Morgunblaðið - 08.01.1978, Qupperneq 36

36
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR8. JANÚAR 1978
Siguröur S. Bjarnason:
Eftir að hafa dvalist í Mombasa
í þrjá daga frétti ég, að inni í
frumskóginum, skammt frá
landamærum Tanzaníu, byggi
frumstæður ættbálkur svartra
dverga, sem nefndust Giriami-
dvergar. Fékk ég strax mikinn
áhuga á að kynnast því fólki nán-
ar og leigði mér lítinn bíl
(Buggy) í þeim tilgangi að heim-
sækja þá. Ég varð mér úti um
ágætan leiðsögumann, sem hét
því þjóðlega nafni „N:shon“ og
talaði auk þess swahili, ensku og
giriami-mállýskuna. Við héldum
siðan af stað. Ég með hálfum
huga enda langt síðan ég hafði
ekið bifreið með hægrihandar-
stýri i vinstri umferð. Aksturinn
gekk þó áfallalaust og eftir um
það bil þrjátiu kílómetra akstur
inn í skóginn, eftir krókóttum
troðningum, komum við að þyrp-
ingu af strákofum í skógarþykkn-
inu, sem Nashon sagði að væri
Giriami-þorp. Eftir að við höfðum
stöðvað bifreið okkar, komu
nokkrir hinna innfæddu út úr
þorpinu og gengu í átt til okkar.
Og eftir hefðbundnar kveðjur og
nokkrar umræður, var ákveðið að
bjóða okkur inn í þorpið. Vorum
við leiddir til sætis í stærsta strá-
kofanum, sem stóð í miðju þorps-
ins og var jafnframt eins konar
samkomuhús innfæddra. Þar inni
var hálfrökkur og sæmilega svalt
miðað við a.m.k. 50 stiga hitann
úti í sólinni. Var okkur nú borinn
drykkur, sem var áfengur og svo
bragðvondur að helst minnti á
þvottalög. Sagði Nashon að drykk
þennan brugguðu innfæddir úr
einhverjum jurtum og gerði ég
mitt bezta til að innbyrða drykk-
inn fyrir kurteisis sakir, að beiðni
míns ágæta leiðsögumanns.
Drykkurinn var fram borin af
stúlkum sem klæddar voru í strá-
pils, en önnur föt virtust þær ekki
þurfa, fyrr en ég sagðist hafa hug
á :ð fá að taka nokkrar ljósmynd-
ir. Þá þustu þær til og sveipuðu
sig einskonar teppum undir strá-
pilsunum og sumar þeirra fóru
jafnvel úr pilsunum og klæddust
eingöngu teppunum, sem virtust
vera sunnudagaföt þeirra. Er við
sátum að drykkjunni, stökk einn
dverganna skyndilega upp úr sæti
sínu, með spjót á lofti og hljóp að
okkur. Bjóst ég helzt við því, að
nú væri stundin komin og að ég
mundi hafna i kjötpotti þeirra og
verða hafður i kvöldverð þorps-
búa. Sá ótti reyndist þó'ástæðu-
laus því villimaðurinn stökk fram
hjá mér og tók að berja spjót-
oddinum í gólfið við hlið mér.
Eftir skamma stund sá ég í rökkr-
inu, hvað um var að vera. Maður-
inn var að berja á kolsvartri
slöngu, sem mér var tjáð að hafi
verið að skríða í átt til okkar, en
það fylgdi einnig sögunni, að
þessi tegund væri baneitruð. Eft-
ir að hafa barið að mestu líftór-'
una úr slöngunni, vó hann hana
upp á spjótsoddinum og henti
henni út úr kofanum. Að vísu
sögðu þorpsmenn mér, að þeir
Með Junior
Chamberá
Afríkuslóðum
ÞRIÐJA
OG
SÍDASTA
GREIN
Nashon — Hann var leiðsögumaður minn inn í frumskóginn.
kynnu ráð til að lækna menn af
biti þessara slangna. Þeir sögðu
þær yfirleítt bíta í öklann, og riði
þá á að vera nógu fljótur að skera
um það bil sendimetra djúpan
ákurð í kross yfir sárið. Þegar það
hefði verið gert væri sjúkling^ir-
inn lagður niður með fótinn upp i
loft. Næst taka menn til við að
sjúga út úr sárinu, en það verður’
að spýta öllu út úr sér jafnharðan.
