Morgunblaðið - 24.06.1979, Blaðsíða 20

52
MURGUNBLA'ÐIÐ, SUNNUDAG'UR'2'4'. JUn! 1975

Umsjón: SIGRUN
DAVÍÐSDÓTTIR
Kín-
verskur
matur
Kunningi minn einn sagði mér
um daginn frá ljúfum minning-
um, sem hann á frá kínverskum
veitingahúsum í útlöndum.
Sennilega eru þeir fleiri, sem
eiga góðar minningar frá heim-
sóknum á kínverska staði, svo
mérfannst tilvalið að koma með
nokkrar kínverskar uppskriftir í
þetta skipti.
Kínversk matargerðarlist á
sér langa og merka sögu. Senni-
lega eru Kínverjar og Frakkar
frægastar matargerðarþjóðir, þó
matargerðarsaga þeirra og hrá-
efni séu auðvitað afar ólík.
Kínverskur matur er mjög mis-
munandi eftir því hvaðan úr
Kínaveldi hann er, því landið er
risastórt og hráefnin ólík eftir
landshlutum. En vel matreiddur
kínverskur matur er ekki aðeins
undra góður heldur einnig unun
á að horfa, því Kínverjar kunna
vel þá list að gleðja ekki aðeins
munn og maga heldur einnig
augað. Það er eitthvað listrænt
og hugvitssamlegt við kínversk-
an mat.
Af einhverjum ástæðum hafa
steikarabúðir og hamborgara-
staðir tekið ástfóstri við svokall-
aðar vorrúllur, svo þær eru nú
þekktasti kínverski rétturinn
hér. Eins og á við um alla þekkta
rétti, þá eru til bæði góð og
miður góð afbrigði.
Það þarf varla að taka það
fram, að mörg hráefni í kín-
verskan mat eru ekki kunn hér
uppi á íslandi. Þó er eitt og
annað sem fæst hér í stórum
búðum. Baunaspírur fást hér
niðursoðnar, en auk þess er
auðvelt að rækta spírur sjálfur. í
heilsubúðum og víðar fást baun-
ir til að láta spíra, sumar í
pokum með leiðbeiningum.
Baunaspírur eru afar hollar.
Bambussprotar og vatnskasta-
níur fást einnig í dósum og svo
hvítar ferskjur. Ég hef áður
nefnt engiferhnúða í sykurlegi.
Auk þess fæst heilt, þurrkað
engifer í ýmsum búðum. í síð-
asta þætti nefndi ég stjörnuanís
og uppskrift með honum.
Aðferðir við kínverska matar-
gerð eru nokkuð ólíkar því sem
við eigum að venjast. Mestur
tíminn fer í undirbúninginn, því
maturinn er skorinn niður í
fallega bita, svo allt fari sem
best saman. Eldamennskan sjálf
tekur svo gjarnan aðeins ör-
stutta stund, svo það þarf lítið af
dýrmætu eldsneyti. Maturinn er
steiktur í örlitlu af olíu við háan
hita og stöðugt hrært í. Pannan
er eins og grunn skál í laginu,
mótuð til að nota á hlóðum, og
kallast wok, í Suður-Kína og í
verzlunum á Vesturlöndum.
Þessi aðferð er mjög einkenn-
andi fyrir kínverska matargerð,
þó auðvitað séu til fleiri aðferðir.
Maturinn verður þá stökkur og
frísklegur.
Kínversk máltíð er samsett úr
mörgum smáréttum, ýmist með
hrísgrjónum eða kínverskum
núðlum sem meginuppistöðu,
eftir því hvar í landinu er. Varla
er um eiginlega eftirrétti að
ræða. Þó baka Kínverjar ýmsar
kökur og búa til búðinga, sem
okkur þætti líklega ærið sætir.
En svo eru líka ávextir.
