Morgunblaðið - 01.05.1979, Blaðsíða 4

52
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 1. MAÍ 1979
„ Verklegi þáttur-
inn vanmetinn”
BERGLJÓT Halldórsdóttir
meinatæknir sagði að þegar
launakjör og vinnuaðstæður
launþega innan verkalýðs-
hreyíingarinnar væru skoðuð,
kæmi í ljós að hvorki jafnrétti
né sjálfsögð mannréttindi væru
virt.
„Við höfum byggt upp þjóðfél-
ag, þar sem verklegi þátturinn
er vanmetinn. Eg tel að þennan
verklega þátt þurfi að taka til
gagngerrar endurskoðunar til
þess að fá raunhæft mat á því
framlagi sem láglaunað verka-
fólk leggur af mörkum í þágu
þjóðfélagsins. Álit mitt er, að
stéttarsambönd séu byggð upp á
þrýstihópum, sem hafa að
markmiði eigin hagsmuni, án
þess að taka tillit til heildar-
innar. Meðan slíkt er látið við-
gangast í þjóðfélaginu verður
aldrei um að ræða grundvöll
fyrir réttlæti innan verkalýðs-
hreyfingarinnar né hægt að
vinna að lausn efnahagsvanda
þjóðarinnar.
Eg tel að skólamenntun sé
ofmetin í dag, þó auðvitað beri
að taka nokkuð tillit til hennar.
Hin erfiðu og oft óþrifalegu
störf eru vanmetin og fólkið sem
þau vinnur nýtur ekki þeirrar
virðingar og þeirra réttinda,
sem skylt væri. Til dæmis geta
ýmsir menn á ríkisstofnunum
leyft sér að vera frá vinnu og
vanrækja störf sín vegna ævi-
ráðningarinnar án þess að þurfa
að sæta gagnrýni né taka
áhættu á stöðumissi eins og
sanngjarnt væri. Hins vegar
getur t.d. Sóknarkona, sem
vinnur láglaunaða erfiðisvinnu,
átt á hættu starfsmissi hvað
lítið sem útaf ber. Hún getur
varla tekið sér eðlilegt veikinda-
frí.
Staðreyndin er sú, að því
minna framboð sem er af fólki
til starfa, þeim mun meira er
gert fyrir það. I þessu sambandi
má nefna að hjúkrunarfræðing-
ar hafa örugg dagvistunarpláss
fyrir börn sín á meðan flestar
aðrar starfsstéttir þurfa að fara
allskyns krókaleiðir til að koma
börnum sínum í gæslu. Kannski
er ekki hægt að líta á þetta sem
misrétti, heldur skapast þessar
aðstæður af lögmálinu um
framboð og eftirspurn. Til
dæmis skortir nú hjúkrunar-
fræðinga, á meðan langir bið-
listar eru með fólki í ýmis önnur
störf.
Að mínu mati er aldrei hægt
að byggja upp þjóðfélag þar sem
algjört jafnrétti ríkir, en þó
mætti margt á betri veg fara frá
því sem það er í dag.“
„Sömu
stjóm ár
ANN Mikkelsen röntgentæknir
á Borgarspítalanum taldi að
langt væri frá þvf að jafnrétti
ríkti innan verkalýðs-
hreyfingarinnar.
„Það er til dæmis ekki jafnrétti
að mínu mati, að sömu mennirnir
skuli sitja í stjórn verkalýðs-
félaganna ár eftir ár, þannig að
afstaða þeirra verði að lokum
bundin því, hverjir sitja í stjórn
landsins hverju sinni.
Mér finnst heldur ekki hægt að
tala um jafnrétti þegar á sama
tíma og smáhópur manna fær
það miklar launahækkanir á
mánuði, að þær eru hærri en
meðalmánaðarlaun verkamanns,
reyna forystumenn innan BSRB
að semja af mönnum 3% launa-
hækkun, sem þó var búið að
semja um.
Ef við lítum á röntgentækna,
þá eru þeir mjög illa launaðir í
dag. Röntgentæknar í Reykjavík
eru til dæmis þremur eða fjórum
launaflokkum neðar en þeir ættu
að vera samkvæmt starfslýsingu.
Röntgentæknar úti á landi fengu
nýlega leiðréttingu á þessu mis-
ræmi, en við sem störfum á
sjúkrahúsum í Reykjavík
hyggjumst nú berjast fyrir því að
fá þarna einhverja leiðréttingu.
Við ætlum jafnvel að beita
fjöldauppsögnum, ef ekkert
annað dugir.
menní
eftir ár”
Ég heid það sýni best hversu
röntgentæknar eru lágt launaðir,
að kvenfólk er yfirgnæfandi í
þeirri stétt. Einn og einn karl-
maður hefur störf sem röntgen-
tæknir en vegna þess hve launin
eru léleg, flæmast þeir yfirleitt
burt. Innan við 10% af þeim sem
útskrifast hafa úr röntgentækna-
skólanum eru karlmenn og um
helmingur þeirra er hættir að
starfa sem röntgentæknar og
kominn í betur launuð störf.
