Morgunblaðið - 10.01.1978, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 10. JANUAR 1978
Ingólfur Amarson framkvæmdastj.tJtvegsmaimafélags Suðumesja:
Þeir dæma eins og
veltist í þeim vömbin
í samþykkt, sem gerð var á
fundi í Utvegsmannafélagi Vest-
fjarða h. 30. desember s.l. eru
útvegsmenn á Suðurnesjum born-
ir þungum sökum, svo sem sjálfs-
elsku, skammsýni og óskamm-
feilni, með því að þeir hafi látið
gagnrýnisorð falla í garð hæst-
virts sjávarútvegsráðherra.
Það er ekki í fyrsta sinn að
vestfirskir forkólfar telja sig
þurfa að hnjóða í þá aðila, hér á
suðurkjállka landsins, sem leyfa
sér að hafa skoðun á málefnum
sjávarútvegsins og hafa jafnframt
áhuga á, að sjávarútvegur þeirra
megi búa við svipaða möguleika
frá hendi stjórnvalda og gerist
t.d. á Vestfjörðum.
Með allt þetta í huga tel eg
nauðsynlegt að gera nokkrar at-
hugasemdir við hið síðasta upp-
hlaup þeirra Vestfirðinga, sem
birtist i áðurgreindri samþykkt.
I samþykktinni kemur eftirfar-
andi fram:
Lýst er furðu á viðbrögðum út-
vegsmanna á Suðurnesjum vegna
útgáfu á reglugerð sjávarútvegs-
ráðuneytisins um veiðar i þorska-
net og talið óskiljanlegt að útvegs-
menn á Suðurnesjum skuli telja
að hægt sé að draga út sókninni í
þorskstofninn, án þess að það
snerti á nokkurn hátt útgerð i
þessum landshluta.
Látinn er i ljós harmur yfir
þeirri einstæðu skammsýni, er
birtist í því að Utvegsmannafélag
Suðurnesja skuli telja „ástæðu-
laust að taka þessa reglugerð til
eftirbreytni“ og verður ekki séð
hvernig draga á úr sókninni í
þorskstofninn, ef viðbrögð út-
vegsmanna í öðrum landshlutum
yrðu hin sömu, þegar samdráttar
aðgerðir snerta þeirra hagsmuni.
Vert er talið að vekja athygli á,
að allar þær aðgerðir um sam-
drátt í þorskveiðum, sem ráðu-
neytið hefur gefið út til þessa
hafa mætt fullum skilningi við-
komandi hagsmunaaðila i öðrum
landshlutum, enda þótt þær hafi
valdið tilfinnanlegum truflunum
á veiðum og vinnslu og komið illa
við marga. Má í því sambandi.
benda á 12 daga þorskveiðibann í
desember, sem hefur sennilega
bitnað harðast á vestfirskri linu-
útgerð.
Þá treysta vestfirsku útvegs-
mennirnir því að skipstjórnar-
menn og sjómenn á Suðurnesjum
láti ekki hafa sig til þess að brjóta
löglegar ákvarðanir stjórnvalda,
eins og þeir eru nú hvattir til,
enda þótt það snerti hagsmuni
þeirra í bili. Slíkt gæti haft þær
afleiðingar, fyrir sjávarútveginn,
að úr þvi yrði aldrei bætt.
Að lokum átelja þeir harðlega
örökstuddar dylgjur og svigur-
mæli í garð sjávarútvegsráðherra,
í sambandi við þetta mál og telja
að hann hafi gætt fyllsta réttlæt-
is, í sinu erfiða starfi og lýsa þeir
fyllsta trausti honum til handa.
I öllum þessum atriðum sam-
þykktarinar kemur fram mikil
sýndarmennska, sem að mínum
dómi hæfir ekki þeim mönnum,
sem halda um stjórnvöl Útvegs-
mannaféiags Vestfjarða.
