Morgunblaðið - 09.07.1977, Síða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ. LAUGARDAGUR 9. JULI 1977

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
hf. Árvakur, Reykjavrk.
Haraldur Sveinsson.
Matthfas Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6, sfmi 10100.
Aðalstræti 6, sími 22480.
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
Áskriftargjald 1300.00 kr. á mánuði innanlands.
í lausasölu 70.00 kr. eintakið.
Fiskvernd
á N orður-
Atlandshafi
Iskýrslu, sem kennd er við norska prófessorinn Leia-
son og fiskifræðingar við Carlottelundhöll hafa unnið, er
talið, að síldarstofninn I Norðursjó sé kominn niður í 2 — 300
þúsund lestir. Er þar lagt til, að gripið verði til langvarandi
friðunaraðgerða með það í huga að ná stofninum upp í 1.5
milljónir lesta, sem talið er forsenda hagkvæmra veiða með
nútímaaðferðum. I skýrslunni er ennfremur varað við augljósri
hættu á því að síldarstofninum í Norðursjó verði eytt, fari afli fram
úr ákveðnu mjög takmörkuðu magni í næstu framtið.
Þessar fiskifræðilegu niðurstöður um stærð síldarstofnsins í
Norðursjó er skylt að hafa i huga þegar metið er réttmæti brezkra
ákvarðana um bann við síldveiði í Norðursjó, a.m.k. fram til
næstu áramóta. Undanfarna mánuði hefur verið í gildi síldveiði-
bann á þessum slóðum, sem samkomulag varð um innan
Efnahagsbandalags Evrópu. Þegar svo virtist, sem ekki næðist
samkomulag innan bandalagsins um framlengingu veiðibanns-
ins, gripu Bretar til einhliða ákvörðunar þar um. Nú hefur Finn
Olov Gundelach, framkvæmdastjóri sjávarútvegsdeildar EBE,
kunngjört, að framkvæmdaráð bandalagsins muni mjög bráðlega
leggja fram tillögu um algert bann við síldveiðum í Norðursjó út
árið 1978 og hugsanlega eitthvað fram á árið 1979, eftir að
Evrópuráðið hafi samþykkt tillögu um þetta efni.
Hér er um mög athyglisvert mál að ræða, ekki aðeins vegna
nauðsynjar á verndun síldarstofnsins í Norðursjó, heldur ekki
síður vegna hliðstæðrar nauðsynjar á verndun nytjafiska á
íslandsmiðum — og afstöðu einstakra ríkja EBE til þess máls.
Nauðsyn þess að þorskstofninn við ísland, og raunar fleiri
nytjafiskar, nái eðlilegri stofnstærð, til að gefa hámarksafrakstur i
íslenzkt þjóðarbú, skiptir þó afkomu og efnahagslegt sjálfstæði
íslenzku þjóðarinnar mun meira máli en síldarstofninn í Norðursjó
Breta eða aðrar þjóðir Efnahagsbandalagsins Hér er þó um
hliðstæður að ræða, frá fiskifræðilegu sjónarmiði. Það verður
þvi með engu móti réttlætt, með hliðsjón af aðgerðum Breta og
EBE til verndar sildveiðistofni í Norðursjó, ef þessar þjóðir halda
fram veiðikröfum í ofnýtta fiskstofna innan íslenzkrar fiskveiðilög-
sögu Þessar þjóðir hafa nú brugðizt við með sama hætti og
íslendingar, og á sömu forsendum, til verndar fiskstofni, sem
talinn er í eyðingarhættu Þar með hafa þær í verki viðurkennt
hliðstæð viðbrögð íslendinga, sem eiga þó raunar mun meira í
húfi.
Viðræður milli íslendinga og annarra þjóða, er fiskveiðar
stunda á Norður-Atlantshafi, um samvinnu í fiskverndarmálum,
eru eftir sem áður eðlilegar og æskilegar. Fisktegundir, sem
skipta okkur miklu máli, fara um fiskveiðilögsögu fleiri ríkja. Það
er því æskilegt að sem nánast samstarf eða samkomulag um
samræmdar fiskverndaraðgerðir geti náðst milli þessara þjóða
Það er eðlilegt og sjálfsagt að halda uppi eins vinsamlegu og
jákvæðu samstarfi við aðrar Evrópuþjóðir eins og ítrustu tök eru á;
af sögulegum, menningarlegum og hagsmunalegum ástæðum.
