Morgunblaðið - 02.02.1979, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 2. FEBRÚAR 1979
Afmæliskveðja:
Theódór Daníels-
son frá Hvallátrum
Theódór heitir hann og er
Daníelsson, maðurinn sem hér verð-
ur minnzt. Hann er Breiðfirðingur
að ætt, fæddur í Hvallátrum á
kyndiimessu 1909. Hann er því
sjötugur í dag. Foreldrar hans voru
Daníel Jónsson og María
Guðmundsdóttir. Ekki naut hann
þeirra lengi, móðir sína missti hann
fjögurra ára, en faðir hans
drukknaði ásamt einum sona sinna,
þegar Theódór var 6 ára, en af
börnum þeirra hjóna voru þá 5 á
lífi. Þá bjó stórbúi í Hvallátrum
Oiafur Bergsveinsson, faðir Berg-
sveins augnlæknis, og Ólína Jóns-
dóttir, en hún var föðursystir
Theódórs og systkina hans. Þessi
hjón létu sig ekki muna um það, að
taka til fósturs fjögur af þessum
munaðarlausu börnum, aðeins einn
bróðir fór í annan stað. Þessi
systkini eru enn öll á lífi.
Þarna ólst Theódór upp á fjöl-
mennu heimili, og lærði að vinna
bæði til sjós og lands, og mér hefur
skilizt, að þannig hafi verið að
honum búið, að hann hafi ekki
mikið fundið til þess, að hann átti
ekki foreldra á lífi. Nær tvítugsaldri
brá hann sér til Austfjarða, en þar
staðnæmdist hann ekki lengi. Hann
hafði mikla löngun til náms eins og
margir ungir menn þess tíma, þegar
möguleikar til lærdóms voru óvíða
miklir, og orðið námsleiði nær því
óþekkt. Theódór fór norður í
Mývatnssveit, þar sem hann var í
námi vétrarlangt hjá Þóri
Steinþórssyni, er síðar varð skóla-
stjóri Reykholtsskóla um árabil.
Hugðist Theódór fara í Gagnfræða-
skóla Akureyrar næsta vetur þar á
eftir. Af því varð þó ekki og olli
fjárskortur. Þá réðst hann til séra
Hermanns Hjartarsonar á Skútu-
stöðum og var þar þrjú missiri.
Telur hann það gæfu sína að hafa
dvalið á því menningarheimili og
minnist jafnan séra Hermanns sem
velgjörðamanns síns.
Haustið 1930 settist Theódór í 2.
bekk Kennaraskólans og lauk því
námi þar á tveim vetrum og tók
kennarapróf 1932. Að því loknu
liggur leið hans aftur í átthagana.
Hann gerist fyrst farkennari í
Gufudalssveit, en síðan á ýmsum
stöðum við Breiðafjörð, alls 15 ár.
Líklega eru þeir ekki margir kenn-
arar, jafnaldrar hans, sem svo lengi
hafa verið kennarar í farskóla.
Haustið 1947 kemur hann sem
kennari norður í Eyjafjörð og var
þá þrjú fyrstu árin við barnaskól-
ann í Glerárþorpi. Þar sá ég mann-
inn fyrst. Var þá þegar lagður
grunnur að góðum kynnum og
vináttu þeirri, sem enn varir. En
síðar vorum við samstarfsmenn um
8 ár, fyrst í Barnaskóla Akureyrar
en seinast eitt ár við Oddeyrarskól-
ann. Þá skildu leiðir, er ég fluttist
til Reykjavíkur, en hann átti þá
eftir tvö ár á Akureyri.
Aftur kalla Breiðfjarðarbyggðir
hann til sín. Hann gerist skólastjóri
í Ólafsvík. Þar er hann þó aðeins
eitt ár en flyzt þá til Reykjavíkur og
gerist kennari við Breiðagerðis-
skólann. Ef til vill hefði hann verið
að kenna þar enn þann dag í dag, ef
heilsan hefði ekki bilað, en hann
veiktist af kransæðastíflu í febrúar
1973. Eftir það hefur hann ekki haft
þrek til að kenna, þó að heilsa hans
hafi mikið batnað.
Eg hef stiklað hér á steinum
meðfram ævileið Theódórs, vinar
míns, en sá, sem þetta les en veit
ekkert annað um manninn, kann að
spyrja: Hvers vegna var maðurinn
svona á ferð og flugi í ævistarfi
sínu? Eirði hann hvergi, eða var
hann illa liðinn sem kennari?
