Morgunblaðið - 29.01.1978, Blaðsíða 24

Morgunblaðið - 29.01.1978, Blaðsíða 24
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 29. JANUAR 1978 23 Slysalanst ár væri bezta afmælisgjöfin - sagði Hannes Þ. Hafstein, framkvæmcSastjóri SVFÍ — Það er vissulega margs að.. mínnast frá þeim árum sem ég hef starfað hjá Slysavarnarfélagi ís- lands, sagði Hannes Þ. Hafstein skrifstofustjóri SVFÍ i viðtali við Morgunblaðið. Upp í hugann koma minningar bæði um sorglega at- burði og eins gleðilega. Ef til vill kynnist maður hvergi betur en í þessu starfi að „andstæðurnar lífið skapi". Hannes Þ Hafstein er einn þeirra manna sem segja má að hafi alist upp með slysavarn- arhugsjóninni Faðir hans. Júlíus sýslumaður Havsteen á Húsavik. var á sínum tíma kunnur baráttumaður slysavarna og átti lengi sæti i stjórn Slysavarnafélagsins sem fulltrúi Norð- lendinga Hannes kom til starfa hjá félaginu um mánaðamót október — nóvember 1964, er hann axlaði pokann smn og fór i land eftir fimmtán ára störf sem 1 stýrimaður og afleys- ingaskipstjóri hjá Eimskipafélagi íslands h.f Fyrst í stað var Hannes fulltrúi og erindreki félagsins í slysavörnum á landi, en á haustnótt- um árið 1 965 tók hann við málefnum sjóslysa- v/arna, sá um þjálfun björgunarsveita og fl Þvi starfi gegndi Hannes til ársins 1973 að hann var ráðinn framkvæmdastjóri félagsins Á hon- um mæðir þvi mest hinn daglegi rekstur félagsins og vafalaust er sú reynsla og þekking sem Hannes aflaði sér sem erindreki félagsins honum dýrmætt veganesti í þessu starfi Spjallað var við Hannes um ýmsa þætti i starfi félagsins og bar þá skipbrotsmannaskýlin fyrst á góma, en eitt af hlutverkum Hannesar er hann var erindreki félagsins var umsjón með þeim Mikilvægur hlekkur í keðjunni — Skipbrotsmannaskýlin og heiðaskýlin eru mikilvægir hlekkir í slysavarnakeðjunni, sagði Hannes. — Upphaf þessa merka þáttar má rekja til hörmulegs slyss er varð við Kálfa- fellsmela í janúar 1903 er þýzki togarinn Friedrich Albert strandaði þar 12 manna áhöfn skipsins komst heilu og höldnu i land, en miklar raunir biðu mannanna á eyðimörk sandanna, þar sem 1 1 sólarhringir liðu frá því að þeir komust i land unz þeir fyrstu komust til byggða 3 mannanna urðu úti, og allir hlutu meiri eða minni örkulma vegna hrakninganna Þessi atburður varð til þess að D. Thomsen kaupmaður og þýzkur konsúll í Reykjavík lét résa á eigin kostnað skýli á Kálfafellsmelum og bjó það vistum, skjólfatnaði og tjörukyndlum til þess að skipbrotsmenn gætu gert vart við sig Þetta skýli átti eftir að bjarga 1 2 mönnum frá þeim hörmungum sem skipbrotsmennirnir á Friedrich Albert lentu i. þar sem 1 2 menn af þýzka togaranum Wúrtenberg sem strandaði á svipuðum slóðum árið 1906 komust í skýlið og gátu gert þar vart við sig. Næsti þáttur sögunnar er svo sá, að útgerðarmenn í Hull og Grimsby gáfu efni og útbúnað í skýli sem reist var í Mávabót í V-Skaftafellssýslu árið 1911 og um 1920 var svo reist skýli í Ingólfshöfða og var það Thomsen kaupmaður sem það gerði Þrjú skipbrotsmannaskýli voru þvi fyrir hendi er SFVI var stofnað, en félagið hóf strax ráðagerðir um að bæta um betur og