Morgunblaðið - 05.02.1978, Blaðsíða 22

22
MOKCJUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 5. FEBRÚAR 1978
VERÖLD
FALLNIR ENGLAR
Kaldar
kveðjur til
mæðginanna
INDIRA Gandhi þarf okki að
kvarla um það, aA hún s<' fallin f
Kl<"ymsku «k <lá þúll farin sú frá
viildum. I*að vru komnar úl <"inar
IuMuku h»‘kur um hana <>k
sljúrnarlíð hvnnar, s«n hvnnar ««
afrok þcirra ma-rtfíina. Eru ha-kur
þ<‘ssar art vísu vfirlcill mirtur lif-
l<‘Kar. Höfundarnir cru floslir
fyrrvcrandi áhanK<‘ndur Indiru
«K k<‘|»|>a þcir hvcr virt annan art
K<‘ra yfirhúl fyrri villu.
I'ær <“ík:i |>art floslar saincÍKÍn-
l<‘Kl, art þær oru alllanK<lr<>Knar á
köflum <>k h<“l<lur þroylandi af-
h-slrar — <*n þú hrcKrtur sums
slartar í þ<-iin fyrir frúrtlciksmol-
uin, smn v<‘sl urlaiKlamonnum
vorrtur slarsýnl á. Til sæmis art
nofna ritarti K.R. nokkur Malkani,
rilsljúri som Imlira lól hnoppa í
fanKolsi <>k halda þar í tæp Ivö ár,
húk soin hor tililinn „Tho
MiilnÍKhl Knook“ <>k lýsir hann
þar roynslu sinni i liinKU máli <>k
holdur fjörlillu. En allt í oinu
k<‘inur þar inni í inirtri rærtu um
fatiKolsislífirt í l’unjah, art
Malkani þykir orrtið úþæKÍIoKa
heitl í klofa sínum <>k kvarlar
hann um þolla við fanKelsisyfir-
völdin. Ilonum or þá fonKÍnn lil
þjúnuslu dæmdur morðinKÍ <>k sá
látinn hlaka yfir honum hlævænK
núlt som nýtan daK. Bráir þá fljút-
loKa af Malkani, <>k huK-sun hans
skýrisl. En þar som hann situr
þarna f svölum andvaranum frá
hlævænK morrtinKjans vakna moð
honum Kamlar jafnrcttishuKsjún-
ir. Ok hann lilkynnir morðingjan-
um nártarsamloKast, art hann moKi
svala sjálfum sér ondrum <>k
oins . . .
Að frátekinni þessari loft-
ræslinKarlýsinKU <>k svipuðum
frásaKnarverðum cndurminninK-
um or búk Malkani mostan part
lanjidroKÍn frásÖK’n af ústjúrn <>k
ofstjúrn Indiru <>k K’rúusÖKur af
honni <>k Sanjay syni hannar. Og
floslir hinir annálarnir oru þoss-
um líkir. Höfundarnir finna
Indiru allt til foráttu. Bor þoim
saman um þart, art hún só drottn-
unarKjörn, slæ>K, drombilát, kald-
rifjuð og miskunnarlaus og ýmsir
fleiri álíka mannkostir eru henni
eignaðir. I einni búkinni er hún
sögð líkust því sem Elizabeth
Tudor, Marie Antoinetta og
Napoleon væru saman komnir í
einn mann. Valdafíkn hennar sé
úslökkvandi o.s.frv. Jafnvel full-
yrða ýmsir höfundanna,. að hún
hafi aldrei haft neinn áhuga á
landstjúrninni. Einn þeirra, D.R.
Mankekar, blaðamaður og fyrrum
fylgismaður Indiru, segir í bók
sinni, Decline and Fall of Indira
Gandhi, dæmisögu af því. Hátt
settur embættismaður var art
halda ræðu um stefnuna í efna-
hagsmálum. Talaði hann af mikl-
um móð í þrjá stundarfjórðunga,
varparti fram mörgum bjargráð-
um og þúlti hvert öðru snjalíara.
En Indira sat hjá og hlýddi á með
mikilli athygli að því er virtist.
Var hún alltaf að skrifa eitthvað
hjá sér annað veifið, og var ræðu-
maður upp með sér, að forsætis-
ráðherrann punktaði hjá sér hin-
ar bráðsnjöllu hugmyndir hans.
En svo er það, þegar nokkuð er
liðið á ræðuna, að ræðumanni
verður á í ákafa sfnum að halla
sér óvenjulangt fram í pontunni.
