Morgunblaðið - 29.06.1978, Page 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 29. JÚNÍ 1978
VIÐSKIPTI
VIÐSKIPTI — EFNAHAGSMAL,— ATHAFNALlF.
Umsjón. Sighvatur Blöndahl.
Seðlabankinn
styður ritgerð
um verðtryggingu
fjárskuldabindinga
Félagsfundur Kaupmannasamtakanna um nýja verðlagslöggjöf:
SEÐLABANKI íslands
studdi í vor útgáfu prófrit-
gerðar við lagadeild Háskól-
ans um verðtryggingu fjár-
skuldbindinga eftir Lárus
Ögmundsson laganema.
Björn Tryggvason að-
stoðarbankastjóri í Seðla-
bankanum skýrði blaðinu frá
því, að hér hefði verið á
ferðinni verkefni sem bank-
inn hefði haft áhuga á og því
stutt við útgáfu þess í 20—30
eintökum og dreift þeim til
bankanna. Ritgerðin væri
fræðileg ritgerð um álit
höfundarins á verðtrygging-
um.
Ritgerðin, sem ber heitið
„Um breytingar á verðgildi
peninga og áhrif þeirra á
fjárkröfur“, er rúmlega 100
bls. og í innganginum segir
m.a.: „I ritgerð þessari verður
gerð tilraun til þess að greina
að nokkru frá áhrifum breyt-
inga á verðgildi peninga á
réttarstöðu kröfuhafa, eink-
um þeirra, sem eiga kröfur á
hendur öðrum um greiðslu
peninga. í öðrum kafla er
fjallað almennt um áhrif
þessara breytinga á fjárkröf-
ur. í þriðja kafla er einkum
vikið að réttarstöðu þeirra,
sem eiga bótakröfur á hendur
öðrum aðilum hvort sem þær
eiga rætur sínar að rekja til
samninga eða ekki, þ.e.a.s.
þeirra tilvika þar sem ekki
hefur verið gerður fyrirvari
um vernd gegn áhrifum
breytinga á verðgildi peninga
á fjárkröfur. í 4. kafla er hins
vegar vikið að aðgerðum sem
ætlað er að takmarka þessi
áhrif á fjárskuldbindingarn-
ar þ.e.a.s. að verðtryggingar-
ákvæðum í samningum og að
hve miklu leyti þau eru lögleg
með tilliti til laga um verð-
tryggingu fjárskuldbindinga.
Að lokum er greint í stórum
dráttum frá helztu sjónar-
miðum með og á móti verð-
tryggingu fjárskuldbindinga
og framtíðinni í þeim efnum
hérlendis."
Lítið hefur verið skrifað
um þetta efni a.m.k. í nor-
rænum rétti og gerir höfund-
ur fyrirvara um það í formál-
anum að ritgerðinni, þar sem
margt sé ókannað og óljóst í
þessum efnum.
„Spor í rétta átt en ganga of
skammt til móts við heil-
brigða verzlunarhætti,,
KAUPMANNASAMTÖK íslands
héldu í s.l. viku almennan félags-
fund, þar sem umræðuefnið var
hin nýsamþykktu lög um verðlag,
samkeppnishömlur og óréttmæta
viðskiptahætti. Framsögumaður
var Björgvin Guðmundsson skrif-
stofustjóri í viðskiptaráðuneyt-
inu og formaður verðlagsnefnd-
ar. Hann ásamt Georg Olafssyni
verðlagsstjóra og Gylfa Knútsen
fulltrúa í viðskiptaráðuneytinu
sáu um samningu frumvarpsins
um verðlag, samkcppnishömlur
og óréttmæta viðskiptahætti, sem
síðar var samþykkt eins og áður
sagði án teljandi breytinga á
Alþingi 3. maí 8.1.
Björgvin Guðmundsson sagði
m.a., „Lögin eru þríþætt, þ.e.a.s.
1) Nýtt verðlagskerfi, 2) Ný lög
um samkeppnishömlur og 3) ný
lög um neytendavernd og órétt-
mæta viðskiptahætti. — Varðandi
fyrstu tvo þættina eru þeir mjög
svipaðir hinu svonefnda Sonne-
frumvarpi, sem lagt var fram í tíð
Viðreisnarstjórnarinnar, en það
EFNAHAGUR SEÐLABANKAISLANDS 31. MAI1978
Eignir Assets:
Erlendar eignir í frjálsum gjaldeyri Convertible Forcign Asscts:
a. Gull Gold........................................ 428 778 000
b. Scrstök dráttarréttindi Albióðagialdcyriuiödiiins IMF
Spccial drawing rights ............................ I 471 718 000
C. Culllramlag til Alþiódagialdcyrissjóðsins IMF Gold
subscription....................................... I 816 486 000
d. Krlcodir bankar o. fl. Forcign correspondcnts..... 13 035 292 000
e. Erleod vcrdbrrl og rikhvixlar Foreign bonds and
Treasury bills .................................. 11 697 531 000
K rónuframlag t il Alþjóðag jaldey rissjóðsins IM F Currency Subscript ion
Innlánsstofnanir Dcposit lastitutions:
Óinnlcystir tckkar Cheques lor clearing .
