Morgunblaðið - 01.05.1979, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 1. MAÍ1979
51
í tilefni af því að í dag er
1. maí talaði blm. Mbl. við
nokkra félagsmenn hinna
ýmsu stéttarfélaga og leitaði
svara við spurningunni,
hvort jafnrétti væri innan
verkalýðshreyfingarinnar
„Konur eru oftast í
lægst launuðu og
erfiðustu störfunum”
Aðalheiður Bjarnfreðsdótt-
ir var þeirrar skoðunar að
það fólk sem oftast ynni
erfiðustu störfin væri ófag-
lært verkafólk og hefði það í
flestum tilfellum mun lakari
starfsskilyrði en aðrir.
„Það gerist í hverjum kjara-
samningunum á eftir öðrum,
að þeir sem eru betur launaðir
fyrir bera meira úr býtum.
Þetta stafar án efa af því að
fjöldi láglaunafólksins er svo
mikill, en þær stéttir sem
hærri hafa launin eru yfirleitt
fámennari.
Að míiAi mati er það mikið
ranglæti að þeir sem hærri
hafa launin fá mun hærri
verðbætur en láglaunafólkið.
Launataxtarnir eru misjafnir
og það er nóg. Ég vil að
verðbætur séu borgaðar öllum
jafnt í krónutölu, en þó ber að
fella þær niður þegar launin
eru komin upp í þingmanna-
eða ráðherralaun. Ekki væri
til dæmis óeðlilegt að miða
hámarkslaunin við efstu taxta
Dagsbrúnar eða Sóknar.
Þegar talað er um hvort
einstakar starfsstéttir séu
jafn réttháar innan verkalýðs-
hreyfingarinnar, tel ég að
almenningsálitið hafi töluvert
að segja. Fólk segir til dæmis
oft „hann er bara verkamað-
ur“, eða annað í þá áttina. Ég
tel þann mann heiðursmann í
starfi, sem vinnur verk sitt
vel, hvers kyns sem það er.
Úti í atvinnulífinu er langt
frá því að jafnrétti sé ríkjandi
á milli kynja. Konur hafa
jafnrétti í orði, en verða að
berjast fyrir því að hafa það á
borði, því enginn réttir þeim
það upp í hendurnar. Ég er
sannfærð um það að mun
auðveldara er fyrir karlmenn
að fá sig hækkaða upp um
launaflokka en konur, en ein
helsta meinsemdin í þessu
sambandi er sú að konur eru
ekki nógu vakandi fyrir þessu
og barátta þeirra lendir allt of
oft í nöldri og verður þá lítið
úr henni. En ef á heildina er
litið, þá eru það konurnar sem
eru í erfiðustu störfunum, og
hafa lægstu launin."
„Sterkt stéttar-
félag getur allt”
Erla Hatlemark flugfreyja
sagði að verkalýðshreyfingin
speglaði vel þjóðfélagið eins og
það er f dag. Samkvæmt lögum og
reglugerðum væri jafnrétti ríkj-
andi í landinu og reynt væri að
fara eftir því, en því miður væri
þvi þannig farið í raun og veru að
ekki væru allir jafn réttháir.“
„Þetta kemur fram bæði hvað
snertir laun og eins í mismunandi
starfsaðstöðu kynjanna. Fram hjá
þeirri staðreynd verður ekki litið
að mjög mikið launalegt misrétti
er nú ríkjandi í þjóðfélaginu og
mjög mikið misrétti er milli kynj-
anna. Það vita allir að húsmóðir,
sem notað hefur sín bestu ár til
þess að sinna börnum og heimili,
hefur ekki sömu atvinnutækifæri
og karlmaður, sem á sama tíma
hefur getað öðlast bæði menntun
og starfsreynslu. Þjóðfélagið met-
ur ekki starfsreynslu húsmóður-
innar, þegar út á atvinnumarkað-
inn er komið. Sú húsmóðir, sem
þjóðfélagið álítur góða og ekki
hefur þörf fyrir barnaheimili og
annað slíkt, fær sitt starf á engan
hátt metið, þegar hún þarf á því að
halda.
Greinilegur munur er á því
hvernig störf einstakra stétta eru
metin af heildinni, og ég held að
það sé óhætt að segja að ekki sé
það tíminn og atorkan, sem þú
leggur í vinnuna, sem sé metið.
