Morgunblaðið - 24.06.1979, Blaðsíða 6

38
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 24. JÚNÍ1979
Ráðstefna haldin
Um miðjan júní 1936 var ráð-
stefna áttmenninga haldin á Vest-
urgötu 5 vegna Vestfjarðafarar
Ferðafélags Islands. Væntanlegur
fararstjóri, Filippus Gunnlaugs-
son skrifstofumaður, lagði fram
ferðaáætlun með 40 nöfnum staða
sem komið skyldi til. Fæsta þeirra
höfðu fundarmenn augum litið,
suma þekktu þeir af orðspori, en
flestir voru framandi. Siglt skyldi
með Laxfossi til Borgarness, það-
an ekið á bíl til Stykkishólms,
siglt yfir Breiðafjörð að Barða-
strönd, á hestum, í bíl, á bátum og
gangandi til ísafjarðar vestan
megin, með Goðafossi norður á
Hornvík, gangandi austur Strand-
ir og suður yfir Drangajökul,
sjóleiðis frá Dröngum til Tré-
kyllisvíkur, ríðandi þaðan að Ósi í
Steingrímsfirði í bíl til Borgar-
ness og með Laxfossi heim. Ferðin
skyldi byrja 21. júní og enda 4.
júlí.
Kostnaður og
ferðaútbúnaður
Ferðafélagið greiddi fargjöld,
hestaleigu, skaffaði þrjú tjöld, tvo
prímusa og fararstjóra. Fyrir
þessa þjónustu greiddi hver og
einn 110 kr. Kostur yrði sameig-
inlegur, sem fararstjóri annaðist,
áætlaður á 100 kr. Menn skyldu
mæta til leiks með gæruskinns-
poka og bakpoka. I honum skyldi
þetta: ullarnærföt, einir ullar-
sokkar, vettlingar, regnföt,
drykkjarmál, djúpur diskur, hníf-
ur og skeið. Fararstjóri mælti með
gönguskóm frá Lárusi á 15,75 kr.
Raunar fengjust þeir allt niður í
12 kr., en fjallagarpurinn Ingólfur
Isólfsson hefði eindregið mælt
með þeim dýrari. Var farið eftir
hans hollráðum og reyndist vel.
Flestir urðu að kaupa svefn-
poka, bakpoka og stígvél að
minnsta kosti. Útgjöld hvers og
eins urðu því nálægt 350 kr.
snöggtum hærri en miðlungs mán-
aðarlaun manns í fastri vinnu.
T.d. hafði fararstjórinn 300 krón-
ur á mánuði. Tvö systkini. höfðu
gengið úr skaftinu, kostnaður varð
þeim ofviða.
í áföngum
til ísaf jarðar
Klukkan 7 árdegis leysti Laxfoss
landfestar í Reykjavík með átt-
menningana innanborðs. Eftir
þriggja stunda siglingu var lagst
við bryggju í Borgarnesi. Bíll til
Stykkishólms beið okkar þar. Það
dróst ögn á langinn að lagt yrði af
stað. Bílstjóri og farþegi lentu í
orðaskaki um það hvort yrðlingar
í búri teldust farþegaflutningur.
Málið leystist farþeganum í vil
eftir að ég hafði blandað mér í
deiluna. Síðar benti fararstjóri
mér á að ekki skyldum við blanda
okkur í farangursflutning ann-
arra, við hefðum nóg með okkar.
I Stykkishólmi varð lengri við-
dvöl en ætlað hafði verið. Aætlun
Baldurs hafði gengið úr skorðum,
ferjan orðin veðurföst. Gafst nú
gott tóm að skyggnast qm í
Hólminum. Meðal annars skoðuð-
um við nýju húsakynni Fransisco-
systra, kirkju og sjúkraskýli, þó
ekki dyngjur þeirra.
Klukkan 6 síðdegis var haldið út
á Breiðafjörð. í Flatey var farið í
land í Silfurhöfn. Eftir tveggja
stunda dvöl var stefna tekin á
Barðaströnd. Nokkur uggur var í
bátsverjum hvort lendandi væri
við sandinn en reyndist ástæðu-
laus, því að varla lóaði við stein.
Hákon í Haga beið í lendingunni
með vagn og ók farangri heim. Við
tjölduðum vestan túns á áreyrum
og áttum afbragðsnótt í hlýjum
svefnpokum.
Næsti áfangi var stuttur. Var
slódum
F erdafélagsins
því dokað við fram yfir hádegi.