Það er harla einkennilegt að
vestfirskir útvegsmenn nýkomnir
af aðalfundi samtaka íslenskra út-
vegsmanna, skuli verða furðu-
slegnir yfir viðbrögðum Suður-
nesjamanna vegna reglugerðar-
innar, um veiðar í þorskfisknet. í
því sambandi vil eg benda á að
reglugerðin er gefin út 4 dögum
eftir að aðalfundur L.LU. hafði
samþykkt afgerandi tillögur sem
miðuðu að verulega auknum tak-
mörkunum á sókn í þorskinn og í
þeim tillögum var gengið út frá
því að allar takmarkanir, þessu að
lútandi, gengju sem jafnast yfir,
hinar ýmsu veiðiaðferðir.
Til frekari glöggvunar skal hér
birt samþykkt L.Í.U. fundarins,
en hún var þannig:
1. Við mat á skyndilokunum á
svæðum vegna smáfisks verði
svæði lokuð miðað við tillögur um
stærðarmörk frá Hafrannsókna-
stofnuninni á hverjum tima.
2. Hrygningarsvæði verði
stækkuð og þeim jafnframt fjölg-
að.
3. Allt eftirlit verði stóreflt,
bæði um borð i veiðiskipum og i
landi, svo tryggt sé, að settum
reglum um hvað eina, sem að
veiðum lýtur sé framfylgt.
4. Tafarlaust verði ákveðið, að
á timabilinu 10. desember 1977 —
7. janúár 1978 skulu öll skip, sem
stunda bolfiskveiðar hætta veið-
um í minnst 15 daga. Ennfremur
skulu skip hætta veiðum í 7 daga
um páska, á tímabilinu, mánudag
fyrir páska til miðvikudags eftir
páska.5. Bannað verði að veiða
þorsk með flotvörpu allt árið
1978.
6. Lágmarksstærð möskva í
þorskanetum verði 7!4“ um allt
land, allt árið og innflutningur
þorskaneta með smærri möskva
bannaður.
Þessa tillögu studdu Suður-
nesjamenn og hljóta allir, sem
vilja sjá, að reglugerð sjávarút-
vegsráðuneytisins, er í grundvall-
ar atriðum önnur, en hér hafði
verið lagt til. 1 þvi sambandi skal
bent á að reglugerðin gerir ráð
fyrir leyfisveitingum og er nú svo
komið að ráðuneytið hefur fengið
m 500 umsóknir til veiða með
þorskanetum. 1 leyfisbréfunum
eru ýmis skilyrði, sem hljóta að
verða til þess að skapa veruleg
vandræði að óbreyttum aflabrögð-
um. Þar ber lang hæst ákvæðið
um að allar veiðar i þorskanet
skuli bannaðar í 10 daga, á vertíð-
inni og er það í valdi ráðherra
hvenær það tímabil stendur.
Hann þarf aðeins að auglýsa það
með 7 daga fyrirvara, eða jafn
miklum dagafjölda og það tekur
háseta á fiskiskipum að losna úr
skiprúmi, á löglegan hátt.
Það er ekkert launungarmál að
sjómenn og. útvegsmenn á suður-
og suðvesturlandi og raunar á
suðurfjörðum Vestfjarða lika, ótt-
ast að ráðherra muni einmitt setja
þetta timabil, þegar best hentar
togaraflotanum.
Eg vek athygli á því að í tillög-
um L.Í.U. var lagt til að öllum
skipum, sem stunda bolfiskveið-
ar, yrði gert skylt að hætta veið-
um í 7 daga um páskana.
Þegar þetta er haft í huga er
það að mínum dómi sýndar-
mennska, er forkólfar Utv'egs-
mannafélags Vestfjarða, sem
flestir eru togaraútgerðarmenn,
setja upp furðusvip vegna við-
bragða Suðurnesjamanna, við
hinni vafasömu reglugerð, sem
hér um ræðir.
