Morgunblaðið - 07.02.1979, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 7. FEBRUAR 1979
23
Þórarinn Lárusson ráðunautur:
„Heygæði eru
hámarksafurðir ’ ’
Framlegð á árskú á búreikn-
ingábúum verður að líkindum,
samkvæmt verðlagsþróun a.m.k.
tvöföld árið 1979 á við það sem hún
var árið 1977, eða yfir kr. 300.000 á
kú að meðaltali. Þar með verður
verulegur hluti bænda með fram-
legð um og yfir 400.000 kr. á kú
árið 1979. Lætur nærri að til þess
að hafa boðlegar tekjur árið 1979,
sem t.d. kr. 6—8 milljónir ættu að
vera, þarf bóndi í efri hópunum
ekki að þurfa að halda nema
15—20 kýr á móti 30—40 kúm
þeirra sem neðri endanum fylgja,
þ.e. með 200.000 kr. framlegð á kú
og þar undir.
Áður en lengra er haldið skal
fram tekið að tekjur samkvæmt
framlegðarreikningi búpenings er
óvarlegt að nota í raun þar eð
vöntun á útborgun grundvallar
verðs o.fl. kemur inn í dæmiðl
Ekkert er því hins vegar til fyrir-
stöðu að hafa þennan hátt á til
innbyrðis samanburðar á tekjum
milli búreiknibúa og ber að líta á
þessar tölur í því ljósi. Yfirleitt er
mjög góð fylgni með nythæð og
framlegð á árskú.'Samkvæmt út-
reikningi fyrir árið 1977 verður
yfir helmingur (52%) af ástæðum
fyrir lækkun framlegðar á árskú
skýrður vegna lækkunar á meðal-
nyt kúa (fylgnistuðull, r=0.72 er
marktækur í yfir 99.9% tilfella, en
fjöldi kúabúa á búreikningunum
var 152 það ár).
Líklegt verður að teljast að
búreikningabændur heyri frekar
til betri bænda en hinna. Því er
óhjákvæmilegt að spyrja: Þótt
settur verði ' kjarnfóðurskattur,
eru þá líkur til að bændur með
mestu framlegðina og þar af leið-
andi halda kúm sínum í hæstu nyt,
hverfi frá hámarksafurða stefnu
sinni, samkvæmt spá Vigfúsar?
Hinir eru ekki til umræðu, því að
þeir hafa ekki frá neinu slíku að
hverfa.
Fljótt á litið, er það því aðeins
tvennt sem til greina getur komið,
fyrir hina síðarnefndu, með til-
komu-kjarnfóðurskatts samkvæmt
frumvarpinu, eins og það liggur
fyrir nú. Annað er að þeir reyni að
færa sig upp í efri hópinn með því
að hverfa að hámarksafurðastefn-
unni, eða þá að þeir lognast út af
eða ramba á barminum.
Annars skulum við líta á hvað
raunverulega er fólgið í hámarks-
afurðastefnunni. Hún hefur verið
skilgreind sem sú stefna að nýta
eðlisgetu hvers einstaklings í
hjörðinni til þess að skila há-
marksafurðum með óskertri
heilsu. Til þess að svo geti orðið
þarf fyrst og fremst að fullnægja
einu grundvallarskilyrði. Um það
atriði-virðist mikill hluti bænda,
sem og annarra, er betur ættu að
vita, ekki hafa hugmynd um. Þetta
grundvallarskilyrði er að hafa
ætíð nægilcgt magn af snemm-
slegnu og vel verkuðu heyi, þurru
eða votu, og næga og góða beit.
Án þess er algjörlega tómt mál að
minnast á hámarksafurðir, hvað
þá að halda fram þeirri fjarstæðu
að bændur almennt haldi þeirri
stefnu í alvöru. Hvaða vit er til
dæmis í því að það skuli vera fjöldi
bænda í þessu landi, ef marka má
búreikninga, sem nota erlend
kjarnfóður af svo mikilli áfergju
að þeim sést ekki fyrir í heyverk-
unar- og beitarmálum, — ræktun
guðsgjfanna við fætur sína — að
þeir gera varla meira en að halda
kúm sínum í viðhaldi af heima-
fengnu fóðri. Því verri er útkoman
í þessu tilliti sem meðalnyt kúnna
er lægri miðað við sömu kjarn-
fóðurgjöf á kú. Vilji menn kynna
sér rökin fyrir þessu betur, munu
þau koma fram í erindi, sem
undirritaður kemur til með að
flytja á Ráðunautaráðstefnu B.í.
og Rala í byrjun febrúar n.k.