sérstak- lega eftir að kvennadeildir voru stofnaðar, en þær hafa frá upphafi lagt máli þessu gifurlega mikið lið Með Jón Bergsveinsson i fararbroddi var siðan réist eitt skýli af öðru á söndunum, enda fór svp að Jjón var oft kallaðu.c ..Gestgjafinn á söndunum . og allt siðan hefur þarna verið um mikinn þátt i starfi félagsins að ræða Nú starfrækir SVFÍ 44 skipbrotsmannaskýli á óbyggðum stöðum og emnig hafa verið reist björgunarskýli á fjallvegum og fjölförnum en erfiðum leiðum víða um land Ég tel, að stórstigasta framfarasporið sem stigið hefur verið i þessum málum að undanförnu sé er stjórn félagsins hratt þvi i framkvæmd að búa skýlin fjarskiptabúnaði, neyðp ialstöðvum eða sima Þessi tæki eru eingönti'. ætluð til að nota i neyðartilvikum og hafa mar^sannað gildi sitt Vrði of langt mál að telja upp j\í þau atvik, Svæðaskiptingin eykur samvinr una Hannes Þ Hafstein hefur innig haft mikil Hannes Þ. Hafstein, framkvæmdastjóri SVFÍ. islenzk skip höfðu komið fram löngu áður en veruleg hreyfing komst á málið til fram- kvæmda, sagði Hannes. — Það var einn atburður öðrum fremur sem beinlinis hvatti til ákvarðana í júlimánuði 1967 fórst sildveiðiskipið Stig- andi frá Ólafsfirði á miðunum við Jan Mayen Áhöfn skipsins. 12 menn, komust i tvo gúmmibjörgunarbáta og höfðu verið á hrakn- ingum i fjóra sólarhringi og 1 7 tima áður en Snæfell frá Reyðarfirði fann bátana — að kvöldi sama dags og leit hófst. Það voru sannkölluð gleðitiðindi þegar sú tilkynning barst um Raufarhafnarradió að bátarnir væru fundnir og mennirnir heilir á húfi Strax eftir þennan atburð tóku skipstjórar sildveiðiflotans á þessum slóðum upp tilkynningaskyldu sin á milli og þá um haustið unnu fulltrúar ýmissa stofnana og félagasamtaka að lausn þessa máls Fulltrúar SVFÍ i því starfi voru forseti félagsins'. Gunnar Friðriksson og Ingólfur Þórðarson, kennari við Stýrimannaskólann Þetta mál fékk farsælan endi, á þann veg, að Tilkynningaskylda íslenzkra skipa var stofnuð með reglugerð er gefin var út i mai 1 968 og var SVFÍ falin skipulagning hennar og fram- kvæmd Samæfingar bjorgunarsveitanna er nú orðinn fastur þáttur i starfi SVFÍ. Mynd þessi var tekin er slik æfing var að hefjast i Öræfum og er það Gunnar Friðriksson, forseti SVFÍ, sem er að ávarpa björgunarsveitamenn. afskipti af þeirri nýbreytni sem tekin hefur verið upp hjá SVFÍ, að skipta landinu í björg- unarsvæði Um þetta sagði hann m a — Á landsþingi SVFÍ árið 19 76 var sam- þykkt að hrinda í framkvæmd umdæmaskipt- ingu fyrir björgunarsveitir Slysavarnafélagsins, en þær eru nú 87 talsins. Þessar sveitir skiptast í þrjá flokka í fyrsta lagi eru sveitir sem vinna bæði að sjó- og landbjörgunacmál- um, í öðru lagi þær sem vinna eingöngu að sjóbjörgun og í þriðja lagi þær sem vinna eingöngu að landbjörgun. Með umdæmaskipt- ingunni gafst tækifæri til þess að koma við nánari samstarfi og tengslum milli björgunar- sveitanna í hverju og einu umdæmi. en öllum er Ijóst mikilvægi slíks samstarfs. t d ef fleiri en ein björgunarsveit er kölluð út i einu í hverju umdæmi er kjörin ákveðinn umdæmis- stjóri og er hann samnefnari þeirra björgunar- sveita er starfa