Morgunblaðið - 22.12.1978, Blaðsíða 17

64
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 22. DESEMBER 1978
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 22. DESEMBER 1978
65
Bœndafundur 90% andvirðis sauðfjárafurða
Suðurlandi: verði greitt fyrir árslok
FYRIR skömmu var haldinn
bamdafundur á Hvolsvelli og stóð
fyrir honum Búnaðarsamband
Suðurlands. Tæplega 300 bændur
sóttu fundinn og að loknu ávarpi
Stefáns Jasonarsonar formanns
sambandsins voru flutt 3 fram-
söguerindi þeirra Péturs Sigurðs-
sonar, Gunnars Guðbjartssonar
og Steingríms Ilermannssonar.
Síðar voru almennar umræður og
tiilögur samþykktar.
Pétur Sigurösson ræddi um
vandamál mjólkuriðnaðarins í
landinu og kom m.a. fram í máli
hans að umframframleiðsla
mjólkurvara nú nemur um 15%.
Þessi umframframleiðsla hefði
orðið til þess að birgðir söfnuðust
upp hjá mjólkurbúunum, er staf-
aði m.a. af því að útflutningsverð
mjólkurafurða væri ekki nægilega
hátt. Sagði Pétur að óðalsostur
næði einna hagstæðustu verði
erlendis, en afkastageta mjólkur-
búanna væri ekki nægjanlega
mikil til að hægt væri að auka
verulega ostaframleiðslu. Helzta
lausnin hefði því verið að fram-
leiða smjör og væru nú smjör-
birgðir í landinu að verðmæti um 4
milljarðar króna, eða um 1.400
tonn. Önnur afleiðing offram-
leiðslu mjólkurafurða $æri að
verulega skorti á að útflutnings-
bætur væru fyrir hendi m.a. þar
sem ostabirgðir næmu nú um 1.400
tonnum að verðmæti 2,4 milljarð-
ar.
Þá yrðu mjólkurframleiðendur
fyrir nokkurri tekjurýrnun vegna
smjörútsölu sem efnt hefði verið
til oftar en einu sinni og Pétur
nefndi einnig að afurðalán væru of
lág. Samfara þessu sagði hann að
mjólkurneyzia hefði dregist
saman, erfitt væri að finna
ástæður fyrir minnkandi neyzlu
mjólkurvara, en e.t.v. ætti áróður
gegn mjólkurfitu sinn þátt í henni,
ónógur útflutningur stafaði af
lágu heimsmarkaðsverði þar sem
> offramboð væri nú á mjólkurvör-
um og íslenzkir framleiðendur
kepptu við margslungið styrktar-
kerfi erlendra framleiðenda á
heimsmarkaði. Pétur Sigurðsson
taldi að hægt yrði að auka
afkastagetu mjólkursamlaganna
til ostagerðar, en það tæki sinn
tíma og það væri ljóst að þrátt
fyrir yfirstandandi smjörútsölu
hefði söluaukningin ekki orðið sú
sem menn hefðu vonað og ljóst
væri að birgðir héldu áfrm að
hlaðast upp. Pétur taldi einfalda
lausn vandfundna og nefndi sem
dæmi að væri smörútflutningur
aukinn fengjust nú 3—400 kr. fyrir
hvert kíló, en framleiðendur hér
þurftu að fá um 2.500 kr. fyrir
kílóið. Hann sagði flesta vera
sammála um að draga þyrfti
saman framleiðsluna, en óraun-
hæft væri að gera ráð fyrir neinni
minnkun að ráði fyrr en eftir 1—2
ár. Reyna yrði að nýta sem bezt
afkastagetu mjólkursamlaganna
og nefndi hann sem dæmi að verið
væri að reisa ný og endurbætt
mjólkursamlög á Hvammstanga,
Akureyri, Egilsst'öðum og Borgar-
Tollmúrar
hindra útflutning
Næstur talaði Gunnar Guð-
bjartsson formaður Stéttarsam-
bands bænda og sagði hann
aðsteðjandi vanda landbúnaðar
vera margvíslegan, bændur fengju
ekki nógu hátt verð fyrir fram-
leiðsluna, salan væri minni, út-
flutningur hefði dregist saman.
