Morgunblaðið - 04.02.1979, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 4. FEBRÚAR 1979
17
börn, þar sem annað hjónanna
vinnur heimilisstörf. Jafnframt
þessu eru heimilisstörf stimpluð
sem ófín vinna. Þetta er ein
hringavitleysa.
Konurnar
beittar misrétti
Sú lítilsvirðing, sem heimilis-
störfunum hefur verið sýnd, er í
senn eitt hið argasta og óhugn-
anlegasta misrétti gegn konum,
og stuðlar auk þess beinlínis að
því að viðhalda hinu forna
stéttaþjóðfélagi. Það breytir
engu af þessu, þótt hin ýmsu
kvennasamtök fullyrði statt og
stöðugt hið gagnstæða.
Það kemur í ljós í öllum
hagskýrslum, að þegar konurnar
koma út á vinnumarkaðinn, þá
er þeim fyrst og fremst falin
þau störf, sem líkjast vinnu-
framlagi þeirra á heimilinu. Þar
sem engin laun hafa verið
greidd fyrir þessa vinnu heima
fyrir, er hún einnig sjálfkrafa
lágt launuð utan heimilisins.
Allt þar til karlmenn byrja að
vinna þessi störf. Þá er þessi
vinna hafin til virðingar og er
betur launuð. Kona býr til mat,
en karlmaður verður matsveinn.
Konan ræstir en karlmaðurinn
verður aðstoðarmaður við hrein-
gerningar.
Og hvaða konur eru það svo
sem vinna innan veggja
heimilisins? Það eru fyrst og
fremst eiginkonur hinna
efnaðri. Eiginkonur forstjóra,
háskólamenntaðra manna, skip-
stjóra og stýrimanna hafa efni á
því að halda sig heima, og þær
njóta það mikillar virðingar
vegna starfa eiginmanna sinna,
að þær standast það sálfræði-
lega álag, sem kemur frá hinum
æpandi þrýstihópum.
Þess vegna hafa þessar
heimavinnandi húsmæður bæði
tíma og þrek til þess að veita
einmitt sínum börnum þá um-
hyggju, sem gefur þeim aftur
forskot á þroskaferli þeirra, svo
að þau eiga auðvelt með að
spjara sig á sínum tíma í
stéttabaráttunni við uppeldis-
stofnana-börn hinna útivinn-
andi foreldra."
En á þá fólk ekki að fara út á
vinnumarkaðinn til þess að
láta hæfileika sína njóta sín eða
til þess að staðna ekki?
„Þetta er einmitt hið vanalega
þvaður. Eða hví í ósköpunum
ættu hæfileikar manns að koma
betur í ljós við að skrúfa rær í
volvóbíla á færibandi, fremur en
við að rækja hinar margvíslegu
og breytilegu greinar í starfinu
við heimili og börn? Þegar hið
opinbera tekur sér fyrir hendur
að mennta uppeldisfræðinga til
þess að gæta barna, þá eru
gerðar endalausar hæfniskröfur
til þessa fólks og fullyrt, að
þessar kröfur séu alveg bráð-
nauðsynlegar. Við og við er
einnig talað um foreldra-
menntun í einhverri mynd.
Kröfurnar, sem gerðar eru til
velmenntaðs uppalanda, eru
meiri en gerðar voru til hálærðs
fjölvitrings á eindurreisnar-
tímanum."
Eiga það endiriega að vera
konurnar, sem eru heima?
„Nei, alveg örugglega ekki, og
jafnvel þótt mér finnist hin
svokallaða kjarnafjölskylda
hafa feiknalega þýðingu í þjóð-
félagskerfi okkar, þá standast
þau sjónarmið, sem ég hefi
Hugo Hegeland prófess-
or viö lýðháskólann í
Gautaborg. Hefur meöal
annars samiö bókina:
„Börn, konur, heima-
vinna.“ Er priggja barna
faðir — og eiginkonan
vinnur heima.
kynnt, einnig gagnvart annars
konar fjölskylduformum eða
kollektívum. En ef við lítum
hins vegar á tölurnar, þá eru
það aðeins 12.000 karlmenn nú á
dögum í gjörvallri Sviþjóð, sem
starfa allan daginn á heimili
sínu. Þetta á vitanlega einmitt
rætur sínar að rekja til hinnar
takmörkuðu virðingar, sem
heimilisstörf njóta, og
núll-launagreiðslnanna fyrir
þessi störf. En þéssi háttur á
Ííka rætur sínar að rekja til
þeirrar Hffræðilegu staðreynd-
ar, að konur fæða börnin, og
þær eru á fyrstu þrem árum
barnsins miklu betur til heima-
vinnunnar fallnar. Einnig hafa
rannsóknir hagstofunnar í Svi-
þjóð leitt í ljós, að 83 af
hundraði sænskra kvenna vilja
vera heimavinnandi húsmæður
á fyrstu þrem æviárum barn-
anna, ef þær í raun og veru ættu
þess kost.