i umdæmi hans og tengiliður við aðalstöðvar SVFÍ Samæfingar Björgunar- sveitanna hafa einnig átt mikinn þátt j,i. að efla störf þeirra og auka kynningu meðal björgun- arsveitarmanna. Fyrsta samæfingin $f þessu tagi fór fram í ágúst 19.66 við Seyðisárrétt á Kili og siðan hafa slikar samæfingar verið árviss viðburður i starfinu, en aldrei hafa þær verið jafnmargar né fjölmennari en á s I ári Er í þvi samband Landinu er skipt í alls 10 umdæmi og réðu heimamenn sjálfir skiptingunni. enda eðlileg- ast að slikt sé i höndum þeirra sem gleggst þekkja til að hverjum **tað Tilkynningaskyldan mikilvæg Hannes hefur einnig frá upphafi unnið mikið við Tilkynningaskyldu islenzkra skipa og var hann fenginn til þess að segja frá þeim hætti slysavarnastarfsins. — Hugmyndir um tilkynningarskyldu fyrir — Vissulega hefur mikið breytzt og mótast á þeim árum sem siðan eru liðin, sagði Hann- es. — Þar má til nefna að sólarhringsvarð- stöðu var komið á veturinn 1973 og er hún viðhöfð nú i sjö mánuði ársins. en hina fimm mánuðina er 1 6 tima varðstaða Hannes sagði ennfremur. að hjá Tilkynn- ingaskyldunni væri stjórnstöð hinna margþátta verkefna er SVFÍ þyrfti að leysa af hendi í sambandi við leitir. björgunarstörf, hjálp og aðstoð. — Af hinum frjálsu félögum er SVFÍ eina félagið sem starfrækir ákveðna varðstöðu allan sólarhringinn. sagði Hannes — og hjá félaginu er ávallt einhver sem gegnir bakvakt, ef á þarf að halda Það fer ekki á milli mála að Tilkynningaskyldan er eirin mikilvægasti þátt- urinn í öryggi sjómanna, jafnframt sem hún er sjálfsögð upplýsingamiðstöð fyrir aðstandend- ur sjómanna og útgerðarmanna Að sjálfsögðu eru ýmis verkefni óleyst enn á þessum vett- vangi, sérstaklega hvað varðar betri móttöku tilkynninga skipanna og verður því fylgt fast eftir ajð úr því verði bætt Eftirminnilegar stundir Hannes Þ Hafstein var beðinn að segja frá eftirminnilegum stundum í starfi sínu hjá Slysavarnafélaginu. — Það er vissulega margs að minnast sagði hann. — Það má t.d. nefna að frá þeim tíma sem ég kom til félagsins fram til þessa dags hafa björgunarmenn félagsins dregið i land samtals 233 menn af 22 strönduðum skipum 138 íslendinga, 75 Breta. 10 Dani og 9 Norðmenn. Hér með eru þó ekki talin ýmis önnur skipströnd sem félagið hefur haft af- skipti af á þessum árum. né heldur sú marg- þátta aðstoð sem SVFÍ og björgunarsveitir hafa veitt strandmönnum. — En hvaða einstakir atburðir eru þér minnisstæðastir, var Hannes spurður? — í því sambandi er mér efst i huga er v.b Gjafar strandaði við Grindavik 22. febrúar 1 973 og björgunarsveitin Þorbjörn i Grindavik bjargaði 12 manna áhöfn bátsins í land í björgunarstól Þessi björgun fannst mér kom sem lýsandi geisli eftir þá erfiðu daga og nætur er á undan höfðu gengið vegna tveggja sjóslysa — fyrst er vélbáturinn Maria fórst með 4 mönnum við Eldeyjarhöfða og siðar, en þegar áhöfnin af Gjafari bjargaðist hafði leitin að fólkinu af Sjöstjörnunni staðið i langan tíma við erfiðari aðstæður en orð fá lýst — Mér liða sennilega heldur aldrei úr minni siðustu dagar janúarmánaðar og tvær fyrstu vikur febrúarmánaðar 1968, sagði Hannes. — Þessir