Gunnar sagði að nokkur leiðrétt-
ing fengist ef söluhorfur bötnuðu,
en ríkisstjórnin hefði í undirbún-
ingi vissar aðgerðir til að reyna að
draga úr þessum vanda. M.a. ætti
að greiða fullt sauðfjárafurðaverð
strax við áramót og hefði Stéttar-
samband bænda bent á ýmsar
leiðir sem hægt yrði að fara til að
mæta þessum vanda. Gunnar rakti
ýmislegt sem gert hefði verið, m.a.
skipun markaðsnefnda sem tekist
hefði að flytja út ófrosið kjöt á
liðnu hausti en þó á of lágu verði,
alls staðar væri rekist á tollmúra
sem hefðu það í för með sér að
verðið yrði lítið þegar heim væri
komið. Gunnar nefndi að síðustu
þær tillögur er nefnd hefði lagt
fyrir ráðherra og hann byggt síðan
frumvarp á um breytingar á
framleiðsluráði landbúnaðarins,
verðskráningu o.fl. og auk þeirra
aðgerða sem nefndar væru þar,
væri ljóst að vinna þyrfti að
framtíðarúrlausn landbúnaðar-
mála, gera áætlun um framleiðslu
og sölu innanlands og utan og
hraða yrði aðgerðum til að draga
úr mjólkurframleiðslu.
Vandinn ekki
sök bænda
Síðastur framsögumanna var
Steingrímur Hermannsson land-
búnaðarráðherra og fjallaði hann
um frumvarp til laga um breyting-
ar á framleiðsluráði o.fl. Hann gat
þess í upphafi ræðu sinnar að
undarlegt væri að meðal svo
norðlægrar þjóðar væri verið að
ræða um vandamál offramleiðslu
matar, meðan svo margar þjóðir
liöu skort, en því miður væri það
svo að ekki væri hægt að láta
vörurnar af hendi á því verði sem
þær þjóðir gætu greitt fyrir þær.
Hann sagðist hafa heyrt menn
ræða að vandamál landbúnaðarins
væru ekki svo mikil, én það væri
öðru nær, hér væri á ferð eitt
mesta vandamál sem íslenzkur
landbúnaður hefði átt við að glíma
og ekki væri rétt að skella allri
skuldinni á bændur einsog sumum
hætti til heldur væri miklu fremur
um að kenna löggjafanum. Til
dæmis mætti nefna að hinar miklu
smjörbirgðir yllu vandræðum þeg-
ar bankar álitu þær ekki lengur
nægilega verðhæfar, þegar smjör-
útsölur væru öðru hvoru, nægt
verð fengist ekki fyrir útflutning,
of hægt gengi fyrir bændur að fá
afurðir sínar greiddar að fullu og
rakti ráðherrann síðan ýmis efnis-
triði frumvarpsins. I niðurlagi
ræðu sinnar gat hann þess að
marka þyrfti framtíðarstefnu í
landbúnaðarmálum, auka þyrfti
fjölbreytni í framleiðslunni, hinar
ýmsu stofnanir landbúnaðarins
þyrftu að samræma betur starf-
Pétur Sigurðsson ræddi vanda-
mál mjólkuriðnaðarins.
semi sína og sagði hann að lokum
að í undirbúningi væri frumvarp
um breytingar á styrkjakerfi
landbúnaðarins og sagðist hann
sannfærður um að bændum tækist
að leysa þessi vandamál sín, en
ljóst væri að þeim einum yrði ekki
ætlað að bera þau, heldur yrðu
allir landsmenn að gera það.
Að loknum þessum framsöguer-
indum hófust frjálsar umræður og
talaði fyrstur Eggert Haukdal
alþingismaður. Hann sagði m.a. að
tillögur 7 manna nefndarinnar
væru andstæðar hagsmunum
sunnlenzkra bænda og þessi skatt-
lagning þjónaði engum tilgangi.
Það væri hægt að fara kringum
hana t.d. með því að menn
mynduðu félagsbú og slyppu þann-
ig fram hjá skattheimtu og
framleiðslugjaldi.
„En það eru ýmsar góðar
almennar tillögur í sjömanna-
nefndarplagginu, sem allir fundir
og flokkar geta sætt sig við,“ sagði
Eggert, „svo sem í tollamálum,
lánamálum, að rafmagnsverð skuli
lækkað, aukin markaðsöflun,
stuðningur við nýjar búgreinar,
úrbætur fyrir tekjulausa bændur,
aukin afurðalán o.fl. og er mál til
komið að þetta fari að koma út úr
fundarsamþykktum og fram á,
borðið. En það af tillögunum sem
fljótvirkust áhrif hefði til að draga
úr framleiðslunni er þar sem segir
í grein 2 A) í tillögum sjömanna-
nefndarinnar: „Á sama hátt er
framleiðsluráði heimilt að ákveða
framleiðendum sérstakar fram-
leiðsluverðbætur ef þeir minnka
framleiðslu sína um ákveðinn
hundraðshluta."