Klukkan eitt stóðu þrettán söðlað-
ir hestar og tveir trússhestar á
hlaðinu í Haga. Var nú riðið yfir
Fossheiði í fylgd tveggja heima-
manna. Heiðin er brött beggja
vegna og lítill eða enginn' aðdrag-
andi. Var því hægt farið. Eftir
þrjá tíma var komið að Fossi. Við
tjölduðum á sléttum grundum rétt
við flæðarmál. í fiæðarmálinu lá
silunganet. Það hafði verið lagt
frá landi en var nú að mestu leyti
á þurru í einum vöndli utan um
Hvflst eftir göngu á Drangajökul. Talið frá vinstri: Sigríður Gissurardóttir, Jón Á. Gissurarson, Filippus
Gunniaugsson, fararstjóri, Guðbjörg Þorsteinsdóttir, Guðlaugur Lárusson (látinn), Emilía Snorrason.
Ljósm: Guðlauxur Lárusson.
Eftir Jón
A Gissurarson
sjóbirting. Heimafólk var allt í
rétt að rýja sem þar um slóðir
nefnist að taka af. Þegar þangað
kom virtist mér Tómas bóndi líta
okkur óhýru auga, en það fór fljótt
af þegar við Guðlaugur gengum að
rúningi og sást að við kunnum til
verka. Bónda varð að orði: „Þið
eruð engir blábjánar þótt úr
Reykjavík séuð“
Þann 23. júní var dagur
snemmtekinn. Fararstjóri vakti
klukkan fimm. Eftir tvo tíma voru
allir ferðbúnir. Þá var stigið um
borð í trillu frá Bíldudal og haldið
inn Geirþjófsfjörð. Þar var stigið
á land en báturinn hélt umhverfis
Langanes og inn á Borgarfjörð.
Hann skyldi bíða okkar við bæinn
Dynjandi. Heimafólk var í rétt, en
„rúningsmönnum" gafst naumur
tími að sýna kunnáttu sína, því að
mörgu var að hyggja. Bóndi vísaði
okkur veg að Leyningi Gísla í
skóginum, að Auðartóftum, en
Einhamar þar sem Gísli „var eigi
missfengur í högguirT blasti við
allra sjónum.
I þessum unaðsreit var dvalist
lengi dags. Þegar heim að bæ kom
beið okkar veisluborð. Stúlka ein í
hópnum hafði veikst. Var því
fenginn hestur undir hana yfir
Dynjandisheiði, en hinir gengu.
Heiðin er brött og torgeng, eink-
um norðan megin. Hafði mér
aldrei komið til hugar að hestur
bæri slíka byrði í þvílíku klungri.
Eftir þriggja stunda gang komum
við að Dynjandi með sína fossa-
fjöld. Sá mesti heitir Fjallfoss en
sá neðsti Göngufoss. Við gengum
bak honum og hlutum slettur að
launum. Báturinn beið okkar
framundan bænum Dynjandi.
Bátsverji var farinn að ugga um
okkur, svo lengi hafði okkur dval-
ist í Geirþjófsfiröi. Var nú haldið
út spegilskyggndan Arnarfjörð og
gengið á land á Rafnseyri. Sam-
ferðastúlkurnar frá Stykkishólmi
héldu um nóttina yfir að Þingeyri,
en við tjölduðum við ána sem
rennur niður Rafnseyrardal.
Á Rafnseyri sýndu heimamenn
okkur menjar um jarðgöng forn,
talin frá dögum Rafns. Kirkjan
var sögð hafa verið færð um set.
Tildrög voru þessi: Fyrir altari
hafði prestur verið hæfður ör.
Varð það hans bani. Vegandinn,
Gvendur, hafði náðst skammt þar
frá og var réttaður. Heitir þar
Gvendarmelur. Nú var kirkjan
saurguð af banablóði. Óheimilt
var að vinna prestverk í henni
nema biskup vígði hana að nýju.
Það var langt í Skalholt og borin
von að biskup fengist vestur. Það
varð því fangaráð að rífa hana,
byggja nýja kirkju nokkrum
Byggðin á Horni eins og hún var 1936. Kálfatindur í baksýn.
föðmum ofar, þar sem hún stend-
ur æ síðan.
Á Jónsmessu klukkan 10 árdegis
héldum við ríðandi yfir Rafnseyr-
arheiði. Vegur var greiðfær og
komum við eftir rúma tvo tíma til
Þingeyrar. Þar var okkur búinn
veislukostur hjá frændfólki
stúlknanna þriggja sem skilið
höfðu við okkur kvöldið áður. Við
fengum léttabát yfir Dýrafjörð.
Við brottför flautuðu tveir breskir
togarar bundnir við bryggju. Þeim
hafði verið sagt að við værum
afkomendur galdramanna á
Ströndum í pílagrímsför norður
þangað.
Á Gemlufelli beið okkar vörubíll
með þremur setbekkjum. Við ók-
um yfir Gemlufellsheiði, fyrir
botn Dýrafjarðar og upp eftir
Breiðdalsheiði, en yfir skarðið
varð ekki komist á bíl vegna
fannfergis. Útsýni var dýrlegt,
enda bíllinn opinn. Nú var að axla
farangur og ganga yfir skarðið.
Byrðar voru þungar og óþjálar,
ekki lagðar í klyf til burðar. Hér
uppi var hávaðarok og þoka.