Árið 1976 fóru til EBE-ríkja 31.2% útfluttra sjávarafurða okkar,
að verðmæti, og til EFTA-ríkja 20 8%, eða 52% útfluttra
sjávarafurða til Evrópuríkja, samkvæmt verzlunaarskýrslum, sem
birtar eru í nýjasta hefti Ægis, tímariti Fiskifélags íslands.
Hlutfallsleg markaðsstærð Evrópuríkja í iðnaðarútflutningi okkar
eru enn meiri. Við erum því tengdir Evrópuríkjum viðskiptalegum
böndum, ekki síður en menningarlegum, sögulegum eða vegna
svipaðrar þjóðfélagsbyggingar. En þrátt fyrir þetta allt, sem
vissulega ber að hafa i huga, skiptir verndun fiskstofna okkar og
fiskræktarsjónarmið okkur einfaldlega enn meira máli. Þar er i
bókstaflegri merkingu um að ræða lifshagsmuni islenzkrar þjóðar
í bráð og lengd, afkomuöryggi hennar og efnahagslegt sjálfstæði.
Án eðlilegrar stofnstærðar hleztu nytjafiska okkar verður einfald-
lega ekki haldið uppi menningarþjóðfélagi á íslandi. er veitt getur
þegnum sínum sambærileg lífskjör og nágrannaþjóðir búa við í
samtíð eða framtíð.
Þessar einföldu staðreyndir íslenzks sjávarútvegs og þjóðarbú-
skapar ættu grannar betur að skilja eftir en áður að þeir hafa fetað
í fótspor okkar um útfærslu fiskveiðilandhelgi og fiskvernd3rað-
gerðir Við viljum gjarnan ræða við þá um samræmdar fiskvernd-
araðgerðir á Norður-Atlantshafi. En við hvorki viljum né getum
samið af okkur þær undirstöður, sem tilvera þjóðfélagsins hvílir á.
VEIÐIÞA TTUR
I
Rétt austan við ystu byggð
Reykjavíkur liggur Elliðavatn.
Það breiðir úr sér í lægð, sem
markast að sunnan og vestan af
hæðunum sem Breiðholtshverf-
in rísa nú upp af, og að austan
af útivistarsvæði borgarbúa,
Heiðmörkinni. Meðfram þjóð-
veginum til suðurlands liðast
ársprænurnar Bugða og Suðurá
og Hólmsá, sem eiga upptök sín
í Selvatni og Fóvelluvötnum á
Sandskeiði og uppsprettum
sem streyma fram undan
Hólmshrauni, sem við Jaðar
hafa verið girtar af til verndar
fyrir umferð, þvi þar er aðal
vatnsból Reykvíkinga, Gvend-
arbrunnarnir. Þetta svæði allt
er örlitill heimur út af fyrir sig,
sem hefur staðist furðanlega þá
venjulegu ásókn sem fylgir
þéttbýli. Við þungan dyn um-
ferðarinnar eftir þjóðveginum,
sem á stilltum dögum niðar
eins og beljandi fljót, undir að-
flugi stórra og smárra flugvéla
og á milli sumarbústaða og
girtra túnskáka er vin fugla og
silunga, svo fjölskrúðug, og
þrátt fyrir allt ósnortin, að
undrun sætir. Hér verpa grá-
gæsir og stokkandir og álftir,
sem annars halda til á Tjörn-
inni i Reykjavik. Hér verpa
I einnig hávellur og fiskiandir,
lómur á það til að fljúga kvökk-
andi hátt yfir, og einstaka sinn-
um bregður fyrir rauðhöfða-
pari. Heimarikir stelkar fljúga
slittingslega upp undan þér
með rauða leggina hangandi
niður úr búknum eins og þeir
hafi gleymst. Tjaldurinn setur i
axlirnar og hleypur álútur og
íbygginn til hliðar við þig, segj-
andi si svona með látbragði
sínu: „Já, haltu bara áfram, þá
losna ég fljótt við þig,“ en spó-
inn er opinskárri og flýgur
hring eftir hring í kringum þig
og vellur mikinn. Þegar kemur,
fram á sumar gengur bleikja
upp árnar, sem ella eru heim-
kynni urriða árið um kring.
