Morgunblaðið - 07.02.1979, Blaðsíða 16

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 7. FEBRÚAR 1979
16
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritsfjórar Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guómundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson
Ritstjórn og afgreiðsla Aóalstræti 6, sími 10100.
Auglýsingar Aóalstræti 6, sími 22480.
Áskriftargjald 2500.00 kr. á mánuði innaniands.
í lausasölu 125 kr. eintakið.
Ragnar í Smára
75 ára
Það hefur verið sagt um Ragnar Jónsson í Smára, að hann
sé klassískur maður að því leyti, að hann horfir yfir tízku
og tildur og heldur við sitt á hverju sem gengur. Slík afstaða á
rætur í ræktaðri klassískri menningu og virðingu fyrir
verðmætum. Það er ástæða til að minna á þetta á 75 ára
afmæli Ragnars í dag, því að rótleysi er að verða einkenni á
íslenzku þjóðfélagi og raunar samtímalífi um heim allan. Þá
er nauðsynlegra en nokkru sinni að hafa einhverja fasta
viðmiðun í hafvillum þess fjölmiðlaróts, sem nú hrifsar allt
og sogar í sig.
Ragnar Jónsson hefur trúað á einstaklinginn og slegið
skjaldborg um persónulega sköpunarþrá listamannsins.
Hóphyggja hefur aldrei verið honum að skapi og þó hefur
hann veitt ríkulega til almannasamtaka eins og Alþýðusam-
bands íslands. Við þurfum á slíkum útvörðum að halda nú um
stundir og ástæða er til að leiða hugann að einstaklingnum á
merkisafmæli Ragnars, svo mjög sem hann hefur hlúð að
þroska hvers og eins og lagt metnað sinn í að styðja við bakið
á þeim listamönnum, sem áttu sér sjálfsvitund utan
alfaraleiðar tízku og tildurs. Ragnar hefur vitað, að slíkt fólk
hefur einnig þurft að lifa og enginn hefur eytt meira fé eða
orku en hann til að svo mætti verða. Lífsstarf hans er mikið
eins og sá vilji til sköpunar er mikill, sem eflzt hefur í skjóli
hans. En einmitt af þeim sökum birtir Morgunblaðið í dag
merka grein Halldórs Laxness um Ragnar og hugsjón hans:
Hljóðpípa og kæfubelgur. Þar er komið að kjarna málsins,
eins og Nóbelsskáldinu er lagið. Og þá er þess einnig að
minnast, „að þess er einskis kostur að framleiða gullöld
samkvæmt áætlun". Það mættu kerfismenn og kommissarar
leggja á minnið, enda þótt svo augljóst mál eigi sjaldnast
greiða leið að þeim, sem trúa fremur á andlegan nefskatt
ríkishyggjunnar en innra þrek þess listamanns, sem er
reiðubúinn að leggja allt í sölurnar fyrir þrá sína og
einstaklingsþroska.
Halldór Laxness kemst m.a. svo að orði í grein sinni um
Ragnar í Smára, sem við birtum í tilefni dagsins: „Hlutverk
penínga er það, einsog allir vita núorðið, nema kanski
stjórnmálamenn, að brúa bilið milli þess manns sem leikur á
hljóðpípu og hins sem sýður kæfu, þannig að þú spilar á
hljóðpípu fyrir mig, ég læt þig hafa kæfubelg; og við mætumst
í gjaldmiðlinum ...
... Sú líking er feingin að láni úr kappræðu, sem ég heyrði
Ragnar Jónsson einhverntíma heya útaf fjárhagsaðstöðu
lista; hann varði þann málstað að hlutverk penínga væri að
auðvelda tilfærslu á verðmætum innan þjóðfélagsins, þeir
væru aflgjafi til þess að nauðsynlegar tilfærslur gætu átt sér
stað, en hefðu ekkert annað gildi: „ég sýð kæfu, þú spilar á
hljóðpípu, peníngarnir eru brúin á milli okkar.“ Ef þjóðin
heldur, einsog sumir stjórnmálamenn gera, að hún rísi ekki
undir því að heyra spilað á hljóðpípu, þá er það af því menn
eru búnir að gleyma í hvaða skyni peníngar eru búnir til.“
Morgunblaðið sendir Ragnari Jónssyni og fjölskyldu hans
hugheilar afmæliskveðjur á þessum merku tímamótum í lífi
hans og þakkar honum fjölmargar greinar, sem hann hefur
ritað í blaðið, stuðning við stefnu þess og margvíslega vináttu
á langri ævi.
Kratar færa 1. febrúar
Ifrægu leikhúsverki, Delerium búbonis, kemur upp sú
undarlega staða, að samþykkt er að færa jólin til þess að
kauptíðin gefi nógu mikið í aðra hönd.
Kratar eiga nú í sams konar vandræðum með 1. febrúar.
Formaður þeirra áréttaði úti í Stokkhólmi fyrir þrem vikum,
að stjórnin félli, ef ekki yrði búið að negla niður stefnu í
efnahagsmálum fyrir þann tíma. Ekkert slíkt hefur gerzt. 1.
febrúar er liðinn og stjórnin situr.