Báðum spurningunum svara ég
neitandi. Að vísu veit ég ekki, hvað
Styrkið og fegrið líkamann 0
Ný 4ra vikna námskeiö hefjast 5. febr.
FRÚARLEIKFIMI — mýkjandi og styrkjandi.
MEGRUNARLEIKFIMI — vigtun — mæling — holl ráð.
SÉRTÍMAR fyrir konur sem vilja léttast um 15 kg eöa meira.
Innritun og upplýsingar alla virka daga kl.
13—22 í síma 83295.
Sturtur — Ijós — gufuböö — kafffi — nudd
Júdódeild Ármanns
Ármúla 32.
Höfumopnað
verzlun með
gólf-parkett (Sigma-parkett) vegg- og loftplötur
panelþiljur í miklu úrvali.
HÚSTRÉ S/F.
Ármúla 38 Sími 81818
Sjálfstæðisfelögin Breiðholti
Árshátíó
Árshátíö Sjálfstæðisfélaganna í Breiöholti veröur haldin
laugardaginn 3. febrúar n.k.- aö Seljabraut 54, í
félagsheimilinu. Húsið opnaö kl. 18.30.
Matur — Dans — Grín — Gleði
Miöar afhentir að Seljabraut 54, Þann 31. jan. og 1. febr. n.k. kl. 20—21,
sími 74311. Sjálfstædisfélögin Breidholti.
olli flutningi hans úr einum stað í
annan, er hann kenndi við Breiða-
fjörð, en eftir að hann kom til
Eyjafjarðar var allt með eðlilegum
hætti. Er hann hætti við Barna-
skóla Akureyrar var það vegna
þess, að samkennari hans, sem tók
við stjórn Oddeyrarskólans, bað
hann að koma þangað með sér. Eins
er hann fór þaðan til Ólafsvíkur,
var það fyrir eindregna beiðni. Hins
vegar hef ég um það dulinn grun að
þá hafi æðri völd eða forlög tekið í
tauma. Til Ólafsvíkur sótti Theódór
nefnilega mestu gæfu lífs síns, hana
Hallveigu, konuna sína. Hún var
Jónsdóttir, en ætt hennar kann ég
ekki að rekja.
Eins og getur hér að framan,
kynntist ég Theódóri fyrst, er hann
fluttist til Eyjafjarðar. Þá er hann
nær fertugu en ókvæntur. A
Akureyri bjó hann einn, oftast í
eigin húsnæði. Eg kom alloft til
hans. Þrifalegt var umhverfis hann
og vel um allt gengið, en eitthvað
vantaði. Hvað það var gat ég gizkað
á en fann það enn betur, þegar ég
kom til þeirra hjóna, er þau voru
setzt að hér í Reykjavík. Nú fann ég
ekki aðeins hreinlæti og reglusemi,
heldur einnig birtu, yl og jafnvel
blómailm. Þau giftu sig sumarið
1961 og rösku ári síðar fæddist þeim
dóttir. Hún heitir Lára María í
höfuðið á ömmum sínum báðum.
Hún var eina barnið og auðvitað
sólargeisli heimilisins. Þannig liðu
nokkur ár. Auðvitað dró ský fyrir
sól, þegar Theódór veiktist og varð
að hætta að vinna, en þó glaðnaði
fljótlega til, því að hjónin voru
samhent og brugðust við á réttan
hátt. Hallveig tók ung börn til
umsjár á heimilinu. Þannig vann
hún þrennt í einu: Aflaði nokkurra
tekna en einnig vina, því að það var
gott aþ eiga börn í hennar umsjá, og
með þessu móti gat hún verið í nánd
við mann sinn, sem var sjúkiingur.
En hann hresstist, svo að konan sá
sér fært að vinna nokkuð utan
heimilisins. Hún var Ijósmóðir að
memt og fékk nú starf við
fæðingardeild Landspítalans.
„En snöggt kom hreggið harðra
skapá“. Þau ákváðu að skipta um
íbúð, fluttust þá á Njálsgötu 59.
Þaðan var stutt á vinnustað
Hallveigar. En hún þurfti ekki á því
að halda. Þarna átti hún skamma
dvöl, leiðin lá í sjúkrahús og þaðan
átti hún ekki afturkvæmt. Hún
andaðist á Landakoti um miðjan
október 1977.