Urriða sem eru ekkert að velja
í sig matinn, éta bara það sem
að þeim berst með straumnum,
hvort sem það er lirfa eða
fluga, hornsili eða lítið seiði af
sama kyni. Hér skiptast á hyljir
og strengir, hraðfara breiður og
nær kyrrstæð sýki, sem á björt-
um dögum sjást liðast um mold-
arbotn ánna sem smaragðs-
grænir lindar. Hver steinn sem
þú tekur úr ánum er þakinn
lirfum og púpuhylkjum, kuð-
ungum og litlum krabbadýrum,
svo ekki skortir silungana ætið,
enda má það á þeim sjá því
óvíða er bleikjan bústnari en
einmitt hér við hlið höfuðborg-
arinnar. Gráa slikjan, sem
bleikjan fær á sig þegar hún er
vel haldin, maginn allt að því
harður viðkomu af kuðungaáti
og kokið svart af mýflugu er
óræk sönnum um það sérstaka
lífríki sem hér er. Helluvatn og
Elliðavatn eru full af slíkri
bleikju, sem er þetta frá hálfu
pundi upp í eitt og hálft til tvö
pund hið algengasta, en getur
orðið stærri þegar heppnin er
með. Á mildum hlýjum dögum,
þegar flugan klekst út, vaka
bleikjurnar út um allt vatn.
Sumar vilja fluguna rétt undir
yfirborði vatnsins, þá kemur
aðeins bakugginn og sporð-
blaðkan í ljós, aðrar vilja flug-
una heldur þurra og sjúga hana
í sig svo finlega að varla sést
örla fyrir hreyfingu á spegil-
sléttum vatnsfletinum. Og ef
einhver efast um að bleikjan
hafi varir sem hún getur mynd-
að i stút, má sannfærast um
þetta næst þegar hlýtt er og
logn við þessi vötn. í huga
þeirra silungsveiðimanna sem
hafa ,,uppgötvað“ þessa nota-
legu gróðurvin, er bleikjan á
þessu vatnasvæði erfiðari við-
ureignar en nokkur annar sil-
ungur. Hún er nefnilega svo
vandlát og óútreiknanleg að
fluga sem gafst þér vel i gær,
eða bara rétt áðan, fær ekki
högg hvernig sem þú reynir.
Það hendir iðulega að maður
sem veiðir við hliðina á þér, fær
10—30 vænar bleikjur á að því
er virðist nákvæmlega eins
flugu og við reynum án
árangurs. Það munar ef til vill
aðeins einu litlu hári í flugunni
eða aldeilis ómerkjanlegu
atriði, en sem bleikjan sér. Ég
hef veitt þarna í mörg ár með
misjöfnum árangri. Stundum
fengið í soðið, stundum ekki, en
alltaf farið heim með nýja
hernaðaráætlun í huganum;
hnýta minni flugu, setja stél á
þá gráu eða gulu sem hann
nartaði í en tók ekki og svo
framvegis. En, það er engu
líkara en bleikjan sé algjör
eilífðarleikur, því þegar þú
þykist vera búinn að finna út
hvað hún vill og hefur veitt
nokkrar bleikjur á alveg glæ-
nýtt lirfuafbrigði, snertir hún
öngulinn ekki meir, ekki aðeins
þann daginn, heldur það sem
eftir er veiðitímans. Ég skal
segja þér litla sögu um þetta.