Flokksstjórn krata hittist á mánudag. Þá sýndi sig, að þeir
eru engir eftirbátar höfuðpauranna í Delerium búbonis. 1.
febrúar er kominn á fleygiferð í þeirra huga og færist til eftir
þeirra pólitíska hálfmána, rétt eins og páskarnir eftir
tunglinu.
Efasemdir
um Taiwan
Ishkov
hættur
Moskvu. 6. febrúar. AP.
FORSETAR Æðsta ráðsins
hafa veitt Aiexander Ishkov,
sjávarútvegsráðherra, lausn
frá störfum þar sem hann er
kominn á eftirlaun að því er
fréttastofan Tass skýrði frá í
dag.
Ishkov hefur verið ráðherra
síðan 1965. Hann hefur gert
mikilvæga samninga við aðrar
fiskveiðiþjóðir einkum Japani
og auk þess Efnahagsbandalag-
ið.
Ishkov er 73 ára gamall. Tass
gat þess ekki hver tæki við af
honum.
Veður
víða um heim
Akureyri -8 skýjaó
Amsterdam -1 skýjað
Apena 1« rígning
Barcelona 18 skýjað
Berlín -2 skýjað
Brössel 3 skýjað
Chicago -8 skýjað
Frankfurt 3 skýjað
Genf 9 skýjað
Helsínki -7 heiðskírt
Jerúsalem 14 heiðskírt
Jóhannesarborg 29 láttskýjað
Kaupmannahöfn 0 láttskýjað
Lissabon 16 rigning
London 4 láttskýjað
Los Angeles 21 heiðskírt
Madríd 14 skýjað
Malaga 19 skýjað
Mallorca 22 skýjað
Miami 24 skýjað
Moskva vantar
New York -2 heiöskírt
Ósló -8 heiðskirt
París 5 skýjaö
Reykjavik -7 skýjað
Rio De Janeiro vantar
Rómaborg 12 heiðskírt
Stokkhólmur -4 láttskýjað
Tel Aviv 19 mistur
Tókýó 14 heiðskírt
Vancouver 9 rigning
Vínarborg 3 rigning
Washingrton, 6. febrúar. AP.
WARREN Christopher vara-
utanríkisráðherra sagði í
vitnaleiðslum í utanríkisnefnd
öldungadeildarinnar að horfur
væru á erfiðleikum í sambúð
Bandaríkjanna við Taiwan þeg-
ar bandaríska stjórnin viður-
kenndi kínversku stjórnina
formlega 1. marz og siiti stjórn-
málasambandi við Taiwan.
Fulltrúar í nefndinni hafa
látið í ljós miklar efasemdir um
fullvissanir stjórnarinnar um
velfarnað Taiwans þegar hin
nýja stefna gagnvart Kína kem-
ur til framkvæmda. Nefndin
ætlar að kalla fyrir nokkra
öldungadeildarmenn, þar á með-
al Alan Cranston frá Kaliforníu
og Edward Kennedy sem hafa
lagt fram ályktun þar sem reynt
verður að ábyrgjast fullveldi
Taiwans.
Carter-stjórnin segir að hún
sé treg til að fallast á ályktun-
ina og forsetinn telur hana
óþarfa. Formaður nefndarinnar,
Frank Church frá Idaho, segir
að hafizt verði handa um að
semja frumvarp um öryggi
Taiwans í dag.
Christopher sagði í framburði
sínum að Carter forseti mundi
sennilega beita neitunarvaldi
gegn hvers konar ályktun sem
kvæði á um að Bandaríkin sæju
um varnir Taiwans ef eynni yrði
ógnað frá meginlandinu. Hann
kvað með öllu ófært fyrir forset-
ann að samþykkja lög sem
gengju í berhögg við eðlileg
samskipti við Pekingstjórnina.
Þetta gerðist
1976 — Skipun Hua Kuo-feng í
stöðu forsætisráðherra Kína
kunngerð.
1976 — Þrjátíu daga geimferð
tveggja sovézkra geimfara um
jörðu lýkur.
1973 — Kissinger fer í tveggja
vikna friðarferð til Hanoi og
Peking.
1971 — Geimfararnir í Apollo 14
lenda á Kyrrahafi eftir tunglferð.
1948 — Eisenhower segir af sér
sem herráðsforseti; Bradley tekur
við.
1944 — Þjóðverjar ráðast á
Bandamenn við Anzio, Ítalíu.
1941 — Bretar taka Benghazi.
1932 — Norðurlönd, Belgía og
Holiand semja um
ef nahagssam vinnu.
1920 — Sovézkir kommúnistar
taka Koltchak aðmírál af lífi.
1878 - Leo páfi XIII kjörinn.
1849 — Stórhertoginn af Toscana
flýr til Gaeta, Ítalíu.
1831 — Stjórnarskrá Belgíu birt.
1816 — Símon Bólívar falið að
stjórna innrás í Venezúela frá
Haiti.
1793 — Austurríkismenn og
Prússar gera bandalag ‘gegn
Frökkum.
1554 - Herlið Sir Thomas Wyatt
sækir til London.