Það er einmitt hinn raunveru-
legi vaikostur, sem ég er að
berjast fyrir. Hann er ekki fyrir
hendi nú á dögum, því það er ■
komið í veg fyrir áð þessi
valkostur nái fram að ganga
með sálfræðilegum aðferðum,
virðingarröð og með röngum
skoðunum á þjóðhagslegum
hagnaði. Menn hafa aldrei velt
því fyrir sér frá fjárhagslegu
sjónarmiði, hvaða útgjöld væru
samfara öðrum valkostum í
þessum efnum. Hvað það kostar
sem sagt, ef ekki væri hægt að
verðleggja heimavinnuna með
kr. 0,00 í reikningsdæminu, og
hvað það kostaði, ef unnt væri
að ná öllum út á vinnumark-
aðinn. Menn eru þá teknir að
skilja, hvað hið síðarnefnda
myndi þýða, þegar fólk sér, hvað
það kostar í beinhörðum pen-
ingum að byggja og reka dag-
vistunarstofnanir. A næstu
árum munu menn einnig komast
að raun um , að það er engan
veginn unnt að mæta þörfinni á
stofnunum fyrir aldraða í þjóð-
félaginu. Það er nú þegar orðið
nijög algengt, að fjöldinn allur
af fjölskyldum hefur tekið að
sér aldraðan ættingja, sem býr
hjá þeim án þess að hann verði
byrði á þjóðfélaginu.
Breyting á
hugsunarhætti
Þurrar tölur sýna fram á, að
þessi þróun í málefnum
aldraðra mun stóraukast næsta
áratuginn. Og í raun og veru er
alls engin ástæða til þess að
kvarta yfir þessari þróun mála,
því að náið samband á milli
kynslóðanna er orðið sjaldgæft í
þessu þjóðfélagi, þar sem við
mörkum hvert öðru vissan bás
með aldurstakmörkunum."
En er það þá alrangt að tala
um húsmóðurina í úthverfinu,
sem berst við þunglyndisköst
og áfengisvandamál?
„Nei, það er ekki rangt, en það
er gert of mikið veður út af því,
og þetta er aðeins staðfesting á
sjúkdómseinkenni, en menn
hafa aftur á móti gleymt
orsökum sjúkdómsins. Hver
myndi svo sem ekki fyllast
vonleysi og uppgjafartilfinningu
við að heyra stöðugt sí og æ eftir
að hafa unnið langa, lýjandi og
margháttaða vinnudaga heima,
að maður hafi svo sem ekki gert
neitt sérstaklega þýðingarmikið.
Að maður hafi ekkert þroskast
andlega, og eins, að tekjur hins,
sem vinnur utan heimilisins, sé
einasti raunverulegi mæli-
kvarðinn á gildi vinnunnar.
Það er mikil þörf á hugarfars-
breytingu, og það væri unnt að
koma skriði á hana með einfökb
um pólitískum aðgerðum. I
fyrsta lagi þyrftu skattaálögur
að miðast við fjölskyldustærð-
ina, en þó þannig að deilt yrði í
heildartekjur heimilisins með
tveim, og hvor hlutinn yrði svo
skattlagður sér í lagi. I sænsk-
um hjúskaparlögum stendur
svart á hvítu að hvort hjónanna
um sig eigi rétt á sömu lífsaf-
komu. Þannig á konan vitanlega
ekki að fá þá tilfinningu að hún
sé undir manninn gefin og eigi
að standa með hattinn í hend-
inni og verá af hjarta þakklát
fyrir heimilispeningana, ein-
göngu af því að þjóðfélagið
hefur „gleymt,, að meta til verðs
— í tvöföldum skilningi —
vinnuframlag þess, sem vinnur
störf sín heima.
Hin pólitíska aðgerðin, sem
þörf er á, varðar húsbyggingar.