Ég var uppi í á og fékk ekki
neitt þó bleikjan ólmaðist í yfir-
borðinu. Ég var búinn að gera
alit sem mér datt í hug og nú
var aðeins eftir að gefast upp
og viðurkenna ósigur sinn. Ég
sat þarna á bakkanum og horfði
á stóra bleikju, sem birtist af og
til nokkrum metrum neðar. Þá
skildist mér allt í einu að hún
kom upp með reglulegu milli-
bili, og þegar ég athugaði vatns-
borð árinnar, sá ég að framhjá
mér flutu þrennskonar flugur
og þar af ein með sömu tíðni og
bleikjan vakti. Ég náði í eina
slíka og reitti þurrflugu úr
veiðiboxinu mínu þar til komin
var sæmileg eftirlíking. Og viti
menn. Þetta vildi hún og 17
aðrar 2ja punda bleikjur. Síðan
eru liðin tvö ár og ég hef aldrei
orðið var á þessa sömu flugu
síðan.
II
Við Elliðavatn eru margir
slyngir silungsveiðimenn og
þeim hefur farið fjölgandi hin
síðari ár sem betur fer. Þá þró-
un má vafalaust þakka nokkr-
um alveg einstökum aflaklóm,
sem þarna veiða, svo sem Svav-
ari Ólafssyni klæðskera, Skarp-
héðni Bjarnsyni kollega hans,
Inga Árnasyni og Karli Lúð-
víkssyni og fleirum, sem okkur
hinum eru nokkurs konar sönn-
un um að bleikjan tekur er þú
bara þekkir á hana. Þessir ná-
ungar vita ekki aðeins hvar
bleikjan er, heldur hvað hún
vill á hverjum stað og hvenær
hún tekur best á hverjum stað.
í fyrradag gekk ég fram á Inga
Árnason við Helluvatn. Hann
stóð þarna eins og svo oft áður
með veiðitöskuna um öxl og
silungaháfinn hangandi yfir
bakið, lítillátur og afskiptalaus,
og ég ákvað að ganga til hans og
fá að skoða í boxið hans. Ingi,
sem hnýtir sínar flugur sjálfur,
várð góðfúslega við þessu og
her eru nokkrar flugur (púpur
og lirfur), sem hann notar
gjarnan í Helluvatni. Takið eft-
ir hve einfaldar þær eru og
látlausar.
Á þessa púpu, sem Ingi nefnir
TR, veiddi hann framúrskar-
andi vel í mörg ár, en i fyrra
hætti hún að duga svo undar-
legt sem það er, en kanski verð-
ur hún góð aftur næsta vor,
hver veit. öngull 10—16, dumb-
rautt loðið ullarband og flatt
silfur- „tinsel."

Þessi púpa, sem nefnist bara
græn púpa, gefst oft vel sagði
Ingi mér. Hún er hnýtt úr þön-
um páfuglsins með stél úr gæs-
arvængþön og vafin sams konar
þön, sem við höfuðið er hnýtt í I
lítinn vængstúf, og með örlítið
svart skegg.
Peter Ross lirfa, sem er svo
sparlega klædd að hún er lítið
meir en litur á önglinum. Silfur
hálfan bolinn, þá fagurrautt
silki og grannur silfurvir vaf-
inn yfir.
Svört púpa, vafin þétt með silki
eða ull og gullvír yfir. Þessa
púpu hnýtir Ingi i margs konar
litbrigðum. I Elliðavatni sjálfu
veiðir hann stundum vel á Wat-
son’s Fancy og Connamara
Black.
Þetta verður að duga, þó að
flugurnar í boxinu hans Inga
hafi verið nógu fjölbreyttar til
að fylla heilt Morgunblað. Þeg-
ar ég kvaddi og þakkaði fyrir
okkur, (það er að segja mig og
þig, sem nú getum farið að
hnýta), spurði ég hvers vegna
honum þætti svona gaman að
veiða hérna. „Vegna þess að
það er svo erfitt að fá bleikjuna
til að taka,“ var svarið.
Lífið er skemmtilegt.
J.Hj.
Jóhann G. Jóhannsson list-
málari hefur undanfarið
sýnt bæði olíu- og vantslita-
myndir í Hótel Borgarnesi.
Mjög góð aðsókn hefur ver-
ið aó sýningunni, en á
henni eru 42 myndir. Strax
fyrsta daginn seldist fjórð-
ungur myndanna og í gær
var helmingur þeirra seld-
ur. Sýningu Jóhanns G. Jó-
hannssonar lýkur á sunnu-
dagskvöld.