Þegar talað er um jafnrétti
milli einstakra starfsstétta flétt-
ast ýmislegar félagslegar
aðstæður inn í, en þær geta verið
mjög mismunandi eftir því hvaða
störfum fólk gegnir. Það tók mig
til dæmis heilt ár að koma barn-
inu mínu fyrir á barnaheimili
borgarstarfsmanna. Það barna-
heimili gegnir meðal annars þeim
tilgangi að sjúkrahúsin geti
starfað og nú vantar hjúrkunar-
fræðinga, og þá ganga þeir fyrir
öðrum hvað barnaheimilispláss
snertir. Aftur á móti myndu
röntgentæknar sennilega ganga
fyrir öðrum um pláss, ef erfiðlega
gengi að fá þá til starfa. Nú sem
stendur er þó ekki skortur á
röntgentæknum, en slík tímabil
geta komið upp, meðal annars
vegna þess hver margir hætta
vegna launanna."
„Starf fóstru er van-
metið í þióðfélaginu”
JÓHANNA Thorsteinsson fóstra
og jafnframt forstöðukona á
barnaheimilinu Furugrund í
Kópavogi sagði að langt væri frá
þvi að jafnrétti væri ríkjandi
innan verkalýðshreyfingarinnar.
„Nú er um það bil eitt ár síðan
ég gerðist hér forstöðumaður og
fór að ráða hingað starfsfólk. Þá
varð ég ákaflega oft vör við
mikinn launamismun, jafnvel hjá
fólki í alveg samskonar störfum.
Sem dæmi um þetta má til dæmis
geta þess að hérna rétt hjá er
barnaheimilið í Fossvogi og í
fyrra höfðu aðstoðastúlkur þar
um það bil 40 þúsund krónum
lægri mánaðarlaun en aðstoðar-
stúlkurnar hér, þrátt fyrir að þær
gegndu alveg sömu störfum. Þetta
stafar af því að aðstoðarstúlkur á
barnaheimilum í Reykjavík eru í
verkakvennafélaginu Sókn, en
þær sem starfa hér í Kópavogi eru
í starfsmannafélagi Kópavogs-
kaupstaðar. Þetta sýnir það að
ekki eru einu sinni jafnrétti innan
sama starfshóps. í Reykjavík fær
fóstra heldur ekki greidda auka-
vinnu og þó hún vilji standa sig
vel og undirbúa vel starfsdaginn á
barnaheimilinu og noti til þess
fríkvöld sín og helgar fær hún
ekkert greitt fyrir það. Fyrir
bragðið sækjast fóstrur frekar
eftir því að starfa utan Reykja-
víkur. \
Fósturstarfið er ákaflega van-
metið í þjóðfélaginu og sést það
best á því, að þegar auglýst er
eftir fóstru sækir alls. konar fólk
um. Mjög algengt er til dæmis að
konur sem einhvern tíma hafa alið
upp börn sæki um fóstrustörf, en
þá gera þær sér enga grein fyrir
því að það er allt annað að ala upp
sín eigin börn, en þurfa til dæmis
að starfa með 20 börn í hóp, sem
öll koma frá sitt hvoru heimilinu.
Margir eru þeirrar skoðunar að
barnaheimilin séu eins konar
geymslustaðir fyrir börnin. Það er
komið með þau á morgnana og
síðan á barnaheimilið aðeins að
gæta þess að börnin séu heil og
ósködduð þegar þau eru sótt á
kvöldin. Við erum þó að gera hér
miklu meira en að passa bðrnin,
og þess vegna er nauðsynlegt að
hafa vel menntaðar fóstrur.
Barnaheimilin vinna mjög mikil-
vægt uppeldisstarf og má segja að
þau séu nokkurs konar fjölskyldu-
staðgenglar yfir daginn, þó þau
komi auðvitað aldrei í staðinn
fyrir fjölskylduna. Ég vil leggja
mikla áherslu á það, að við viljum
ekki að taka neitt frá heimilunum,
heldur erum við að vinna með
þeim og má segja að barna-
heimilin séu .mikilvæg hjálpar-
tæki í nútíma þjóðfélagi, fjöl-
skyldunni til handa. Þróunin dag
virðist stefna í þá átt að uppeldis-
hlutverkið færist í auknum mæli
frá heimilum yfir á til, dæmis
barnaheimili og skóla, og þá er
mikilvægt að búa þannig að þeim
stofnunum að þær séu hæfar til að
gegna því hlutverki.
Að mínu mati er mjög erfitt að
leggja einhvern mælikvarða á
störf fóstru, því árangurinn er
ekki hægt að reikna út eða mæla á
áþreifanlegan hátt. í fóstrustarf-
inu felast þættir sem ekki eu
metnir til fjár, því ekki er hægt að
verðleggja tilfinningar og um-
hyggju fyrir börnunum. Fóstrur
þurfa þó mannsæmandi laun sér
til framdráttar eins og aðrar
starfsstéttir innan þjóðfélagsins,
en það er eins og mannlegi þáttur-
inn í þjóðfélaginu sé alltaf minnst
metinn.
Enginn karlmaður, sem uppfyllt
hefur menntunarskilyrði, hefur
enn sem komið er sótt um náms-
vist í fóstruskólanum. Þetta
stafar sennilega af því hversu
starf fóstru er lág launað. Að
mínu mati er það ekki endilega
konunni gefið að annast börn og
eru ákaflega margir karlmenn
hæfir til að gegna störfum
fóstru."