Ég skal ekki fullyrða að þið
fengjuð einmitt þennan mat í
Kínaveldi, en uppskriftirnar
gefa ykkur a.m.k. hugmynd um
kínverskan mat. Þið getið
annaðhvort reynt einstaka rétti
eða slegið upp heilli kínverskri
máltíð. Magnið er miðað við að
matseðillinn sé borinn fram í
heild handa sex. Matseðillinn er
þá:
egg í sojalegi
rækjur í sæt-súrri sósu
gúrkusalat
svínarif (sjá síðasta þátt)
ávaxtasalat
Berið eiinig fram skál með
soðnum hrísgr jónum gjarnan
%!
porrue<iOK> vxiog Ck> deí-
EptJÍ f k.'ÍkjuöS.sioívo ri/4Tj
srcjóeou/tíOiá', eo&ÍF&e. oo
l<U \X/i AOO X-TuZ
hæfilega soðnum hrísgrjónum.
Kínversk máltið vekur vafa-
laust eftirvæntingu og fögnuð
þeirra sem eru svo heppnir að
vera boðnir.
Góða skemmtun!
Eggí
sojalegi
Ég nefndi í síðasta þætti, að
sojasósa væri ekki öll þar sem
hún sýndist. Gætið þes að á
flöskunni standi að þetta sé ekta
sojasósa, líka með smáa letrinu.
Stjörnuanís fæst t.d. í ýmsum
apótekum. Þennan rétt þarf að
matbúa daginn áður en hann er
borinn fram.
6 harðsoðin egg
vatn
2 msk sojasósa
1 heill stjörnuanís, eða 8 lauf af
stjörnuanís
2 msk kínversk telauf, eða 2
tepokar
1. Takið ekki skurnina utan af
eggjunum, heldur brjótið skurn-
ina án þess að hún detti af.
Brotin skurnin myndar þá
mynztur.
2. Setjið eggin nú aftur í pott,
hellið vatni yfir, svo það þeki
eggin, og setjið allt hitt út í.
Látið þetta nú malla undir loki
við hægan hita í 2 klst. Gætið
þess að bæta vatni í, ef þess þarf.
Takið pottinn af eftir tilskilinn
tíma og látið eggin standa í um
sólarhring í leginum. Aður en
eggin eru borin fram, takið þá
skurnina af og skerið hvert egg í
4 báta og raðið fallega á fat.
Rækjur í
sæt-súrri sósu
Þetta er afar vinsæll réttur á
kínverskum veitingahúsum og
því eru til margar útgáfur, bæði
með skeldýrum, kjöti og fiski. Ef
þið viljið hafa sósuna svolítið
brennandi sterka bætið þið
piparsósu úr flösku saman við,
eða chilipipar. En varlega, þetta
er mjög sterkt. Sérrí er notað í
stað hrísgrjónavíns, sem fæst
okkar eiga víst aðgang að.
500 gr. rækjur
2 grænar paprikur
3 tómatar
2 ananassneiðar
2 msk þurrt sérrí
2 msk sojasósa
1 tsk púðursykur
2 msk rauðvínsedik
'Æ—l tsk rifið engifer, eða
engiferduft.
1. Hreinsið og skerið paprikuna
og tómatana og skerið í hæfilega
bita. Skolið sem mest af sírópinu
af niðursoðnum ananas. Skerið
hann í bita. Hafið allt hitt
tilbúið við hendina.
2. Hitið olíuna vel á pönnu.
Steikið paprikuna og tómatana í
1 mín. og hrærið vel í á meðan.
Bætiðð síðan ananasinum við og
steikið enn í 1 mín. Setjið nú allt
saman við, nema rækjurnar, og
látið sjóða í 1 mín. Bætið loks
rækjunum við og látið þær hitna
vel. Ef sósan er þunn, látið þetta
þá sjóða lengur, því hún á að
vera þykk. Berið fram sem fyrst.
Gúrkusalat
Þetta er svona aukaréttur í
máltíðinni.