Dylgjur um að Suðurnesjamenn
telji að hægt sé að draga úr sókn
án þess að slíkt komi við þá sjálfa
og að þeir vilji ekki hlita ákvörð-
unum til verndunar þorskstofnin-
um eru f hæsta máta ósanngjarn-
ar. Nægir i því sambandi að
benda á að þeir áttu sinn þátt í
því að friðunarsvæðið á Selvogs-
banka, um hrygningartimann, var
sett, en það var fyrst sett á við
útfærsluna i 50 mílur og hefur
verið i gildi á hverri vetrarvertíð
siðan. Allir sem þekkja til útgerð-
ar sunnlendinga og reyknesinga
vita að þetta svæði nær yfir fiski-
slóðir, sem best dugðu, til afla-
bragða í þorskanet, á vetrarver-
tíðum. Ef hægt er að tala um
fórnir í sambandi við friðunarað-
gerðir, þá hefur enginn einn þátt-
ur útgerðar landsmanna fært þær
meiri, en þeir sem af fúsum og
frjálsum vilja hættu veiðum á
þessu svæði. Þetta leyfi ég mér að
segja upp f opið geð þeirra
manna, hvort heldur þeir eru að
vestan eða norðan, sem gjarnan
kalla þetta svæði Frímerki. Til
fróðleiks vil eg geta þess að Frí-
Nokkrar athugasemdir við
samþykkt vestfirskra útvegsmanna
Þorvarður Elíasson:
t>að sem
gera þarf
Þegar litið er yfir störf íslenzkra
stjórnmálamanna síðustu áratugi, rísa
þar tvö mál langt upp yfir önnur
Landhelgismálið er íslenzkur stjórn-
málasigur og mun örugglega verða
talið mest afreka stjórnmálaforingja
allra flokka Efnahagsmálin eru aftur á'
móti jafn áberandi fyrir þá sök, hve
hörmulega lélegur árangur hefur
náðst Sé litið yfir afskipti hinna ýmsu
rrkisstjórna af efnahagsmálum má
segja, að við blasi samfellt svartnætti,
allt frá því lýðveldið var stofnað Að-
eins einum Ijósblossa bregður fyrir í
þessu svartnætti, sem þó nær ekki að
lýsa upp umhverfi sitt, enda má full-
yrða, að án hins stórkostlega árangurs
í landhelgismálinu væri ísland vart
byggilegt menntaðri þjóð
Það væri óskandi að næsti íslenzki
stjórnmálasigurinn mætti verða á sviði
efnahagsmála og lýðfrelsis, en þessi
tvö mál eru tengd saman af stjórnar-
skránni á þann veg að vilji stjórnvöld
ná tökum á stjórn efnahagsmála, pá
verður sú stjórn að byggjast á vald-
dreifingu en ekki valdboði
Orsakir
efnahagsvandans
Verðbólga er bæði megin ástæða
þess hve efnahagslegar framfarir eru
litlar og afleiðing annarra orsaka Verð-
bólgan þrífst nefnilega því aðeins að
búið sé að raska valdajafnvæginu og
koma málum þannig fyrir, arð vitleysur
valdamanna komi öðrum en þeim sjálf-
um í koll
Ef litið er á vandamál atvinnuveg-
anna, blasir við hrein skrípamynd
Megin vandamál útgerðarinnar er að
útgerðarmenn eiga of mörg og of góð
skip Góðæri veldur hallæri í sveitum
landsins, þannig að bændur verða að
skattleggja sjálfa sig Rikisvaldið
ábyrgist afkomu atvinnurekenda, og
telur bændum trú um að þeir séu
launþegar Ferðamaður í Kaupmanna-
höfn verður glæpamaður fyrir þá sök
að leggja löglega fengið fé inn á
banka, meðan sá fer löglega að sem
eyðir stórfé, e.t.v. annarra manna fé, á
búllum og börum Dyraverðir loka
menntaskólunum vegna þess að þeir
eru ekki metnir að verðleikum
Alþingi, sem færst hefur ýmsum
stéttaforingjum og fyrirtækjum allt of
mikið vald, á kostnað eigin valda, ber
alla ábyrgð á þessu ástandi. Slík vald-
söfnun, sem að er stefnt hér á landi, til
handa ákveðnum aðilum, samrýmist