Sögðu innfæddir að yfirleitt væri
nóg að sjúga munnfylli sína tíu
sinnum. Yrðu afleiðingar bitsins
þá ekki aðrar en slæm bólga, sem
hjaðnaði á einni viku. En sem
sagt við sluppum við skrekkinn í
þetta skipti.
HÚSAKYNNIN
Eftir að hafa lokið við drykk-
inn, var okkur boðið að skoða
vistarverur þorpsbúa. Þær voru
Giriami-konur mala korn.
trégrind. Undir þakinu voru stór-
ar hlóðir og á þeim var allur mat-
ur þorpsbúa eldaður. Úti fyrir
eldhúsinu stóðu konur og möluðu
korn. Sjálfsagt hafa þær ætlað að
fara að búa sig undir jólabakstur-
inn. Kornið möluðu þær í háu
steiníláti og ráku raft mikinn of-
an í ílátið með taktföstum hreyf-
ingum. Annars lifir dvergættbálk-
ur þessi, sem áður fyrr var talinn
mjög herskár, nú aðallega á land-
búnaði. Þeir eiga stórar banana-
ekrur og einnig rækta þeir tré,
sem gefa af sér belgmikil, loðin
blóm, sem innihalda rautt fitugt
litarefni. Efni þetta er notað við
framleiðslu á varalitum. Sagði
N:shon, að efnið væri mjög verð-
mikið og þar af Ieiðandi drjúg
tekjulind fyrir innfædda. Verra
væri að fást við bananaræktun-
ina, því hjarðir af öpum gerðu oft
innrás á ekrurnar og hefðu síðan
stóran hlut af uppskerunni á
brott með sér. En aparnir stela
fleiru en uppskeru dverganna.
Stundum koma þeir öllum að
óvörum, hrifsa með sér korna-
börn og hafa þau á brott með sér
upp í hæstu tré. Þegar móðirinn
kemur síðan, grátandi og örvænt-
ingarfull, að trénu, láta aparnir
vel að börnunum, og ef börnin
fara að gráta, reyna þeir að hugga
þau og vagga með þau. Mörg
dæmi eru til þess að aparnir hafi
haft barn á brott méð sér, og
jafnvel alið það upp eins og sitt
eigið barn. Eina leiðin til þess að
• endurheimta barn frá apa, er að
greiða honum lausnargjald. Og
gjaldið er greitt í banönum. Fer
það þannig fram, að talsvert
magn af þessu lostæti og upp-
áhaldi apanna er lagt á jörðina
við tréð, þar sem apinn heldur sig
með barnið. Siðan gengur fólk
nægilega langt frá trénu, en þá
kemur apinn niður með barnið,
leggur það varlega á jörðina og
tekur fullt, fangið af banönum í
staðinn og fer aftur upp í tréð.
undan bílnum og bíti einhvern
þeirra. Það var þvi vissara að aka
varlega og hafa augun opin fyrir
slöngunum.