1 stór gúrka
1 tsk sojasósa
1 msk hvítvínsedik
1 tsk púðursykur
1 msk olía, gjarnan sesamolía,
sem fæst í apótekum
1—3 dropar Tabasco-sósa, álíka
af piparsósu, eða hnffsoddur af
chilipipar.
1. Afhýðið gúrkuna, kljúfið
hana að endilöngu og skrapið
það mesta af kjarnanum innan
úr. Skerið hana síðan í sneiðar á
þykkt við 2 hnífsblöð. Blandið
sósunni, hellið yfir gúrkusneið-
arnar og látið standa í 1—2 klst.
Berið salatið fram svalt en ekki
ískalt.
Ávaxtasalat
Salatið getið þið auðvitað haft
á ýmsa vegu, en hér kemur ein
ábending. Kiwiávöxtur, sem er
upprunninn í Kína, fæst nú oft
nýr í stórum búðum og er einkar
góður í t.d. ávaxtasalöt eins og
ég nefndi fyrir löngu. Það er
vissulega ekki ódýr ávöxtur, en 1
stk er e.t.v. þess virði að kaupa
til hátíðabrigða.
&
f
yMÍSLtörT &OTT í idlO-
O&CStíT- AOA^TASAOAT.
1 vel þroskuð meðalstór
melóna, eða vatnsmelóna þegar
hún fæst
1—2 kiwi
1 epli
1 dós niðursoðnar, kínverskar,
hvítar ferskjur
(2 msk þurrt sérrí)
(1 fínsaxaður engiferhnúður í
sykurlegi)
1. Skerið melónuna í tvennt að
endilöngu, skafið kjarnana úr og
hendið þeim. Skafið aldinkjötið
úr í hæfilegum bitum. Afhýðið
kiwi, sneiðið það og skerið
hverja sneið í tvennt. Afhýðið
eplið, skerið það í báta, án
kjarnanna, og skerið bátana í
bita. Látið löginn renna vel af
ferskjunum og skerið þær í væna
bita. Blandið ávöxtunum saman,
hellið sérríi og engifer yfir, ef
þið notið þetta, og kælið salatið
lítilsháttar, en þó ekki svo, að
það verði ískalt. Berið það síðan
gjarnan fram í melónuhýðinu.
Kínverjar mundu ekki láta sig
muna um að skera fagurlega út í
hýðið, en e.t.v. höfum við ekki
svo mikið við, nema
helzt að
krakkarnir
vilji spreyta
sig á kínverskum drekum
og
blómum.
Leikfangasýning í Árbæjarsafni
Leikföng frá því snemma á síðustu öld til okkar daga
Leikfangasýning, „Fyrrum átti
ég fallcg gull“, hefur verið opnuð í
Árbæjarsafninu. Þar eru saman
komin ýmis leikföng allt frá 19.
öld fram til okkar daga. Elstu
leikföngin á sýningunni eru gulla-
stokkur og hrútur úr beini. Er
gullastokkurinn sennilega frá því
snemma á siðustu öld.
Nanna Hermannsson, förstöðu-
maður Árbæjarsafnsins, sagði sýn-
inguna ekki vera þverskurð af
leikfangaeign íslenzkra barna, hér
væri aðeins um að ræða dæmi um
gullaeign þeirra á þessu tímabili.
Sagði hún, að til dæmis hefði
safninu ekki tekist að fá lúðra,
gjarðir og bolta á sýninguna en um
60 manns hafa lánað leikföngin sem
til sýnis eru.
Leikfangasýningin í Árbæjar-
safninu verður opin í allt sumar frá
kl. 13 til 16 alla daga vikunnar
nema mánudaga.
Sýnishorn þeirra brúða sem íslenskar stúlkur hafa leikið sér með á liðnum árum og áratugum.
Starfsmaður Árbæjarsafnsins með peningabauk sem stúlka í Rcykja-
vík fékk að gjöf frá breskum hermanni á striðsárunum. Baukurinn er
búinn til úr bjórdós. Ljósm. Ól. K.M.