Framleiöslu-
gjald óbarft
„Þetta er lóðið og er mun
einfaldara en mörgum hefur tekizt
að sjá og þó vil ég þakka
sjömannanefndinni fyrir þessa
setningu. Nefndin kemst að þeirri
niðurstöðu að við framleiðum of
mikið — látum það vera — þá er
að taka því. Tíu prósent útflutn-
ingsbæturnar sem Ingólfur Jóns-
son kom á, nægja, sé þeim varið til
að borga okkur skaðabætur fyrir
framleiðslurýrnun, þannig að okk-
ur verði greiddur þriðjungur eða
helmingur af framleiðslurýrnun-
inni fyrir að draga úr framleiðsl-
unni allt að 15—20%. Meira þarf
ekki, við þurfum engan skatt að
Gunnar Guðbjartsson fjallaði um
ýmsar skipulagsaðgerðir.
borga og helzt engan fóðurbætis-
skatt, en beri nauðsyn til þess hins
vegar þá væri eðlilegt að menn
fengju visst á búfjáreiningu á
óbreyttu verði, en háan skatt á það
sem umfram er. I stað þess að
skattleggja okkur til að tryggja
okkur grundvallarverð sem hefur
verið haldreipi bændastéttarinnar
þá skulum við snúa dæminu við,
skattleggja engan bónda, en nota
þennan uppbótasjóð til að greiða
bændum beint fyrir framleiðslu-
rýrnun, það gæti leyst vandann ef
vel væri að staðið á stuttum tíma.
Sé þessi regla, 10—15% fram-
leiðslurýrnun, sett í gang og látin
gilda í 3—5 ár, fer eftir tíðarfari
og ýmsu hvað hún þarf að gilda
lengi, þá er framleiðsluvandamálið
búið, framleiðslugjald óþarft og
kannski fóðurbætisskatturinn
einnig. Samdrátturinn sparar fóð-
urbætiskaup, áburðarkaup og kjör
bóndans yrðu þá með minnstri
mögulegri skerðingu," sagði Egg-
ert Haukdal og skoraði að lokum á
fundarmenn að mótmæla hug-
myndum um mishátt framleiðslu-
gjald en taka undir annað í
tillögunum sem leyst gæti vand-
ann á betri hátt.
Aðeins hluti
alls efnahags-
vandans
Sigurjón Pálsson benti á að ekki
væri hægt að tala um vanda
landbúnaðarins esem eitthvert
sérstakt fyrirbæri, heldur væri
hann hluti af efnahagsvandanum
öllum og þyrfti að ræða hann í því
samhengi. Sagði hann margt spila ,
inn í þennan vanda, ótrúlegt hefði
þótt fyrir nokkrum árum að um
offramleiðslu gæti verið að ræða
hérlendis. Sagði Sigurjón að vegna
of mikils innflutnings á ýmsum
varningi væri í óefni komið um
útflutning og væri t.d. litið til
sjávarútvegs væri ekkert undar-
legt þótt hver gengislækkunin
ræki aðra. það væri búið að taka
svo mikið af þeim atvinnuvegi til
að standa undir menntakerfi og
stjórnkerfi og þar fram eftir
götunum að búið væri að þrengja
svo að hinum ýmsu atvinnuvegum
að þeir stæðu nú höllum fæti. Þá
nefndi Sigurjón að smjörfjallið
hefði hrúgast upp vegna þess að of
mikið væri flutt inn af efni til
smjörlíkisgerðar, en það stafaði
ekki af því að of mikið feitmeti
væri til í landinu.
Tæplega 300 bændur sátu
fund þar sem rætt var um
stöðu landbúnaðarins nú
í miðjum desember.
Margir bændur tóku til
máls og voru alls fluttar
22 ræður auk framsögu-
ræðna.
Steingrímur Hermannsson skýrði
út landbúnaðarírumvarpið.
Þá talaði Ölafur Ólafsson og
ræddi ýmsar hliðar á land-
búnaðarmálunum og kvaðst líta
svo á að í tillögum sjömanna-
nefndarinnar væri að finna
nokkra lausn á vandanum og
hvatti fundarmenn til að sam-
þykkja þær.
Sr. Halldór Gunnarsson talaði
næstur og kvaðst halda að hefðu
forystumenn verkalýðshreyfingar-
innar talað á þann hátt sem
forystumenn bændasamtakanna
hefðu gert um skattlagningu o.fl.
hefðu þeir verið bornir út, og að
þessi tillöguflutningur væri
bændum þvert um geð, en horfast
yrði í augu við vandann. Alrangt
væri af bændum að játa vandann
upp á sig, heldur væri um að kenna
ríkisstjórn og landbúnaðarstefnu.