Staðreyndin er sú að því betur,
sem bændur nýta heimafengið
fóður, því nær færast þeir há-
Djúpavogur 5. feb.
HÉR VAR landað í dag fyrstu
loðnunni á þessum vetri, Albert
GK 31 kom með 400 tonn. Þrír
bátar hafa róið héðan á Iínu í
janúar og fiskað sæmilega. Hér eru
komin á land um 260 tonn af
linufiski í janúar og er Óttó
Wathne aflahæstur með 134 tonn í
16 sjóferðum. 33 tonn af rækju eru
komin hér á land, þrír bátar héðan
hafa stundað rækjuveiðar í Beru-
firði. í síðustu viku tók Hvassa-
fellið hér 2100 tunnur af saltsíld á
Rússlandsmarkað.
Stefán Aðalsteinsson hefur lagt
hákarlalínu hér úti í Berufirðinum
og fengið þrjá hákarla.
Hér hefur verið kalt í janúar og
stöðug norðanátt. Töluvert snjóaði
um miðjan janúar og svo bleytti í
þann sjó og nú er hjarn yfir allt og
allir vegir svellaðir. Svolítið hefur
borið á því að fólk hér hefur dottið
og fengið slæma byltu. í dag kom
marksafurðastefnunni, og því
betri verður afkoman að öðru
jöfnu. Hinu er svo ekki að leyna,
að ófáir nota ekki nægilegt kjarn-
fóður til þess að ná hámarksafurð-
um.
Leiðbeinendum í landbúnaði er
legið mjög á hálsi fyrir að „hafa
gengið fremstir í flokki" við að
hvetja bændur til þess að stækka
bú sín og komið framleiðslustefn-
unni í ógöngur og gera bændur að
„vinnudýrum" (sbr. grein Vigfús-
ar). Vilji menn kynna sér sann-
leiksgildi þessara ásakana þá segir
mér svo hugur um, að það heyri
fremur til undantekninga en hitt
að leiðbeinendur hafi gengið á
undan bændum sjálfum í þessu
efni. Má raunar segja að þessai
undantekningar séu furðu fáar i
ljósi þess að „framhugsuð jafn-
vægisstefna í íslenskum landbún-
aðarmálum hefur aldrei verið til“
eins og Vigfús réttilega tekur
fram. Það kann sem sé aldrei góðri
lukku að stýra þegar leiðbeinend-
ur, sem aðrir, reyna að framfylgja
stefnu, sem ekki er til. — Margir
af leiðbeinendum hafa, bæði á
ritvelli og í ræðu einmitt varað við
óhóflegri stækkun búa, ekki aðeins
á síðutu og verstu tímum, heldur í
langa tíð. Beinar tilvitnanir læt ég
þá um að finna sjálfa, sem hafa
vilja það er sannara reynist. —
það eru hins vegar til öfl í þjóðfé-
laginu, sem hafa miklu meira
fjármagn til sinnar útbreiðslu-
starfsemi en leiðbeiningaþjónust-
an og hafa auk þess beinan hag af
stækkunarkapphlaupinu, enda
hér flugvél og sótti unga konu sem
datt í hálku og fótbrotnaði. Vegir
hafa oftast verið sæmilega greið-
færir og við finnum mikinn mun á
því að geta farið út fyrir Hvalnes í
staðinn fyrir að þurfa að fara
Lónsheiði eins og áður var og við
teljum að þegar hafi verulegir
fjármunir sparast í minni snjó-
mokstri og bættum samgöngum.