Við erum alltaf að byggja
íbúðarhúsnæði, þar sem lögð er
áherzla á að einangra hvern frá
öðrum; látið okkur fá fleiri
sameiginleg herbergi fyrir
starfsemi og virkni, og látum
samverustundir þeirra, sem
heima vinna, fá á sig yfirbragð
félagsfunda. En ekki að lítils-
virða slíkar samverustundir
með athugasemdum eins og
kaffikerlingaslúður eða þess
háttar En einmitt hið stéttar-
félagslega er vandamál út af
fyrir sig. Það þjóðfélag, sem mig
dreymir um, með mikilli hálfs-
dagsvinnu og með raunverulegu
verðmati og kaupi fyrir
heimilisstörfin, þetta þjóðfélag
greiðir fyrit því, að á komist
valkostir og það mundi efla
einstaklingshyggjuna. Það er
ein af ástæðunum til þess, að
Sænska alþýðusambandið og
verkalýðsfélögin eru á móti þess
háttar þjóðfélagi, Því það myndi
ekki auka félagatölu þessara
samtaka, og það er líka svo
miklu auðveldara að stjórna
heilum starfshópum.
Auknar umræður
um allan heim
um stöðu hús-
móðurinnar
Þriðja pólitíska aðgerðin, sem
koma ætti í kring strax á
morgun, er að reikna þau ár,
sem eytt er í heimilisstörf,
vitanlega að fullu með tilliti til
eftirlaunagreiðslna."
Þér segið að umræður um
efnahagslegt gildi heimilis-
starfanna séu stöðugt að auk-
ast á alþjóðavettvangi, en við í
Danmörku höfum ekki orðið
mikið varir við slíkar umræð-
ur.
Eg ætla að vísu ekki að verða
óskammfeilinn gagnvart
bræðraþjóð okkar Dönum, en ef
maður tekur þátt í þessum
umræðum þá verður maður líka
að gera sér ljóst, að það er eins
og að stinga höndinni í bý-
flugnabú. Það eru ef til vill
sérstaklega margar býflugur
einmitt í Danmörku, og þær
stinga sennilega af sérstöku
kappi. Þetta er skoðun mín, eftir
að hafa fylgst með málum í
dönskum bókmenntum og um-
ræðum Dana um þjóðfélagsmál.
Það getur svo sem verið, að ég
sé kallaður afturhaldsseggur.
En sú nafngift breytir samt
engu um staðreyndirnar. I
bændasamfélagi fyrri tíma var
konan oftast að minnsta kosti
jafnmikils metin og karl-
maðurinn. I hinu tæknivædda
samfélagi vorra tíma hefur hún
í reynd mætt lítilsvirðingu. Ég
geri tilraun til að ná fram
raunverulegu jafnræði með
báðum kynjunum og raunveru-
legum möguleikum á valkostum.
Þetta verður að byrja með
virðingu fyrir hinu hefðbundna
starfi kvennanna innan
heimilisins. Þessi virðing kemst
ekki á, fyrr en starf konunnar á
heimilinu verður metið í
krónum.
Ráðunauta-
fundur
hefst á
mánudag
Búnaðarfélag íslands og
Rannsóknarstofnun land-
búnaðarins hafa boðið til
árlegs ráðunautafundar
dagana 5.-9. febrúar n.k.
að Hótel Sögu í Reykjavík.
Landbúnaðarráðherra mun
flytja framsöguerindi fyrsta
daginn og þá er umræðuefn-
ið landbúnaðarstefnan.
Um 150 manns munu sitja
fundinn en þeir eru héraðs-
ráðunautar, flestir kennarar
bændaskólanna, nemendur
Búvísindadeildar að Hvann-
eyri, ráðunautur Búnaðarfé-
lagsins, tilraunastjórar, sér-
fræðingar landbúnaðarins og
starfsmenn stofnana er vinna
í þágu landbúnaðarins.
Annar fundardagur verður
helgaður vistfræði og fisk-
eldi, en síðan eru á dagskrá
erindi um jarðrækt, búfjár-
rækt og búfjársjúkdóma.
Föstudaginn 9. febrúar, síð-
asta fundardaginn, verður
rætt um starfsemi búnaðar-
sambandanna og leiðbeining-
arþjónustuna.
Leiðrétting
í minningargrein um Runólf
Runólfsson hér í blaðinu 27.
janúar sl. misritaðist bæjarnafnið
þar sem hann var fæddur. —
Runólfur fæddist að Hörgslands-
koti, á Síðu en ekki í Hörgsholti —
sem reyndar er ekki til í þeirri
sveit.
Gerir þú þér
grein fyrir því...
Að SIEMENS reykskynjari
gæti bjargað lífi þínu og
fjölskyldu þinnar?
SIEMENS
-reykskynjarar til öryggis
SMITH&
NORLAND
Nóatúni 4, Reykjavík
Simi 28300
Skafið
rúðurnar