Sér hann þá yfir öxl Indiru á
blaðið, sem hún hefur fyrir fram-
an sig. Hún hafði verið að rissa
flatarmyndir og var blaðið þakirt
hring, ferning, trapisu,
þríhyrningum, krossum, keilum
og sívalningum. Þótti ræðumanni
að vonum einkennilegt hvernig
forsætisráðherrann hafði skilið
hugmyndir hans um lausn efna-
hagsvandans og varð hann hálf-
sár. Manni getur nú sárnað . . .
Sanjay sonur Indiru fær sízt
betri útreið. Hann er kallaður
léttúðugur spjátrungur og sagður
velja sér lausungarlýð að félög-
um, hann sé vitaáhugalaus um öll
alvörumál og kæri hann sig yfir-
leitt um „fátt annað en stelpur og
bíla“ eins og segir í The Two
Faces of Indira Gandhi eftir Uma
nokkurn Vasudev, sem eitt sinn
ritaði ævisögu Indiru og átti þá
naumst orð til þess að lofa hana
en er nú sem sé búinn að bæta
fyrir það.
Allir höfundarnir hafa margar
sögur að segja af svikum og undir-
ferli, svívirðilegum samsærum,
fautaskap lögreglunnar og fanga-
varða, virðingarleysi yfirvalda
fyrir lögum og rétti og hróplegu
óréttlæti yfirleitt. Máttu nokkrir
höfundanna reyna þetta á sjálfum
sér — voru handteknir fyrir ýms-
ar sakir, yfirleitt „tilraun til að
æsa til ófriðar" — þ.e. gagnrýni á
stjórnina, og sátu sumir í haldi
allt þar til aflétt var neyðar-
ástandslögunum, sem Indira lét
setja fyrir rúmum tveimur árum.
Er ekki nema mannlegt, að þeir
reyna nú að ná sér niðri á Indiru.
En heldur er hefndin sú lítil-
mannleg. Enginn höfundanna ber
við að gera sér og lesendum grein
fyrir því hversu fór sém fór; •
öllum þessum bókum örlar hvergi
á tilraun til þess að grafast fyrir
um orsakir atburða og skýra
framvindu indverskra stjórnmála
þann tíma, sem um ræðir. Höf-
undarnir láta ser nægja að segja
kjaftasögur og rekja gamlar raun-
ir sínar.
— SUNANDA DATTA-RAY.
Indira: „Valdafíkin óslökkvandi"
Sanjay: „Léttúðugur spjátrungur"
BÆKUR
Bretinn rád-
gerdi jafnvel
að kveikja í
Ermarsundi
um. Len Deighton verðurekki
NOKKRU f.vrir sírtiistu áramót
kom ú! ný búk oflir Len Deighton
„Figbter" lieitir hún <>g er „sönn
saga af orriislunni um Brelland"
eins <>g segir I undirtitii. Hinn
frægi, brezki sagnfrieAiiigur
A .l.l’. Tavlor hafrti hvall
Doighlon til að skrá þossa sögu <>g
rilar Taylor formála art henni.
I*ar segisl honuin svo m.a.:....
en vitanlcga eru þart monn og
vÍKvúlar, som rárta úrslitum stvrj-
alda, þegar alll kemur lil alls. Flg
verrt art játa það fyrir mina hönd
<>K annarra. soin rila uin strírt, að
virt hylluinst lil þ<>ss art vanra'kja
þá lilirt málsins eii skrifum sök-
ima stundum í fullslúrum drátt-
borið það á brýn".
Sá tfmi, sem Deighton tekur til
frásagnar í búk sínni hefur orðið
mönnum mikið söguefni og verð-
ur eflaust lengi enn. Auk þess er
um núg að deila: menn eru t.d.
alls ekki á einu máli um það, að
Þjóðverjar hafi ætlað að ráðast
inn í Bretland, eða þeir hefðu
KOtað það. Ymsir telja, að engin
hætta hafi verið á innrás árið
1940 <>k styðja það þeim rökum
t.d., að Churchill sendi skrið-
drekasveitir til Egyptalands í júlí
það ár og Hitler inun hafa haft
orð á því, art hann efaðist um að
innrás væri framkvæmanleg. Auk
þess hefur það verið fært til, að
DEIGHTON: A örlagastund~neit-
uðu kokkarnir að elda í fluggarp-
ana.
Bretar höfðu uppi áætlanir um
það að kvéikja í Ermasundinu, og
taka á móti Þjóðverjum með eit-
urgasi ef þeir kæmu. Enn má
nefna, að brezki sjóherinn var
öflugri en sá þýzki um þetta leyti,
þar eð hernám Noregs hafði orðið
Þjóðverjum alldýrt, og loks það,
að Þjóðverja skorti landgöngu-
pramma, sem þurfti til innrásar.