Hér hafa vöruflutningabílar farið
um öðru hvoru alla leið austur á
firði. Þá hafa bændur hér í dölunum
verið að finna fé, óaðkomið 22. jan.
komu 7 kindur á innsta bæ í
Hamarsdal og í fyrradag komu tvö
lömb niður að Þvottá í Álftafirði.
Þetta fé lítur sæmilega vel út.
Bændur óttast nokkuð kal í tún-
um ef þessi klaki liggur lengi, því
það er gömul reynsla þeirra að
þegar mikil svellalög eru þá fylgir
hætta á kali.
— Ingimar.
Vigfús B. Jónsson:
rn MuAfjftrtMmdn mj
HÍP: Ég vil ekki að bændur hverfi
frá hámarksafurðastefnunni j
^gi^n^Jend^jindi^^áðstjórnj
Nokkur orð í tengslum við grein Vig-
fúsar B. Jónssonar í Mbl. 17. janúar
Munið að gefa smáfuglunum
Hált undir fæti
hjá heimamönnum
ekki legið á því liði sínu. Allir vita
að hér er átt við þá sem véla
bændur í þessa átt í víðustu
merkingu orðsins, þar sem inn-
flytjendur og höndlarar með vélar
og verkfæri alls konar eiga í hlut.
Erfitt er að láta hjá líða að
skjóta hér inn þeirri stórkostlegu
niðurstöðu nokkurra tölvuspekú-
lanta nú nýverið, og greint var frá
í fjölmiðlum að það borgaði sig
betur fyrir okkur Islendinga að
kaupa frekar erlent kjarnfóður en
að miðla heyi milli landshluta í
hallærisárferði. Af þessu tilefni
velta menn t.d. fyrir sér þeirri
spurningu hvers vegna norskir og
færeyskir bændur keyptu hey af
okkur fyrir góðan pening, eða fyrir
35—65 kr. pr. kg nú nýverið.
Gaman væri að bera saman for-
sendur í hverju tilfelli.
En aftur þar sem frá var horfið
með áðurnefnd innflutningsfyrir-
tæki og útbreiðslustarfsemi
þeirra. Til þess að nota þau sér, í
skjóli aðstöðu og fjármagns, að
kaupa upp sparisíður þess blaða-
kosts sem líkur eru til að bændur
lesi, og þá ekki síst þeirra fáu
leiðbeiningarita, sem bændur fá,
svo sem Freys og Handbókarinnar
í bak og fyrir.
Leiðbeinendum í landbúnaði
verður aftur á móti varla af
sanngirni gefið að sök að hafa
ekki, fyrir alltof mörgum daufum
eyrum, því miður, stefnt að betri
heyverkun meðal bænda, sem og
öðru því er lýtur að hámarks-
afurðastefnunni. Það er rugl að
tengja útþenslu í framleiðslumál-
um landbúnaðarins og offram-
leiðslu hámarksafurðastefnunni,
því að með henni er fyrst og
fremst átt við gæði en ekki magn í
víðari skilningi.
Vigfús segir í grein sinni í
Morgunblaðinu: „ . . . ríkisbúin
mættu að miklu leyti missa sig,
enda ekki sérlegur glans yfir
rekstri þeirra." Ekki er hægt að
skilja annað en tilraunabúin og
«kólabúin séu þarna með talin.
Þessi afstaða margra bænda og
þar á meðal fulltrúa á Stéttarsam-
Þórarinn Lárusson
bandsþingi, sem Vigfús má gjariia
kallast samnefnari fyrir gagnvart
rannsóknarstarfseminni úti á
landsbyggðinni, er skiljanleg — já
mjög að vonum eins og í pottinn er
búið, en hún er einnig óumræði-
lega sorgleg af ástæðum, sem ég
hef ekki tíma né skap til að ræða
hér að sinni.
Aftur á móti vil ég segja þetta:
Á sama hátt og sagan hefur
margsannað að „heyskapur er
búskapur", hygg ég að sagan hafi
engu síður sannað, þótt mönnum
sé það e.t.v. ekki jafnljóst, að
„heygæði eru hámarksafurðir**.