b. Rcikningaskuldir Advances .
e. önour stutt lán Other short-term loans.............
d. Verdbrcl Bonds.........................
e. Endurkeyptir vivlar Rediscounts .
f. Endurláoad crlcnt Uoslé Foreign lunds relent
Fjárfestingarlánastofnanir Invcstment Credit Funds:
a. Reikningsskuldir Advances.........................
b. Onour stutt Un Other short-term loans
c. Verdbrél Bonds....................................
d. EndurUnad crlent Untlé Foreign funds relent ......
Ríkissjóður og ríkisslofnanir Central Govemment:
a. Adalvidskiptarcikningar rikhsjóds Treasury current
accounts....................................
b. RikhviaUr Trtasury bilh...............
e. Rikhstolnanir Govcrnment institutions
á. Vcrdbrél Bonds
e. Enduriánad crlcnl Unslé Foreign funds rclent
31 964 682
2 209 385 383
2 230 000 000
1 661 488 167
29 710 035 000
2 185 636 848
Aðrlr aðilar Othcr Sectors:
a. Ýmsir rcikningar Sundry aecounts ..................
b. Verdbrcf bajar- og avaitarléUga Bonds of local
govcrnments .......................................
c. Onour vcrðbréf Other Bonds
d crlcot Uoslc i oreign funds relcnt .
7 446 946 671
624 000 000
I 073 500 075
I 694 382 017
18 839 635 888
49 424 800
51 793 568
260 026 514
Fasteignir Bank Premiscs
Vmislegt Sundry Itcms .
Skuldir Liabilities:
Seðlar og mynt Notes and Coin .
28 469 827 000
7 344 921 000
38 228 510 080
3 591 397 678
29 698 464 671
Innlánsstofnanir Deposit Iastitutions:
a. Almennar innstxdur Sight deposits .................. 2 093 675 528
b. Innstscdur 4 uppsagnarreikningum Time deposils...... 84 657 582
c. Bundnar innstadur Required deposits .......... 27 406 431 899
d. Gjaldcyrisreikningar Foreign excbange deposits...... 202 692 000
Fjárfestingarlánastofnanir Investment Credit Funds:
a. Atmcnnar innstxdur Sight deposits ..................
Riklssjóður og rikisstofnanir Central Govemment:
a. Adalvidskiptareikningar ríkissióds Treasury current
accounts.............................................
b. Rikisstolnanir Government institutions ..............
Sjóðir i vörzhi opinberra artila Public Depository Funds .
Erlendar skuldir i frjálsum gjaldeyri til skamms tíma Short-term
Foreign Debt:
a. Erlcndir bankar o. II. Foreign correspondenu.. 3 391 501 000
b. Erlcndir vixUr Promissory notes............... I 266 882 000
Erlend lán til langs tíma Funded Foreign Debt .....................
Innstærtur Alþjóðagjaldeyrissjóðsms IMF Deposits...................
Innstæður Alþjóðabanka og systurstofnana Deposits of IBRD
and Affiliates.....................................................
Mótvirði sérstakra dráttarréttinda Alþjóðagjaldeyrissjóðsins IMF
Allocation of SDR................................................
Ýmislegt Sundry Items..............................................
Gengisbreytingareikningar Revaluation Accounts .
Arðsjóður Dividcnd Fund
Stofnfé Capital ..........
Varasjóður Rescrve Fund
Annað eigið fé Other Rcserves .
107 738123 398
10 523 852100
29 787 457 009
3 920141 173
5 988 374 615
10 575 046 270
4 658 383 000
5190 000 000
26 645 454 000
1 400 000 000
107 738123 398
var einnig leitað til Adolf Sonne
við samningu þessa frumvarps.
Þá kom það fram hjá Björg-
vin, að Olafur Jóhannesson við-
skiptaráðherra hafi í marz 1976
falið áðurnefndum mönnum að
semja þetta frumvarp.
Að mati Björgvins er mikils-
verðasta grein laganna sú áttunda,
sem fjallar um verðákvarðanir, en
greinin er eftirfarandi: „Þegar
samkeppni er nægileg til þess að
tryggja æskilega verðmyndun og
sanngjarnt verðlag skal verðlagn-
ing vera frjáls. Nú er verðlagning
frjáls og getur verðlagsstofnun þá
skyldað hlutaðeigandi aöila til að
tilkynna stofnuninni verðhækkan-
ir. Reynist þessi samkeppni tak-
mökuð, eins og nánar er tilgreint
í 4. kafla, eða samkeppni er ekki
nægileg til að tryggja sanngjarnt
verðlag, eða horfur eru á ósann-
gjarnri þróun verðlags og álagn-
ingar getur verðlgsráð ákveðið
eftirtaldar aðgerðir til að ná því
takmarki, sem getur í 1. grein,:
1) Hámarksverð og hámarks-
álagningu.