Launin eru heldur ekki alltaf
greidd eftir menntun eða starfs-
reynslu, og er í rauninni erfitt að
gera sér grein fyrir því hvaða mat
lagt er á vinnuna, þegar hún er
metin til launa. Ef til dæmis væri
tekið tillit til framleiðslunnar
ættu þeir sem vinna við fiskiðnað
að vera með einna hæstu launin,
því þeirra störf eru undirstaða
velmegunar í landinu.
Ef við lítum á stöðu flugfreyj-
unnar í atvinnulífinu, þá held ég
að óhætt sé að segja að hún sé
nokkuð vel á vegi stödd miðað við
aðrar konur í þjóðfélaginu. Félags-
lega eru flugfreyjur mjög sam-
heldnar og hefur það orðið til þess
að við höfum fengið meiru áorkað
en ella. Sem dæmi um þetta má
geta þess að þegar ég hóf störf sem
flugfreyja fyrir um það bil 13
árum var konu sagt upp, ætti hún
von á barni, og fékk hún ekki
loforð um endurráðningu. Þetta er
að mínu mati mjög gott dæmi um
misrétti, því ekki var flugþjóni
sagt upp ef konan hans átti von á
barni. I dag eru flugfreyjur nokk-
uð vel á vegi staddar hvað þetta
snertir og fáum við þriggja mán-
aða laun og getum auk þess tekið
okkur ólaunað frí, bæði fyrir og
eftir barnsburð. Það þykir ekki
æskilegt að kona sem komin er
langt á leið, starfi sem flugfreyja,
því hún er þá ekki jafnhæf til þess
að gegna starfi öryggisvarðar og
áður. I því sambandi fyndist okkur
ekki óeðlilegt að við fengjum
lengra launað frí, vegna þess að
vinnan krefst þess að við tökum
okkur lengra barnsburðarfrí en
aðrar stéttir.
Hvað flugfreyja helst lengi í
starfi byggist alveg á því hvernig
aðstæður hún hefur innan fjöl-
skyldunnar. Vinnutíminn er mjög
óreglulegur, þannig að ekki er
hægt að notfæra sér venjuleg
barnaheimili. Flugfreyjur hafa
mjög verið gagnrýndar fyrir það,
hvað þær eru mikið að heiman, og
þær sinna því ekki heimili og
börnum sem skyldi, en að mínum
dómi kemur flugfreyjustarfið alls
ekki niður á uppeldi barnanna. Við
höfum góð frí á milli þess sem við
erum að heiman, og þá gefst góður
tími til að vera með börnunum.
Þess á milli hefur faðirinn mun
betra tækifæri til þess að vera með
börnunum sínum og kynnast þeim
en á heimilum, þar sem móðirin er
ríkjndi aðilinn í barnauppeldinu.
Viðhorfin til flugfreyju hafa
mjög mikið breyst á þeim 13 árum
sem ég hef verið í starfinu. Áður
var frekar ráðið eftir útlitinu en
þeirri menntun sem viðkomandi
hafði. Til dæmis má geta þess að
stuttu eftir að ég byrjaði var
ákveðið að aldurstakmark hjá
flugfreyjum Loftleiða væri 35 ár,
þ.e. eftir þann aldur var konan
ekki talin hæf til að gegna sínu
starfi sem flugfreyja. Það hefði
þótt fráleitt að setja þessi skilyrði
hjá öðru starfsfólki fyrirtækisins,
eins og til dæmis hjá stjórnar-
mönnum eða skrifstofustúlkum, en
þessar hugmyndir spegla vel það
viðhorf, sem var til flugfreyja hér
áður fyrr. Sem betur fer var fallið
frá þessari reglu, því það gefur
auga leið að aldur flugfreyjunnar
skiptir ekki máli á meðan hún
getur unnið sitt starf. Það mat
sem lagt hefur verið á flugfreyjur
fram til þessa hefur verið afskap-
lega hégómlegt, en auðvitað er það
fráleitt að ætlast til þess að ein
stétt í þjóðfélaginu sé sífellt,
grönn og ung. Flugfreyjur þurfa
að fá að vera manneskjur eins og
aðrar stéttir þjóðfélagsins.
Hægt og sígandi hefur ásókn
karlmanna aukist í starfið og á
hverju ári sækja nokkrir karl-
menn um. í flugfreyjufélaginu er
ekki gert upp á milli kynjanna og
held ég að almenningur í landinu
líti sömu augum á flugþjóna og
flugfreyjur. Það er helst þegar við
fljúgum með útlendinga að íitið er
á flugþjón sem eins konar yfir-
mann.“
SJÁ NÆSTU SÍÐU