Morgunblaðið - 01.05.1979, Blaðsíða 2

50
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 1. MAÍ 1979
ER JAFNRÉTTI
í verkatýðshreyfuigunni?
„Lægst launuðu
störfin oftast
minnst metin”
Auður Torfadóttir verslun-
armaður sagði að samkvæmt
landslögum ætti jafnrétti að
ríkja hér á landi.
„Eftir að jafnréttislögin voru
samþykkt var bannað að kyn-
greina starfsheiti og greiða á
sömu laun fyrir sömu vinnu. I
reynd er það þó þannig að ef til
dæmis auglýst er laust skrif-
stofustarf og tveir sækja um,
þ.e. karl og kona, þá er karlmað-
urinn frekar ráðinn í starfið
sem fulltrúi og fær þar af
leiðandi hærri laun, en konan
verður t.d. ritari eða skrifstofu-
stúlka og fær mun lægri laun.
Lægst launuðu störfin eru oftast
unnin af konum, því karlmenn
ráða sig síður í slík störf.
Hvað stjórnun snertir, þá er
það furðulegt að til dæmis í VR,
þar sem félagsmenn eru að
meiri hluta konur, eru aðeins
fjórar konur í fimmtán manna
stjórn félagsins. Ko'nur fást
helst ekki til þess að taka að sér
slík trúnaðarstörf, sennilega
vegna þess að flestar vinna þær
tvöfaldan vinnudag, þ.e. vinna
úti ög sjá um heimilið.
Að mínu mati er ekki hægt að
kenna þjóðfélaginu sem slíku
eða karlmönnum um það mis-
rétti, sem ríkir milli kynjanna,
heldur er þetta fyrst og fremst
sök kvennanna sjálfra. Þær hafa
ekki verið nógu duglegar að
berjast fyrir jafnrétti sínu.
Einnig þyrfti að koma til
grundvallarbreyting á hefð-
bundnum viðhorfum til starfs-
skiptingar karla og kvenna inn-
an heimilis sem utan.
Viðhorfin til hinna einstöku
starfsstétta innan verkalýðs-
hreyfingarinnar eru ákaflega
mismunandi, en það sýnir best
hinn gífurlegi Iaunamismunur.
Lægst launuðu störfin eru yfir-
leitt minnst metin. Mér finnst
það heldur ekkert réttlæti að
einstakar starfsstéttir geti
heimtað himinhá laun, en þá er
ég einkum með flugmenn í huga.
Þeir miða laun sín við laun
erlendra starfsbræðra en ekki
laun fólksins í landinu, og þess
vegna myndast þessi mikli
launamunur.
Lífeyrissjóðirnir í landinu
veita einnig ákaflega mismun-
andi réttindi, hvað snertir lána-
möguleika og bótagreiðslur.
Sum verkalýðsfélög eru til dæm-
is með sjúkrasjóði, önnur ekki,
og svo mætti lengi telja. Allt
hefur þetta áhrif á kjör fólksins,
sem þá eru mismunandi eftir því
hvaða störf það vinnur."
„Að mínu mati er ekki litið
niður á einstakar manneskjur
innan starfsstéttanna, sem
minnst eru metnar, heldur
starfsstéttina sem heild. Þó
heyrir maður ennþá sagt „hann
vinnur bara í fiski", en slíkt fer
ákaflega í taugarnar á mér.
Almenningur verður að skilja,
að það er einmitt fólk sem
vinnur við fiskiðnað, sem heldur
í okkur íslendingum lífinu, því
án fisksins værum við illa
stödd."
„Islendingar hafa að mörgu
leyti oftrú á prófum. Það eitt að
maður sé með langskólamennt-
un tryggir þjóðfélaginu ekki að
hann skili því sem almennings-
álitið telur hann eiga að gera.
Að mínu mati getur starfs-
reynsla komið til jafns við
langskólanám að mörgu leyti."
„Störf uppalenda
ávallt vanmetin”
Elfn Ólafsdóttir kennari sagði,
að þó svo ætti að heita að jafnrétti
væri rfkjandi innan verkalýðs-
hreyfingarinnar væri hún ekki
viss um að svo væri í framkvæmd.
