varastjórn Sölusambandsins frá
1969 til 1976. Einar var, eins og
kunnugt er, einn af okkar farsæl-
ustu útgerðarmönnum og fisk-
verkendum um langan aldur og
mikilvirkur i félagsmálum sjávar-
útvegsins.
Sveinbjörn Árnason í Kothús-
um i Garði var varaendurskoð-
andi Sölusambandsins frá 1940 til
1948 og aðalendurskoðandi
félagsins frá 1948 til dánardæg-
urs, en hann lézt þann 3. júní s.l.
Gengdi hann því þessu starfi fyrir
Sölusambandið hátt á fjórða ára-
tug.
Vilhjálmur Árnason, Reykja-
vik, var einn þekktasti og farsæl-
asti togaraskipstjóri landsins um
langan aldur og átti m.a. sæti í
hagsmunanefnd samtakanna um
langt skeið, og var gott með hon-
um að vinna.
Auk þeirra hafa látizt við störf
á hafinu sjö sjómenn frá því að
við komum hér saman siðast 11.
júní i fyrra. Ég vil biðja fundar-
menn að rísa úr sætum og votta
hinum látnu virðingu sína.
Enda þótt nú séu liðin 45 ár frá
stofnun Sölusambandsins, þá ætla
ég ekki að flytja hér afmæliser-
indi. Það verður að biða betri
landið, en hér skilur á milli feigs
og ófeigs. Nú til dags höfum við
þekkingu og alla möguleika til að
vinna öðruvisi að þessum málum
heldur en forfeður vorir höfðu á
þeim tíma, ef hreppa- og lands-
hlutapólitik verður ekki látin
ráða alveg ferðinni. Þvi var öðru-
visi farið með forfeður okkar.
Þeir áttu ekki á öðru kost en að
ganga á gæði landsins, þvi öldum
saman bjuggu þeir við einangrun
og stopular siglingar. Fleytur áttu
þeir fáar og smáar og voru ekki
þess umkomnir að nýta hina
miklu matarkistu i kringum land-
ið og horféllu því, ef hið minnsta
bar út af i landbúnaði.
Það er verulega alvarlegt mál,
sem við stöndum frammi fyrir, að
hin gömlu og gjöfulustu þorsk-
fiskimið í heimi, sem eru hér við
Suðurland allt til Vestfjarða og
aldrei gefið af sér annað en full-
vaxinn fisk, hafa aldrei skilað
jafn rýrum afla miðað við sóknar-
einingu en einmitt á síðustu
vetrarvertíð. Verði framhaldið
næstu árin líkt og það var i vetur,
og njótum við þá ekki sömu ein-
stöku veðurblíðunnar og við höfð-
um á nýliðinni vetrarvertið, þá er
ekki glæsilegt framundan. Ég
held að það sé mjög vafasöm
byggðarstefnu-politik aó búa svo
um hnútana, að um leið og einu
byggðarlagi er gert auðveldara
fyrir að lifa, að þá sé um leið
dregið úr möguleikum annarra.
En það eru fleiri hliðar á þessu
máli heldur en bara veiðar og
vinnsla. Það þarf líka að selja
þessa vöru, sem við veiðum og
vinnum. Jafnhliða og i kjölfar út-
færslu okkar islendinga í 200 míl-
ur hafa ýmis önnur ríki fylgt for-
dæmi okkar og væntanlega koma
þau, sem enn hafa ekki gert það,
til með að gera það nú fljótlega.
Við það skapast alveg ný sjónar-
mið hjá þessum ríkjum, strand-
ríkjum, sem hingað til hafa keypt
af okkur talsvert af okkar fiskaf-
urðum. Þau hafa mörg hver keypt
af okkur samskonar fisk og þau
hafa sjálf verið að veiða, annað-
hvort á okkar miðum eða miðum
annarra, miðum sem nú hafa ver-
ið innlimuð i landhelgi viðkom-
andi ríkja óg eru þessvegna öðr-
um lokuð. Við það að fá ekki
lengur að veiða þennan fisk, sem
þeir hafa um langan aldur veitt
og hefur verið snar' þáttur I
matarræði þeirra, þá opnast augu
þeirra fyrir þvi, að ef til vill hafi
þeir á sinum heimaslóðum einnig
fisk, sem þeir geti nýtt á sama
hátt og við erum nú að hugsa til
að nýta nýjar tegundir hér við
land, sem okkur hefði ekki dottið
í hug að líta á. Þessi ríki fara nú
að reyna að nýta sér þá mögu-
leika, sem þessar fisktegundir
gefa þeim, og við þetta riðlast
nokkuð markaðshlutföllin. Við
höfum vissulega orðið varir við
þetta sjónarmið siðustu misserin,
og vonandi eru þetta eingöngu
vangaveltur meðan að þessi ríki
eru að aðlaga sig breyttum að-
stæðum en ekki visbending um að
meiri háttar breytingar séu
væntanlegar í þessum efnum. En
það hefur sjálfsagt aldrei verið
mikilvægara fyrir okkur íslend-
inga en einmitt nú, að fara að
huga að nýjum markaðssvæðum
fyrir fiskafurðir okkar. Kemur
þar fyrst og fremst til hin land-
luktu riki, sem svo hafa verið
nefnd, en það er dýrt og tímafrekt
að skapa neysluvenjur og sérstak-
lega þegar um matarvenjur er að
ræða. En það er ósk mín og von að
lifbeltin tvö, sem framfleytt hafa
Islenzku þjóðinni frá öndverðu og
gera enn, verði varðveitt svo, að
það megi þau gera um langan
aldur, þar á ég við annars vegar
lífbelti frá fjöru til fjalls og hins-
vegar frá fjöru og út á yztu fiski-
mið. Sumur hér á landi eru svo
stutt og gróður viðkvæmur i
landi, að allt hnjask, sem hann
verður fyrir að óþörfu er voði, og
langan tima tekur að bæta um og
er jafnvel óbætanlegt. Sama máli
tel ég að gegni um líf og botngróð-
ur á lífbelti því, sem nær frá f jöru
og út á yztu fiskimið. Því tel ég, að
hér þurfi að fara að með mikilli
gát og skynsemi, svo ekki hljótist
varanlegt tjón af.
Góðir fundarmenn, ég tel ekki
ástæðu til að hafa hér um langt
mál að sinni. Sagan segir okkur,
að íslendingar hafi komið til ís-
lands fyrst og fremst vegna þess,
að allir vildu vera kongar og ekki
beygja sig undir þann aga, sem
þeir voru beittir i Noregi á þeim
tima, og vist er um það, að allir
erum við stórhuga nokkuð, og
mín skoðun er sú, að við hefðum
mátt spara stórhuginn og fara
hægar í endurnýjun fiskiskipa-
flotans, heldur en við höfum gert
undanfarin ár. Þjóðarpyngjan
væri þyngri og þorskurinn stærri,
og færri fiska þyrfti að drepa til
að framfleyta þjóðinni. Og þó að
útlendingarnir séu flestir farnir
og sókn þeirra hafi minnkað á
miðin, þá held ég að við þurfum
ekki að hafa áhyggjur af þvi á
næstunni, að of þröngt verði um
þorskinn á miðunum.
„Skammsýnin ræð-
ur um of ferðinni’ ’