1550 — Júlíus páfi III kjörinn.
Afmæli: Charles Dickens, brezkur
Leiðtogi
Thailands
í vesturför
Washington, 6. febrúar. AP.
JIMMY Carter forseti bauð í dag
forsætisráðherra Thailands,
Kriangsak Chomanan, velkom-
inn til Hvfta hússins og ítrekaði
stuðning Bandaríkjanna við
varðveizlu frelsis og sjáifstæðis
Thaiiands.
7. febrúar
rithöfundur (1812—1870) — Sir
Thomas More, enskur stjórnmála-
leiðtogi — rithöfundur
(1478-1535) - Dimitri Mendel-
eyev, rússneskur efnafræðingur
(1834-1907) - Alban Berg,
austurrískt tónskáld (1885—1935)
— Sinclair Lewis, bandarískur
rithöfundur (1885—1951) —
„Babe“ Ruth, bandariskur beis-
boltaleikari (1894—1948).
Andlát: Gústaf IV Svíakonungur
1837 - Píus páfi IX 1878 - Elihu
Root, stjórnmálaleiðtogi, 1937.
Innlent: Fiskifélag íslands stofn-
að 1917 — Alþingi samþykkir
aðild að Evrópuráðinu 1950 —
Fyrsti togarinn dæmdur eftir
útfærsluna í 12 mílur 1959 —
Ofviðrið á Nýfundnalandsmiðum
1959 — Concorde kemur 1974 —
Amtmannshúsið á Möðruvöllum
brennur 1826 — f. Gylfi Þ. Gísla-
son 1917 — Erlingur Friðjónsson
1877 — Ingimundur Árnason 1895
— Oscar Clausen 1887 — Ragnar
Jónsson í Smára 1904 — Sverrir
Kristjánsson 1908 — Einar
Sigurðsson útgm. 1906 — Auglýs-
ing Stefáns Gunnlaugssonar um
íslenzka tungu („íslenzk tunga í
íslenzkum kaupstað, hvað allir
athugi!) 1848.
Orð dagsins: Gefðu aldrei ráð
nema um það sé beðið — Þýzkur
málsháttur.
Þetta er fyrsta opinbera heim-
sókn thailenzks leiðtoga í Banda-
ríkjunum í 11 ár og Kriangsak
kvaðst fagna „virku og jákvæðu"
hlutverki Bandaríkjanna í Suð-
austur-Asíu. Hann kvað land sitt í
hættulégri aðstöðu vegna breyttra
aðstæðna í þessum heimshluta.
Carter kvað Bandaríkjunum
umhugað um hagsmuni og^ryggi
þjóða Suðaustur-Asíu og ítrekaði
hernaðarlegan stuðning Banda-
ríkjanna við Thailand.
Hermenn Pol Potts
í traustum stöðvum
Bangkok, 6. febrúar. AP
SKÆRULIÐAR Pol Pots fyrr-
verandi forsætisráðherra sögðu
í dag að þeir stæðu fyrir árás-
um á liðsafla Víetnama á landi
og sjó og samkvæmt leyniþjón-
ustuheimiidum í Bangkok hafa
Kambódíumenn komið sér fyrir
í nokkrum sterkum stöðvum
meðfram thailenzku landa-
mærunum.
Kambódíumenn eru sagðir
berjast í fámennum flokkum, en
samkvæmt heimildunum ráða
þeir ennþá yfir stórskotavopn-
um á nokkrum svæðum. Útvarp
Pol Pots hélt því fram í dag að
stórskotavopnum hefði verið
beitt gegn víetnamskri stöð við
Þjóðveg 4 sem liggur frá Phnom
Penh.
Thailenzkir og vestrænir
heimildamenn benda á að
skæruliðar hafi hreiðrað um sig
á svæðum nálægt landamærum
Thailands. Víetnamar hafa
sniðgengið svæðin næst landa-
mærunum, sennilega af pólitísk-
um ástæðum.
Útvarp Pol Pots hélt því fram
að á tímabilinu 29. janúar til 3.
febrúar hefði her gömlu stjórn-
arinnar unnið sigra á sjö
svæðum í Kambódíu meðal
annars á eynni Koh Kong þar
sem fréttir herma að skemmdir
hafi orðið á víetnömsku skipi.
Samkvæmt heimildunum er
beitt miklum fjölda fallbyssu-
báta undan suðvesturströnd
Kambódíu, oft til þess að skjóta
á skotmörk í landi. Stuðnings-
menn Pol Pots eru enn taldir
ráða yfir nokkrum fallbyssu-
bátum.
Hörð átök geisa á tveimur
öðrum svæðum: í Takeo sunnan
við Phnom Penh og umhverfis
hafnarborgina Kompong Som,
einkum meðfram Þjóðvegi 4 og
suðurhluta Fílafjallgarðsins
austan við hafnarborgina.
Sérfræðinga í Bangkok grein-
ir á um styrkleika Kambódíu-
manna og getu þeirra til and-
spyrnu í langan tíma. Mannafli
þeirra er talinn einhvers staðar
á bilinu 15.000 til 50.000.