Þá varð ég dálítið hræddur um
vin minn, hélt að hann mundi ekki
þola þetta áfall. En þar skjátlaðist
mér. Auðvitað var söknuðurinn sár
og sorgin þung, en hann bugaðist
ekki né fylltist beiskju. Það bjarg-
aði. Og svo var það dóttirin. Hún
var honum við hlið og er enn (nú 16
ára). Þau styðja nú hvort annað.
Theódór er það sem kallað er
laghentur og fæst við ýmsa hluti.
Hann lærði bókband á yngri árum
og hefur bundið margar bækur
sínar og einnig fyrir aðra, en svo
tók hann upp á því, er hann hafði
náð sér nokkuð eftir veikindin, að
gera líkön af torfbæjunum gömlu úr
pappa og einnig kirkjur. Þessa gripi
hefur hann selt vægu verði miðað
við þann tíma, sem fer til þess að
fullgera slíka smíð. Hann hefur
ofurlitlar tekjur af þessu og kemur
það sér vel, en meira máli skiptir,
að við þessa iðju líður tíminn við
sköpunarstarf og það er mikils virði
fyrir mann, sem er einn langar
stundir. Þessar smíðar hans hafa
farið víða um land og meir að segja
út úr landinu.
Ekki vil ég láta hjá líða að
minnast á einn þátt i andlegu lífi
Theódórs. Hann er skáld gott. Ekki
hefur hann auglýst það með því að
gefa út ljóðabók eða bækur. Aðeins
örfá kvæði mun unnt að finna á
prenti í blöðum eða tímaritum, ef
vel er leitað, en þau sýna, að
maðurinn er liðtækur ljóðasmiður
og vandvirknin sést þar sem annars
staðar. Til að sýna, að ég er ekki að
fleipra, set ég hér eitt erindi úr
kvæði sem hann orti um aldraða
konu, er hann þekkti frá æsku sinni.
í gleði og sorg varstu gjöful
af góðleik og fórnarþörf.
Þú miðlaðir öllu, er þú áttir,
öli voru helguð þfn störf
því marki að miðla og gefa,
að mýkja og græða sár.
Þú varst sæl, ef bjarma af brosi
sást bregða f gegnum tár.
Marga hnyttna tækifærisvísu
hefur hann gert og hitt þá í mark
eftir því sem við átti hverju sinni.
Hann er einnig vel ritfær á óbundið
mál, þótt þess sjáist óvíða vottur.,
Maðurinn er vel greindur og skýr í
hugsun, einnig kemur löng og
fjölbreytt lífsreynsla honum að
haldi, er hann brýtur mál til mergj-
ar. Nokkuð virðist hann íhaldssam-
ur í skoðunum, kemur það m.a.
fram, ef rætt er um skólamál, og lái
honum hver sem vill á þessum
tímum stórbreytinga eða byltinga á
flestu því, er viðkemur uppeldi og
kennslu.
Einhverjir sterkustu þættir í gerð
Theódórs eru tryggð hans og traust-
leiki. Ég held að hann gæti vel tekið
sér orð Kolskeggs í munn:
„Hvort skal ég á þessu níðast, og á
engu öðru, því er mér er til trúað.“
Margt fleira gæti ég sagt um
þennan vin minn en læt nú staðar
numið með því að árna honum alls
góðs og bjóða hann velkominn inn í
hina virðulegu deild öldunganna.
Eiríkur Stefánsson.
Ríkisútvarpið
efnir til samkeppni um barnaleikrit til flutnings
í hljóövarpi og sjónvarpi í tilefni af ári barnsins
1979. Ætlast er til, aö leikritin gerist nú á dögum
og lýsi ööru fremur lífi og aöstööu barna í
íslenzku þjóöfélagi. Veitt veröa þrenn verðlaun
fyrir hljóövarpsleikrit og önnur þrenn fyrir
sjónvarpsleikrit, aö upphæö 300 þús. kr., 200
þús. kr. og 100 þús. kr. í hvorum flokki, auk
venjulegra höfundarlauna fyrir þau leikritanna,
sem flutt veröa í hljóövarpi eöa sjónvarpi.
Leikritin skulu vera 25—30 mínútur aö lengd.
Skilafrestur er til 1. ágúst 1979.
Handrit, merkt dulnefndi, skulu send annars
vegar Ríkisútvarpinu, Skúlagötu 4, Reykjavík,
hins vegar Ríkisútvarpinu, Sjónvarpi, Laugavegi
176, Reykjavík. Nöfn höfunda skulu fylgja í
lokuöum umslögum, sem merkt skulu á sama
hátt og handritin.
18. janúar 1979,
Ríkisútvarpið.