2) Gerð verðútreikninga eftir nán-
ar ákveðnum eglum.
3) Verðstöðvun í allt að sex
mánuði í senn.
4) Aðrar reglur um verðlagningu
og viðskiptakjör, sem verðlagsráð
telur nauðsynlegar hverju sinni."
Þá taldi Björgvin 21. grein vera
mikilvæga, en inntak hennar er að
tryggt skuli að samráð aðila sé
brotið upp, þ.e. fyrirtæki hætti að
samræma verðlagningu sína
Björgvin taldi þetta forsendu fyrir
eðlilegri samkeppni. — „En al-
mennt eru ákvæði laganna mjög
erfið í framkvæmd".
Að síðustu sagði Björgvin. „Ef
vel tekst til er hér um mikið
framfaraspor að ræða — Þetta
verðlagskerfi er mun betra fyrir
neytendur, en það kerfi sem við
búum við núna“.
Þá tóku nokkrir fundarmenn til
máls, m.a. Gunnar Snorrason
formaður Kaupmannasamtak-
anna, sem sagði lögin spor í rétta
átt, en ganga þó alltof skammt í
átt til eðlilegra viðskiptahátta.
Veigamiklir þættir væru undan-
þegnir, svo sem landbúnaðarvörur,
sem kaupmenn væru neyddir til að
dreifa langt undir kostnaðarverði.
Þá hafi ekkert tillit verið tekið til
tillagna og umsagna félaga
verzlunarinnar, sem skiluðu
sameiginlegum umsögnum um
frumvarpið á sínum tíma, en aftur
á móti háfi SÍS komið inn
breytingum sínum. Það sem sé
undarlegt við það, sé að umsögn
félaga verzlunarinnar hafi borizt
semjendum frumvarpsins í byrjun
janúar á síðasta ári og þá sagðar
koma of steint til að hægt væri að
taka tillit til þeirra, en umsögn
SÍS kom hins vegar, í „október".
Ákvæði það sem SÍS kom inn í
lögin kveður svo á um að þeir séu
ekki skyldugir að selja öðrum en
kaupfélögunum. Sagði Gunnar
áform auðhringsins falin með
orðhengilshætti í lögunum, en það
færi ekki framhjá neinum hvað átt
væri við.
Um fullyrðingar Gunnars hvað
varðar SÍS og þeirra mátt til að fá
breytingar inn í lögin, sagði
Björgvin að þeir þremenningarnir,
sem sömdu frumvarpið, hafi ekki
tekið þeirra umsögn til greina,
hins vegar hafi fjögurra manna
þingnefnd farið yfir frumvarpið á
eftir þeim og þeir hafi sett þetta
ákvæði í lögin. — Um land-
búnaðarvörurnar sagði Björgvin,
að þeir hefðu ekki getað komið í
veg fyrir að þær væru undanþegn-
ar lögunum. Þar væri um stórpóli-
tískt mál að ræða sem yrði að
afgreiða á öðrum vettvangi, s.s. í
ríkisstjórn á hverjum tíma, þar að
auki hafi þeir ekki haft umboð
ráðherra til þess, en frumvarpið
var samið undir hans yfirstjórn.
I lok fundarins var svo eftirfar-
andi ályktun samþykkt: „Fundur-
inn telur að nýja verðlgslöggjöfin,
sé spor í rétta átt, þótt hún gangi
að ýmsu leyti of skammt til móts
við eðlilega og heilbrigða
verzlunarhætti. — Fundurinn vek-
ur athygli á því að veigamiklir
vöruflokkar eru undanþegnir lög-
gjöfinni, eins og t.d. landbúnaðar-
vörurnar. — Fundurinn bendir á,
að gefnu tilefni vegna villandi og
síendurtekinna ummæla um að
verzlunarálagnng sé nú frjáls í
landinu, að svo er ekki. Verðlags-
ákvæði gömlu laganna eru enn í
fullu gildi og var verzlunarálagn-
ing lækkuð verulega við síðustu
gengisfellingu. Þá vill fundurinn
benda á að í hinum nýju lögum eru
ákvæði, sem fela það í sér að óvíst
er hvenær eða hvort ákvæði þeirra
um frjálsa verzlunarálagningu
taka gildi. — Fundurinn undir-
strikar stefnumarkmið Kaup-
mannasamtaka íslands: Að
verzlunin búi við löggjöf, sem
örvar samkeppni og stuðlar þar
með að lægra vöruverði í landinu
og hvetur til hagstæðari inn-
kaupa".