ekki lýðræðisskípulagmu
Hér verður ekki frekar fjallað um
þennan þátt málsins, aðeins á það bent
að Alþingi eitt getur endurreist það
valdajafnvægi sem það hefur raskað
svo stórlega, og stéttafulltrúarn á þing-
inu eru ekki líklegastir til að hafa þar
forustu Það geta aðeins þeir stétt-
lausu
Astand
efnahagsmála
Um þessar mundir velta stjórnvöld
efnahagsmálum þjóðarinnar fyrir sér
og hugleiða ráðstafanir Ekki er þess
þó að vænta, að núverandi stjórnar-
flokkar komi sér saman um ráðstafanir,
sem vari til frambúðar, því ekkf er
líklegt að ráðizt verði gegn frumorsök-
um vandans Engu að síður hlýtur
eitthvað að gerast Þjóðin eyðir nú
meiru en hún aflar og lán verða ekki
tekin erlendis til að jafna hallann Til
greina koma þrenns konar ráðstafanir
í fyrsta lagi að fella gengið, sem þýðir
að ráðstöfunarfé fólksins minnkar en
tekjur framleiðslugreinanna aukast í
öðru lagi má jafna hallann með nýjum
sköttum og í þriðja lagi má gera ekki
neitt, sem þýðir stöðvun atvinnuveg-
anna og atvinnuleysi. Þriðja leiðin
þýddi í raun ekki annað en það að þeir
sem vandann bjuggu til urðu að leysa
hann sjálfir, en slík stjórnarstefna brýt-
ur i bága við íslenzka stjórnarhefð og
er því afar ólikleg
Ef við lítum á ástandið eins og það
er, kemur þetta i Ijós.
1. Niðurgreiðslur og útflutningsupp-
bætur á siðastliðnu ári numu rúmum 8
milljörðum króna eða um þriðjungi
landbúnaðarvöruframleiðslunnar.
Samt vantar að öllum likindum nokkra
milljarða í viðbót til þess að tekjur
bænda nái tekjum verkafólks og iðn-
aðarmanna
2. Veiðigeta fiskveiðiflotans hefur ver-
ið aukin gifurlega og reksturskostnaður
vitaskuld þar með, en framundan eru
aflatakmarkanir, hvort sem við setjum
þær sjálfir eða biðum þess að mæta
aflabrestinum
3. Reksturshalli frystihúsanna er
ámóta mikill og landbúnaðarins, en
sjómenn hafa gert kröfur til fiskverðs-
hækkunar Telja sig allt eins eiga rétt á
kauphækkunum og þeir sem í landi
vinna Varla verður þeim neitað um
það Þegar sjómenn hafa þannig feng-
ið sitt hefur þjóðin allmiklu meiri tekur
en hún framleiðir fyrir. Til þess að
jafna það bil þarf að fella gengi krón-
unnar um 20—25%, nema lækka
megi tekjur einhverra sem þessu nem-
ur með einhverri áður óþekktri aðferð
4. Undanfarin 5 ár hafa raunvextir
sparifjár í bönkum landsins verið nei-
kvæðir sem nemur 20—30% á ári.
Enda hefur sparifé minnkað þessi ár
svo og veltufjármunir fynrtækjanna
Möguleikar atvinnulífsins á skyndilegri
framleiðsluaukningu eru því engir
Miklu fremur má búast við vaxandi
samdráttartilhneigingum vegna fjár-
skorts
5. Árangur hagkerfisins er með þvi
lélegasta sem þekkist i hinum svokall-
aða menntaða heimi Hvergi er jafn
litill hagvöxtur sjáanlegur eftir jafn
gifurlegar fjárfestingar og hér Afkasta-
geta fyrirtækjanna er litil miðað við
önnur lönd, sem sést bezt á því, að
kaupmáttur tekna á íslandi er ekki
meiri en % þess sem er i nágranna-
löndunum ef jafnlangur tími liggur að
baki vinnunni Kaupmáttur tímakaups
er og verður aldrei annar en afköst
fyrirtækjanna
6. Sá mælikvarði sem bezt sýnir
ástand efnahagsmála er verðbólgan og
þar höfum við afgerandi forustu Á
síðasta ári var hún um 34% og í ár
verður hún um 40%.