Eitt af því sem vakti athygli
mína í Kenya var það, að þegar ég
mætti öðrum bílum á þjóðvegum
landsins, gáfu þeir stefnuljós til
hægri, löngu áður en ég mætti
þeim og án þess að taka hægri
beygju. Minn ágæti leiðsögumað-
ur, Nashon, sagði mér, þegar ég
spurði hann hverju þetta sætti, að
þetta væri merki um að viðkom-
andi ökumaður hefði séð þann
sem á móti kemur. Eftir þetta gaf
ég stefnuljós, þegar ég mætti bil-
um á þjóðvegunum í svarta
myrkrinu. En á þjóðvegunum
voru einnig ökutæki, sem erfiðara
var að sj og gáfu engin stefnu-
merki. Það voru stórir handvagn-
ar, sem dregnir voru af hlaupandi
svertingjum. Þeir voru i flestum
tilfellum ljóslausir, eða í bezta
tilfelli með Ijóstýru frá olíu-
lampa, sem var hengdur utan á
kerruna. Þessir handvagnar virt-
ust njóta mikilla vinsælda og auk
þess sama réttar og bifreiðar, og
var ekki laust við að þeir tefðu
fyrir umferðinni. En eins og gef-
ur að skilja komust kófsveittir
dráttarkarlarnir ekki mjög hratt í
steikjandi hitanum.
1 Mombasa virtust allflestar
verzlanir vera i eigu Indverja, en
verðlag var þar nokkuð hátt, mið-
að við Suður-Afríku. Þar mátti
kaupa mikið af skrautmunum út-
skornuip úr fílabeini, uppstoppuð
dýr, s.s. ljón, hlébarða, sebrahesta
og fleira. Einnig var mikið fram-
boð á alls konar munum og áhöld-
um, útskornum úr tré, en sú vöru-
tegund var einkar vinsæl meðal
götusala, sem voru hlið við hlið
um alla miðborgina. Voru þeir
mjög ágengir, er þeir sáu ferða-
menn, og ekki var hægt að ganga
svo fram hjá þeim, að ekki væri'
togað í mann frá öllum áttum og
varningnum veifað í ákafa. Götu-
salarnir settu yfirleitt upp mjög
Litið inn hiá dvergnnn
Bílarnir sem ferðast var með um
framan Hótel Serena í Nairobi.
þjóðgarðinn. Þeir eru þarna fyrir
ekki annað en nokkrir litlir kofar,
sem reistir voru úr grjóti, sem
límt var saman með húsdýraskít
og klæddir með strámottum. Allir
voru kofar þessir kringlóttir og
með stráþökum. Innanmál þeirra
var um þrír metrar að þvermáli
og hæðin um tveir metrar. Dyrnar
voru um 1.30 m á hæð og þurfti
jafnvel minnsti dvergur að beygja
sig til þess að fara þar inn. Þegar
inn var komið voru ýmist eitt eða
tvo fleti í hverjum kofa. Voru
fletin byggð úr trjágreinum með
hálm fyrir dýnu, og sum þeirra
voru með skítugri léreftsábreiðu
ofan á hálminum. Moldargólf var
í þeim öllum. Á kössum við rúm-
stæðin voru lítil leirker með mjóu
opi, sem kveikur stóð upp úr.
Þetta var eini ljósgjafinn og
brenndi dýrafeiti. Sameiginlegt
eldhús var fyrir allt þorpið, en
það var ekki annað en stráþak á
Við yfirgáfum Giriami-
dvergana undir kvöldið, þegar
tekið var að skyggja og litið hægt
að skoða sig meira um. Við ókum
hægt eftir krókóttum stígnum
gegnum frumskóginn, því nú
voru eiturslöngurnar komnar á'
kreik. Og eitt af fyrstu boðorðum
góðra ökumanna er að aka aldrei
yfir slöngur. Það hefur alloft
skeð, að menn hafi bæði viljandi
og óviljandi ekið yfir slöngu. En
slíkt getur hefnt sín. Þegar fram-
hjól bifreiðar fer yfir slönguna
rísa báðir endar upp við sársauk-
ann. Henni tekst þá stundum að
ná föstu taki og hreiðra síðari um
sig í undirvagninum. Mörg dæmi
eru um það að eiturslöngur hafi
þannig haldið til undir bifreiðum
í langan tíma og farið langan veg.
Þegar þeir sem í bifreiðinni eru,
stíga út á leiðarenda, er algengt
að slangan komi hvæsandi fram
Telpuhnokki frá Mombasa.