því þetta má tengja saman og
segja: nægur og góður heyskapur
er góður búskapur. Án öflugrar
leiðbeiningarþjónustu, með sterka
tilraunastarfsemi úti á lands-
byggðinni og markvissa stefnu
sameinaðrar bændafylkingar og
forystu að bakhjarli, er hætt við
að þessar sögulegu staðreyndir
týnist úr „vöggu“ menningarinnar
í landi söguþjóðarinnar.
Finnst ykkur það ekkert sorg-
legt?
Akureyri 20/1 1979
Þórarinn Lárusson
ráðunautur
Mótmæla að Mæðra-
hcimilið skuli lagt niður
FJÖGUR félagasamtök í Reykjavík
hafa sent formanni félagsmálaráðs
Reykjavíkur bréf þar sem andmælt
er því að lagt skuli niður Mæðra-
hcimilið við Sólvaliagötu í Reykja-
vík. Var formaðuriim beðinn að
kynna efni bréfsins á borgarstjórn-
arfundi 1. febr. en í frétt frá
félagasamtökunum segir að honum
hafi verið meinað það.
Segir jafnframt í frétt þeirra að
hér sé um að ræða brennandi
málefni kvennasamtakanna í
Reykjavík, en samtökin er skrifa
bréfið eru: Mæðrafélagið, Ljós-
mæðrafélag fslands, Félag ein-
stæðra foreldra og Bandalag
kvenna í Reykjavík.
Bréf þeirra fer hér á eftir:
Til formanns félagsmálaráðs
Keykjavfkurborgar,
Gerðar Steinþórsdóttur:
Stofnun Mæðraheimilis var eitt af
baráttumálum Bandalags kvenna í
Reykjavík um margra ára skeið, —
eða uns heimili var sett á stofn af
bæjarstjórn Reykjavíkur að Sól-
vallagötu 10. Þessu framtaki var
mjög fagnað sem menningarspori í
höfuðborginni.
Reykjavíkurborg er að okkar mati
vart stætt á því að ætla þeim aðilum,
er þarna eiga hlut að máli, ekkert
athvarf. Auk þess mæla lög svo fyrir
sbr. lög nr. 25, 22. maí 1975.
Því skorum við á háttvirta borgar-
stjórn Reykjavíkur að víkja frá sér
öllum röddum varðandi það að
leggja skuli niður Mæðraheimilið við
Sólvallagötu. Slíkt spor afturábak,
stigið á barnaári, er nokkuð sem
treyst verður að ekki gerist.
Heimili sem hér er um ræðir er
nauðsynlegt í borginni. En ef það
ekki nýtist sem skyldi, álítum við
hyggilegt að sníða þjónustunni
rýmri stakk en verið hefur og ætla
heimilum að leysa vanda barna og
mæðra í ýmsum erfiðum aðstæðum,
eða á þann veg, sem forsvarsmenn
félagsmála Reykjavíkurborgar hafa
lagt til.
Rekstrarörðugleikar eru mál, sem
við skiljum.
Peningar eru afl þeirra hluta sem
gera skal.
Vilji borgaryfirvalda til sparnaðar
er mikils metinn.
En forðumst þá hagfræði, að hefja
sparnaðinn við mæður og börn.
Ekki rétt að halda áfram
rekstri mæðraheimilisins
— segir Sigur jón Pétursson
— BORGARRÁÐ reyndist andvígt
því áliti félagsmálaráðs að haldið
yrði áfram rekstri mæðrahcimilis-
ins við Sólvallagötu í breyttri
mynd, en ákveðið hafði verið í
fjárhagsætlun Reykjavíkur að
hætta þessum rekstri, sagði Sigur-
jón Pétursson forseti borgar-
stjórnar í samtali við Mbl.
— Við töldum ekki rétt miðað við
fjárhagsstöðu borgarinnar að halda
rekstrinum áfram og að fjármunir
yrðu betur nýttir í öðrum verkefnum
félagsmála. Umræður voru uppi um
að breyta heimilinu í unglinga-
heimili, m.a. vegna þess að aðókn að
þessu mæðraheimili eins og það var
rekið hafði minnkað og með þessum
rökum höfum við ákveðið í borgar-
ráði og það verið staðfest í borgar-
stjórn að hætta rekstri mæðra-
heimilisins.