Morgunblaðið - 17.09.1978, Blaðsíða 16

48
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 17. SEPTEMBER 1978

i
texti:
ÞÓRARINN
RAGNARSSON
Maður er nefndur Zatopek. Þeir sem
aðeins eru komnir til ára sinna muna eftir
„tékknesku eimreiðinni" eins og Zatopek
var svo oft nefndur. í ferð minni til
Tékkóslóvakíu fyrir skömmu varð ég
þeirrar ánægju aönjótandi að hitta
Zatopek og konu hans Dönu, sem einnig
var fræg íþróttakona. Mér gafst tækifæri
til að spjalla örlítið við Zatopek og fer
spjallið hér á eftir. En fyrst langar mig að
skýra frá því, að það var afarerfitt að fá
svör viö vissum spurningum hjá Zatopek,
hann brosti aðeins og yppti öxlum og
breytti strax um umræðuefni er talið barst
af vissum hlutum. Hvers vegna? Jú, vorið
1968 var Zatopek, sem þá var háttsettur í
tékkneska hernum, einlægur fylgismaöur
Dubcheks og frjálslyndisstefnu hans.
Hann var í hópi þeirra fjölmörgu, sem
óskuðu eftir meiri mannréttindum í landi
sínu. Eftir að vorið í Prag hafði verið bælt
niöur, hófust hreinsanirnar eins og öllum
er kunnugt um. Zatopek fór ekki varhluta
af þeim. Hann var sviptur öllum titlum í
hernum og rekinn. Næstu tvö ár á eftir
gekk illa að fá vinnu. í dag starfar Zatopek
sem gæslumaður á íþróttavelli. Kona hans
starfar að íþróttamálum, þjálfun og
kennslu. Zatopek er eins og fleiri undir
stöðugri smásjá yfirvalda. Hann verður að
vera orðvar. Fullyrt er að hefði Zatopek
ekki verið heimsfrægur íþróttamaður sem
átti sér einlæga aðdáendur jafnt í sínu
heimalandi og erlendis hefði honum veriö
varpað í fangelsi. Hvað gerir Dubchek í
dag? Jú hann vinnur sem gæslumaöur
almenningsgarða í Bratislava, fer til vinnu
Zatopek fær vænan koss
frá Dönu konu sinni er hann
hafði sigrað í maraþon-
hlaupinu í Helsinki, og hlotið
þar með sinn þriðja gullpen-
ing. Þau hjónin héldu heim-
leiðis með fjóra gullpeninga
frá Olympíuleikunum í Hel-
sinki.
sinnar á hefjum morgni ásamt eftirlits-
mönnum sínum.
Það er erfitt að skilja svona hluti, en
engu að síöur eru þetta staðreyndir.
Gott fólk
á íslandi
Það var hlýlegt handtak sem ég fékk hjá
gamla kappanum þegar ég tók í hönd
honum og kynnti mig sem blaðamann frá
íslandi. — ísland er fallegt land og þar býr
gott fólk, sagði Zatopek að bragði, það
hef ég bæðijesiö um og heyrt. Svo hélt
hann áfram. — Ég fékk einu sinni boð um
að koma til íslands og keppa, en því miður
varð ekkert af því. Það heföi verið
ánægjulegt að heimsækja landið þitt.
Zatopek innti mig eftir því hverra erinda
* Ljósm. Þórarinn Ragnarsson
Zatopek og Dana í dag. Vingjarnlegt viðmót Zatopeks leynir sér ekki í
andliti hans.
„Hefði verið
ánægjulegtað
heimsækja
landið þitt”
— segir Zatopek í viðtali við blaðamann
Morgunblaðsins.
ég væri í Tékkóslóvakíu. Ég sagði honum
að erindi mitt væri að fylgjast með
íslensku keppendunum á Evrópumeist-
aramótinu. Þegar ég hafði upplýst hann
um það sagði hann: — Já, það er
stórkostlegt fyrir íþróttafólk Evrópu að
geta komið saman í anda vináttu og friðar
í íþróttakeppni. Ég eignaðist marga góða
vini á mínum langa keppnisferli, frá
ýmsum þjóðlöndum, og það var mér
ómetanlegt. Hvað sendir ísland marga
keppendur hingaö? spurði Zatopek.
Þegar ég hafði svarað spurningu hans og
ýmsum fleiri um land og þjóð, innti ég
hann eftir hans fyrstu kynnum af íþróttum
og uppeldi í æsku.
— Ég er fæddur í litlum bæ sem heitir
Koprevnice í Norður-Moraviu, en ungur
fór ég að heiman frá foreldrum mínum og
systkinum, sem voru fimm. Ég fór í
iðnskóla jafnframt sem ég vann í
skóverksmiðju í bænum Slin. Þar komst
ég fyrst í kynni við íþróttir. Þrátt fyrir þá
erfiðleika sem ríktu vegna heimsstyrjald-
arinnar þá var keppt í hlaupum á götunum
í bænum. Og þarna keppti ég í fyrsta
skipti en ég vil nú sem minnst um þessi ár
tala. Þetta voru erfið ár. Samt vil ég segja
þér það, að ég gleymi því aldrei sem faðir
Zatopek borinn á gullstól
af félögum sínum eftir aö
hafa sett nýtt heimsmet í
10000 metra hiaupi.
minn sagði við mig þegar ég var drengur.
Hann sagði: „Emil, það, sem þú tekur þér
fyrir hendur, þaö er sama hvað það er,
skaltu ávallt gera vel.“ Þá sagði hann
iöulega við mig: „Faröu nú út Emil og
hreyföu þig, það er betra að nota kraftana
en að liggja inni og gera ekki neitt.“ Þessi
tvö ágætu boöorð eiga erindi til allra
ungra manna.
Æfðir þú eingöngu hlaup sem drengur?
— Nei ég fór oft á skauta og lék
knattspyrnu. Ég hafði ekki sérlega gaman
af hlaupum til að byrja meö. Mér gekk
nefnilega ekki alltof vel. En svo kom þetta
smátt og smátt og mér fór að ganga
betur. Og meö betri árangri jókst áhuginn.
Hvernig var með æfingar, æfðiröu
mikið?
— Á þessum árum var erfitt aö æfa, ég
man eftir því að góöir hlaupaskór voru
ekki fáantegir og lengi framan af varð ég
að hlaupa í stígvélum þegar ég var aö æfa
mig sem drengur. En þetta herðir mann
og maöur býr aö því seinna meir.