„Á mörgum sviðum virðist langt
frá því að fullkomið jafnrétti sé
ríkjandi og kemur þar ýmislegt til.
í þessu sambandi held ég að vegi
mest mismunandi mat þjóðfélags-
ins á hinum ýmsu störfum. Innan
kennarastéttarinnar hefur ríkt
jafnrétti til starfa og launa frá
byrjun. Þar eru til dæmis konur og
karlar við sömu störf með sömu
laun.
Framhjá þeirri staðreynd verð-
ur þó ekki gengið að almennt er
litið svo á að konan hafi ákveðnum
skyldum að gegna við þjóðfélagið,
þ.e. hún á að ala upp börnin og
veita heimilinu forstöðu. I lögum
um réttindi og skyldur opinberra
starfsmanna er kveðið svo á að
konur í þessari aðstöðu hafi rétt á
að gegna hlutastöðu, og hafa því
konur þarna ákveðinn rétt um-
fram karlmenn og hafa þær nýtt
sér hann í ríkum mæli.
Hjá kennurum er það þannig að
stigasöfnun hefur ahrif á launa-
flokka þeirra. Til þess að fá stig
þarf ákveðinn starfsaldur og við-
bótarmenntun. í reynd hefur það
verið þannig að konur koma seinna
til starfa en karlmenn og hafa ekki
haft sömu möguleika til fram-
halds- eða viðbótarmenntunar og
konur í skertri vinnu fá færri stig,
en afleiðingin verður sú, að þær
eru lengur að vinna sig upp. Það
má því segja að þrátt fyrir það að
jafnrétti eigi að vera ríkjandi, sé
mun erfiðara fyrir konur að vinna
sig upp, allavega hvað snertir
laun.
í þjóðfélaginu er ríkjandi ákaf-
lega mismunandi mat á hinum
ýmsu störfum og er kennarastarf-
ið ákaflega oft vanmetið. Það er til
dæmis viðurkennt. í orði að mikil-
vægt sé að hafa góða kennara í
fyrstu bekkjum grunnskólans, þar
sem þar er lagður grunnurinn
fyrir allt frekara nám. í raun er
þetta þó ekki viðurkennt, saman-
ber þær kröfur, sem hafa verið
gerðar á menntun kennara yngri
barna. Allavega finnst mér eins og
frekar sé talið þurfa meiri mennt-
un fyrir þá kennara sem kenna
eldri stigunum.
Á sama hátt og störf konunnar á
heimilinu eru oftast einskis metin,
er ríkjandi mikið vanmat á störf-
um þeirra sem vinna að uppeldi og
velferð barna. Engum blöðum er
um það að fletta að stór þáttur
innan kennarastarfsins er uppeld-
isþátturinn og getur það verið ein
ástæðan fyrir því hversu kennara-
starfið er oft vanmetið.
Ákaflega erfitt er að meta
árangur í störfum kennarans á
hverjum tíma. Fyrirtæki meta
hagvöxt og reikna út arð, en erfitt
er að leggja sambærilegt mat á
kennarastarfið, þó vitað sé að með
betri menntun nemendanna er
verið að leggja inn á bók fyrir
framtíðina. Að þessu leyti getur
skammsýni ráðamanna verið ákaf-
lega hættuleg, því góð menntun
verður ekki nema búið sé vel að
kennurum og starfsaðstöðu
þeirra."
J afnréttisbar áttan
er rekin fyrir
hálaunastéttirnar
María Magnúsdóttir verzlun-
armaður sagði, að á meðan það
eru ekki samræmdir launataxt-
ar hjá verkalýðsfélögunum,
þannig að það gildi sami taxti
hjá Framsókn, Sókn og
Dagsbrún, er það ekki. Og það
er ekki hægt að tala um það, að
það gildi jafnrétti, nema karlar
og konur standi jafnt að vígi.
hvar í þjóðfélaginu, sem þau
eru.
Ég hef alltaf haft það á
tilfinningunni, að þessi jafnrétt-
isbarátta, eins og hún er rekin,
sé eingöngu fyrir hálaunastétt-
írnar. Það er t.d. enginn mis-
munur á launum kvenlæknis og
karllæknis. Það er ekki fyrr en
maður kemur niður í lágstétt-
irnar, sem ranglætið kemur
fram.