dagar voru samfelldir sjó- slysa- og leitardagar Siðdegis 29 janúar barst SVFÍ orðsending um að gúmmibát hefði rekið á fjörur við Kópasker og mikil oliubrák væri þar á sjónum Þessari frétt fylgdi. að engar merkingar væru á bátnum Þegar um kvöldið fól Henry Hálfdánarson sem þá var fram- kvæmdastjóri félagsins mér að kanna þetta mál, og þegar við höfðum tekið ákvörðun um að fljúga yfir þetta svæði, þá barst okkur tilkynning um að brezka togarans Kingston Peridot frá Hull væri saknað og jafnframt, að síðast hefði verið haft samband við skipið 26. janúar Um likt leyti barst svo frétt frá Kópa- skeri um að merki væru á bátnum sem rekið hafði i land, og sönnuðu þau að hann var fra togaranum Þar með hófst viðtæk leit sem ekki bar annan árangur en þann að merki sáust um að skipið hefði farist með allri áhöfn, 20 mönnum Dagsetningin 26 janúar leiðir lika hugann að öðru atviki, en þá var ég um borð i varðskipinu Albert, þar sem Helgi vinur minn Hallvarðsson var skipherra Skipið var á leið frá Bildudal til Patreksfjarðar þegar við fundum gúmmibát með fimm manna áhöfn vélbátsins Vers frá Bildudal sem farist hafði úti af Kópa- skeri, án^þess að mennirnir gætu sent út neyðarmerki. Þetta var i vitlausu veðri, 8 vindstig og norð-austan bræla, haugasjór og stórhrið Höfðu mennirnir verið 5 klukkustund- ir i björgunarbátunum þegar við fundum þá — Næst er svo til að taka, sagði Hannes. — þegar félagi minn, Guðmundur Guðmunds- son, formaður slysavarnadeildarinnar á ísa- firði, hringdi til min og tilkynnti um 3 sjóslys sem orðið höfðu með 10 minútna millibili skömmu fyrir miðnætti sunnudaginn 4 febr- úar. en þau voru er vélskipið Heiðrún II frá Bolungarvik fórst undan Bjarnarnúpi. brezki togarinn Ross Cleveland frá Hull hvolfdi vegna yfirisingar á ísafjarðardjúpi og annar brezkur togari, Notts Country, strandaði við Snæfjalla- strönd Á þessum skipum voru samtals 44 menn. 25 þeirra fórust en 19 björguðust. Varla hafði leit verið hætt að týndu skipunum er tilkynning barst um að danska flutningaskip- ið Hans Sif hefði strandað við Rifstanga Á þvi skipi var 1 1 manna áhöfn sem bjargaðist um borð i varðskip og tveimur dögum eftir þann atburð var svo enn eitt sjóslysið við Vestfirði er vélbáturinn Trausti frá Súðavik fórst með 4 mönnum Þetta gerðist allt á svo skömmum tíma En síðar á þessu sama ári gerðist svo enn atburður sem mér er minnisstæður — þegar togarinn Surprise frá Hafnarfirði strandaði við . Landeyjarsahd, en þá tókst að bjarga allri áhöfn skipsins, 28 mönnum Slysalaust afmælisár Að lokum sagði Hannes Þ Hafstein — Ég vil nota þetta tækifæri til þess að koma á framfæri þökkum til stjórnarfólks i SVFÍ og allra minna góðu vina i slysavarna- deildum og björgunarsveitunum Þá má heldur ekki gleyma þeim fjölmörgu einstaklingum og félagasamtökum sem ég hef átt samstarf við gegnum árin Ég vil heita á þetta fólk, svo og alla landsmenn að sameinast i því :ð gefa SVFÍ þá kærustu og beztu afmælisgjöf sem félaginu gæti auðnast Slysalaust afmælisár Það á að vera kjörorð okkar allra á þessum merku timamótum i sögu félagsins

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.