Matarskrínan skrapp úr höndum
burðarmanna, ekki sýnna en hún
skoppaði á haf út. Með snarræði
tókst að bjarga henni. Eftir tæpan
klukkutíma var komið yfir skarð-
ið. Nú höfðu skipast veður í lofti,
skafheiðskírt og afbragðs sýni
norður yfir Djúp. Norðan megin
beið okkar bíll til ísafjarðar.
Þarna hittum við tvo ísfirðinga á
leið til Súgandafjarðar. Benedikt á
Sjónarhæð bauð okkur tjaldstæði
á túni sínu. Hann og fjölskylda
hans reyndust okkur innan hand-
ar meðan dvalist var á ísafirði.
Þann 25. júní var stansað dag-
langt á ísafirði og beðið Goðafoss.
Gott tóm gafst til að skoða
staðinn, meðal annars rækjuverk-
smiðju sem þá var nýlunda á
íslandi. Klukkan átta um kvöldið
lagðist Goðafoss að bryggju, hafði
tafist vegna óvæntrar viðkomu á
Patreksfirði. Pétur Björnsson
skipstjóri tók okkur ljúfmannlega,
far væri heimilt að Horni, en sá
hængur væri á, að úti fyrir væri
þoka. Kynni því svo að fara að við
yrðum að fara með til Siglufjarð-
ar. Fararstjóri skaut á húsþingi,
gerði liði sínu ljóst að um tvo kosti
væri að ræða: láta staðar numið á
ísafirði eða hætta á siglingu.
Ferðafélag íslands yrði ekki
skaðabótaskylt þótt áætlun færi
úr skorðum. Fararstjóri leitaði
álits manna með nafnakalli. Allir
kusu að sigla. Var nú stigið um
borð, en það hafði fækkað í
hópnum. Baldvin lyfjafræðingur
hafði aldrei ætlað lengra og stúlk-
an veika varð eftir í læknisumsjá.
Á Ósi var hún svo komin í veg
fyrir okkur.
Horn eða
Siglufjörður?
Goðinn öslaði út spegilskyggnt
Djúp. Til hafs virtist í þokubakka
að sjá. Við kúrðum frammi undir
hvalbak hjá hafurtaski okkar. Ég
Ljósm: Kilippus Gunnlaugsson.
Þorvaldssonar kennara á Akur-
eyri. Árni var engum líkur nema
sjálfum sér. Hann var feiminn og
hlédrægur, en tókst manna best að
vekja kátínu ef hann fékkst til að
taka til máls á mannafundum,
tókst jafnvel að lífga upp á
bindindisfund Brynleifs Tobías-
sonar svo að allir veltust um af
hlátri nema Brynleifur. Árni lýsti
amstri strandamanna, einkum
erfiðleikum að koma líkum til
greftrunar. Menn yrðu tíðum að
skilja þann dauða eftir á fjöllum
uppi og vitja hans síþar þegar
sumraði. Dæmi væru þess að
höfuðið eitt væri fært til greftrun-
ar. Þá bæri við að lík væru hengd
upp í rjáfur og geymd uns veður
bötnuðu. Flaumósa barn hefði
komið askvaðandi inn í baðstofu
og hrópað: „Það er farið að leka úr
honum afa.“ Það var vorboði, líkið
farið að þiðna.
Hins vegar kvað Árni gott til
matfanga. Egg og fugl úr björg-
um, fiskur og selur úr sjó og
silungur úr lækjum. Á Horni
rynni lækur í gegnum baðstofuna.
Karlarnir byndu færi um úlnlið
sér en létu öngla vera í læknum.
Það brygðist ekki að drjúgt hefðu
þeir veitt að morgni.
Það fór að hvarfla að mér hvort
ekki væri best að fara til Siglu-
fjarðar. Þar átti ég vinum að
fagna, einkum Jóni frá Ystabæ.
Jón var sagnamaður ágætur. Ekki
þóttu allar sögur hans traustar
fór að velta fyrir mér hvað ég vissi
um Hornstrandir. Var það næsta
lítið með öruggum heimildum. Ég
hafði siglt með Súðinni meðfram
Stöndum og haft andbyr. Súðin
var gamalt gripaskip frá Svíþjóð,
sterkbyggt en vélarvana, svo að
móti straumi og vindi tommaði
hún varla. Um hana hafði verið
ort: Þar sem mær í bóli býr /
bauluðu áður sænskar kýr.
Til lands á Ströndum hafði
verið óslitna hrönn að líta, þótt
iðagrænt væri orðið á Akureyri og
þegar suður fyrir Látrabjarg kom.
Um mannlíf á Ströndum var
helsta heimild skemmtiræða Árna
Á Breiðdalsheiði.
Ljðsm: Guðlauirur Lárusson.
Vestfjarða- og Hornstranda-
ferð Ferðafélags íslands 1936