Deighton er ekki eins „áhyggju-
laus um innrás“. „Ef þýzki flug-
herinn hefði sigrað þann brezka,"
segir hann, „hefði eftirleikurinn
orðið Þjóðverjum auðveldur. Þeir
hefðu getað flogið um i friði og
sprengt í loft upp öll mannvirki,
sem máli skiptu, frá hermálaráðu-
neytinu til aðalstöðva flotans. Síð-
an hefði innrásarflotinn siglt upp
að ströndunum, en flugvélar hald-
ið uppi skothríð á meðan, og hefði
þá líklega orðið lítil fyrirstaða".
Hann kemst að þeirri niðurstöðu,
að haustmánuðirnir árið 1940 séu
einn mestur örlagatími f sögu
Bretlands, þar hafi verið teflt um
framtið lands og þjóðar og raunar
fleiri þjóða, og hafi munað mjóu
að ekki for á verri veginn.
En það kennir fleiri grasa og
ólíkra I bók Deightons. Nefna má
söguna af því, er Hermann Göring
lagði leið sína upp að brezka
sendiráðinu í París og hugðist
skoða húsakynnin, ætlaði jafnvel
að setjast þar að ef honum litizt á
sig. En Bretar voru allir á bak og
burt og enginn eftir í húsinu
nema umsjónarmaður einn. Þýzki
sendiherrann var i fylgd með Gör-
ing. Þeir börðu að dyrum og um-
sjónarmaðurinn kom fram. Þeir
félaga sögðu honum erindi sitt og
hlýddi hann á það. En meira
höfðu þeir ekki af honum: þegar
þeir höfðu lokið máli sínu sagði
hann snúðugur: „Það skal aldrei
verða að mér heilum og lifandi"
— og skellti í lás ...
Geysimargir koma við söguna,
yfirmenn og óbreyttir. Gefur
Deighton herforingjum og stjórn-
málamönnum jafnan einkunnir,
og er óvíst, að þeim hefði öllum
líkað þær. Hann segir líka margar
sögur af óbreyttum hermönnum
og ekki allar loflegar. Til dæmis
að nefna er sagt frá flugvirkjum í
Manston, sem neituðu að koma
upp úr jarðbyrgjunum dögum
saman eftir loftárás Þjóðverja. Þá
er og saga af orrustuflugmanni,
sem var á leiðinni á móti Þjóð-
verjum — en þegar hann kom
auga á þá varð hann svo skelkað-
ur, að hann sneri við í ofboði og
skaut öllum skotum sínum upp í
himinblámann. Og loks ná nefna
söguna af orrustuflugmönnum,
sem urðu sjálfir að elda oní sig
milli árásarferða vegna þess, að
kokkar harðneituðu að elda nema
á reglulegum matmálstlmum
hvernig svo sem á stóð f stríðinu!
— ALAN SPENCE.
CHILE
Peningarnir
og pólitíkin
„Chile América" hoilir Kniarit.
sem gefirt er úl f Rúniaborg. 1 þvl
birtist nýlega mikil úttekl á efna-
hagsmálum I Chilo «g sanianburrt-
ur á ástandinu fyrr og nú. I þess-
ari skýrslu keniur þart fram m.a„
art herforingjastjúrn sú, sem nú
situr art völdum í Chile fékk tfu
sinnum nioiri efnahagsaðstoð frá
útlöndum á þremur fyrstu stjúrn-
arárum sfnuni en vinstri stjúrn
Salvadors Allende fékk á þeim
þremur árum. sem hún rérti.
Aðstoðin í tíð Allendes nam
44.4 milljónum dollara. Arin þrjú
þar á undan, þegar kristilegir
domókratar voru við völd, hafði
Chile hlotið sex sinnum meiri
fjárhagsaðstoð. En á þremur
fyrstu árunum eftir að herfor-
ingjastjórn Pinochets tók völdin
bárust henni 433 milljónir dollara
frá Bandaríkjunum. Arið 1973 gaf
Bandaríkjastjórn Chilemönnum
mat að verðgildi 2.5 milljónir doll-
ara. en árið 1976, á þriðja ári
stjórnar Pinochets og félaga hans.
gáfu Bandaríkjamenn mat fyrir
66.5 milljónir dollara til Chile.
Arið áður höfðu Chilemenn feng-
ið mat 62.4 milljónir dollara frá
Bandaríkjunum. En það sama ár