Lausnin
íslendingar eru að byrja að skilja, að
það þýðir minnkandi afla að veiða of
mikið Á sama hátt þurfa þeii að skilja
að það þýðir minni hagvöxt, ef verð-
bólga er of mikil og verðbólgan stafar
einfaldlega af þvi að reynt er að halda
uppi hærri lifskjörum en afköst at-
vinnuveganna leyfa. Almenningur mun
hins vegar ekki sætta sig við léleg
lífskjör, enda engin ástæða til. Það er
þvi ekki hægt að leysa núverandi efna-
hagsvanda með öðrum hætti en þeim
að auka afköst fyrirtækjanna, en það
verður ekki gert með skjótum hætti og
alls ekki án verulegrar breytingar á
grundvallarskipulagi efnahagsmála
Þær breytingar verða fyrst og fremst að
miðast við lýðræði og valddreifíngu
Ríkisstjórnin verður að sætta sig við að
hún er ekki fær um að leysa markaðs-
öflin a{ hólmi. Ennfremur verður að
tengja saman ábyrgð og áhættu Gróði
einstaklinganna verður að vera gróði
landsins. Sá sem gerir mistök verður
sjálfur að þola afleiðingar þeirra Það
fyrirkomulag að einn taki ákvörðunina,
annar sjá um framkvæmdir og hinn
þriðji (venjulega skattborgarinn) borgi
kostnaðinn gengur ekki lengur Vanti
einhvern brú, þá byggi hann brúna
sjálfur, ættu stjórnmálamennirnir að
segja næstu 5 ár og snúa sér að því
viðfangsefni. sem þeir voru kjörnir til
að leysa, efnahagsvanda þjóðarinnar.
Það verkefni verður bezt leyst þannig
1. Hætta niðurgreiðslum og útflutn-
ingsuppbótum og nema úr gildi öll
lagaákvæði sem gefa einstökum fyrir-
tækjum einokumá vinnslu ákveðinna
landbúnaðarvara eða dreifingu þeirra á
ákveðnum markaðssvæðum. Ef bænd-
Þorvarður Elfasson
ur fengju jafnframt þessu frjálsar hend-
ur um verðlagningu afurða sinna,
myndu þeir sjálfir leysa vandamál land-
búnaðarins
2. Sjávarútvegsráðherra ákveði leyfi-
legan afla á þeim fisktegundum, sem
takmarka þarf sókn í og bjóði aflann
upp. Ef satt er að veiðigetan sé meiri
en aflinn sem bjóða má, yrðu einhverjir
útundan og neyddust til að selja skip
sin til útlanda Þannig myndu afköst
þeirra sem eftir væru aukast Útflutn-
ing ætti að gefa frjálsan, en viðskipta-
ráðherra ætti að hafa heimild til að
veita einstökum útflytjendum vernd
eða einokunarrétt á þeim mörkuðum
sem þeir hafa, eða eiga eftir að afla ef
þeir sýna góðan árangur.
3. Verzlun með gjaldeyri verði gefin
frjáls og Seðlabanki íslands hætti að
skrá gengi krónunnar Megin vandi
atvinnuveganna er búinn til i Seðla-
banka íslands, með of lágri gengis-
skráningu. Ekki þarf að óttast að gjald-
eyririnn komi ekki irin í landið Fyrir-
tækin þurfa að greiða laun og verka-
lýðsfélögin eru einfær um að sjá um að
þau séu ekki of lág Ef útflytjendur
mættu selja innflytjendum gjaldeyrir-
inn milliliðalaust, væri tryggt að alltaf
fengist rétt verð fyrir hann
4. Seðlabanki íslands hætti að ákveða
bankavexti Þau afskipti leiða einungis