Halldór sagði að sér virtist
ráðherra allur af vilja gerður að
leysa vandann og hann hefði ekki
heyrt talað af svo miklum kjarki
fyrr þar sem bent væri á hina
ýmsu galla er lagfæra þyrfti. Þá
sagði hann það bændum að kenna
ef forystumenn tækju ekki mark á
þeim fundum sem haldnir hefðu
verið, þá væri eitthvað að í
herbúðum bænda sjálfra. Halldór
taldi tillögurnar ekki nægilega
góðar og sagði að þær myndu án
efa koma misjafnt niður á bænd-
um og gætu jafnvel virkað
þveröfugt við það sem þeim væri
ætlað og til væru sjálfsagt ótal
leiðir framhjá þeim og minnti að
lokum á að ekki væri um vanda
bændastéttarinnar einnar að ræða
heldur allrar þjóðarinnar.
Margir fleiri bændur tóku til
máls á fundinum og síðar svaraði
Gunnar Guðbjartsson ýmsu sem
fram hafði komið hjá ræðumönn-
um og skýrði nánar og Steingrím-
ur Hermannsson einnig og lauk
fundinum upp úr kl. 3 eftir
miðnætti.
í lok fundarins voru bornar
fram tillögur og fara hér á eftir
þær tillögur sem samþykktar voru,
sú fyrsta var frá Stefáni Jasonar-
syni, en hinar þrjár frá Magnúsi
Finnbogasyni:
„Almennur fundur bænda á
Suðurlandi haldinn 12.12. ‘78 telur
mikinn vanda fyrir höndum í
framleiðslu- og sölumálum land-
búnaðarins. Fundurinn skorar á
háttvirt Alþingi að bregðast við
þeim vanda með raunhæfum
aðgerðum á grundvelli tillagna 7
manna nefndarinnar."
„Almennur fundur bænda gerir
þá kröfu til stjórnvalda að afurða-
lán verði aukin það mikið að unnt
verði að greiða bændum minnst
90% af andvirði sauðfjárafurða í
síðasta lagi 20. desember á fram-
leiðsluári. Önnur afurðalán miðast
við greiðslu næsta mánaðar eftir
að innlegg fer fram.“
„Almennur fundur bænda skor-
ar á Stéttarsamband bænda í
samvinnu við landbúnaðarráðu-
neytið að kanna ítarlega hvort
ekki sé unnt að ná betri árangri í
útflutningi búvöru, einnig hvort
ekki sé hægt að nýta betur
útflutningsuppbótasjóð."
„Almennur fundur bænda
skorar á landbúnaðarráðherra og
Stéttarsamband bænda að beita
sér fyrir því við Seðlabanka
Islands og viðskiptabankana að
tekin veröi upp afurðalán á
hrossa- og svínaafurðir."
Gunnar Reynir Sveinsson
Kammerjass
Gunnars
Reynis á
breiðskífu
FYRSTA íslenzka breiðskífan
mcð hreinra'ktuðum jass er nú
komin á markað. Það er Jass-
vakning, félagsskapur sem
vinnur að framgangi jassins
hér á landi. sem stendur að
þessari útgáfu og hefur
kammerjass Gunnars Reynis
Sveinssonar, „Samstæður“,
orðið fyrir valinu.
Vernharður Linnet, einn af
helztu jassfrömuðum lai\dsins,
skrifar baksíðu plötuumslagsins
og segir þar m.a. um þetta verk:
„Samstæður Gunnars Reynis
Sveinssonar vöktu óskipta
athygli djassunnenda en þær
voru frumfluttar í Norræna
húsinu 28. júní 1970 á fyrstu
Reykjavíkurlistahátíðinni.
Verkið sver sig í ætt þriðja
straums þeirra Johns Lewis og
Gunther Schullers, tónskald-
skapur er reynir að sameina
djasstónlistina og skrifaða
evrópska tónlist, enda segist
höfundur trúa því að þessi
tónlistarform séu ekki and-
stæður heldur samstæður."
Verkið skrifaði Gunnar
Reynir með tiltekna flytjendur í
huga, vini hans að fornu og nýju
— en þeir eru Gunnar Ormslev,
Jón Sigurðsson, Guðmundur
Steingrímsson, Örn Ármanns-
son, Reynir Sigurðsson og Jósef
Magnússon. Notuð er upptakan á
þessu verki frá því að það var
hljóðritað fyrir útvarp sama ár
og það var frumflutt, en ákveðið
var að nota þessa gömlu upptöku
fremur en að hljóðrita verkið að
nýju þar sem menn þóttust sjá
að aldrei yrði unnt að endurtaka
það sem áður hafði verið gert.