Morgunblaðið - 24.06.1979, Qupperneq 7

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 24. JUNI1979
39
heimildir. Af honum voru og
sagðar sögur. Ein var þessi: Hús-
karlar séra Stefáns á Völlum
komu einhverra erinda út í Hrís-
ey. Þeir sátu lengi dags í góðum
fagnaði í Ystabæ. Þegar þeir
höfðu ýtt úr vör og lagst á árar
smó hvell rödd Jóns gegnum
öldugjáfur og norðangarra: „Segið
honum Stebba bróður að hún
mamma sé dáin. Honum þætti
kannski gaman að vita það.“
Út af Jökulfjörðum skellti yfir
dimmri þoku, en inni á Hornvík
var þokulaust. Bátur var mannað-
ur og okkur skotið í land. Þótt
klukkan væri fjögur að nóttu voru
skipstjóri, skipverjar og ýmsir
farþegar á þiljum uppi og árnuðu
okkur fararheilla. Einn af ræður-
um var unglingspiltur, enn létt-
matrós. Er mér enn í minni gott
áralag hans. Þetta var Pétur
Guðmundsson skipstjóri hjá
Eimskip. Réttum fjörutíu árum
síðar bar fundum okkar saman
uppi á Kili. Báðum var þessi
landróður í fersku minni.
Að vonum var enginn á fótum á
Horni svo síöla nætur. Það var
okkur vafningasamt að finna
heppilegt tjaldstæði, því að ekki
vildum við spilla landnytjum
þeirra víkverja. Klukkan var því
farin að ganga sex þegar gengið
var til náða.
Klukkan átta var risið úr
rekkju. Sólskin var hið neðra en
þokuslæðingur á fjöllum. Við
gengum heim að bæ. Þar var
þríbýli og tómthús að auki. Heim-
ilisfastir voru um 40 manns, en nú
voru nokkrir menn af bæ til
sjósóknar. Fyrir dyrum voru 7
karlmenn ferðbúnir til að bjarga
viði undan sjóum, en 1936 var
einstakt rekaár. Fararstjóri tók
upp bréf til Elíasar bónda frá
Skúla Skúlasyni, en þeir Elías
voru vinir. Heimamenn ráku upp
stór augu, Elías var dáinn og
grafinn fyrir alllöngu. Við bæjar-
vegg lá kynstur af svartfuglseggj-
af brimöldum stórviðra. Jón átti
fáeinar kindur, heyjaði enn fyrir
þeim og tók hendinni til við
rekavið. Allt var hreint og snyrti-
legt inni og hann sáttur við lífið.
Eitt amaði að, hann var uppi-
skroppa með neftóbak. Enginn
okkar brúkaði tóbak, svo að ekki
gátum við leyst vanda hans. Hins
vegar hétum við á hann í þokunni
á Drangajökli að senda honum
snúss frá Hólmavík og fengum
gott þakkarbréf að launum.
Áætlun skekkist
Fararstjóri kvað ekki gott í efni.
Bændur teldu illfært hestum aust-
ur Strandir og alófært yfir
snarbratt fjall til Furufjarðar,
þriggja tíma göngu lausgangandi
manni. Snarbratt í munni horn-
strendinga væri bratt og þeirra
þrjár stundir væru engar smá-
stundir. Hann hefði því samið við
Kristin bónda að flytja okkur
austur með Ströndum á trillu-
bátnum sem við sæjum úti á
legunni. Kristinn væri ódeigur
þótt þoka yrði, hann færi um
kunnar slóðir. Nú var ekkert
nafnakall, engir valkostir.
Stígur bóndi ferjaði okkur um
borð. Siglt var grunnslóðir, land-
sýn með ágætum, þoka einungis á
fjallatoppum. Látravík, Smiðjuvík
og Barðsvík komnar í eyði, viti þó
kominn í Látravík. Bolvíkinga
hittum við á sjó. Lágu þeir til
fiskjar á tveimur róðrabátum. Á
Þarlátursfirði skellti yfir niða-
þoki, sker og boðar á báða bóga, en
Kristinn ókunnugur austur hér.
Lónaði hann löturhægt. Að lokum
var lagst við hleina í Reykjafirði.
Við snöruðum farangri í land, en
Snorri og Kristinn hurfu út í
þokuna.
Aftur á réttri slóð
Jakob bóndi tók okkur opnum
örmum. Við tjölduðum skammt
frá bæ hans hjá heitri laug.
við vatn, nefndum það Bláma.
Þangað var stefnt, en þá skall einu
sinni enn á þoka. Var nú gengið
eftir áttavita niður í Bjarnarfjörð
í stað þess að leita uppi Meyjardal.
Raunar yrði það nokkur krókur
sem enginn sá eftir. í Bjarnarfirði
virtist náttúra ósnortin með öllu,
fugl á láði, á legi og í lofti, selir
sóluðu sig á steinum og hleinum,
fjara hvít af viði.
Að Dröngum var komið eftir um
15 tíma göngu. Færð hafði verið
þung á Drangajökli, svo menn
voru orðnir æðislæptir. Eiríkur
bóAdi tók okkur opnum örmum.
Löngu síðar sagði hann að honum
hefði þótt hlýða að styðja undir-
ritaðan inn bæjargöng sín nýmál-
uð, svo að hvorki skemmdi hann
vota málningu á veggjum né fengi
klessur í föt sín. Eftir veitingar
hefði þess ekki verið þörf á útleið.
Nú var tjaldað í túninu hjá Eiríki
bónda og sofið fram á dag. Um
hádegi kom Nonni, hraðskreiður
lystibátur, frá Djúpuvík að sækja
okkur. Upp úr hádegi stigum við
um borð. Nonni öslaði djúpslóðir
með okkur fyrir mynni Ofeigs-
fjarðar, Ingólfsfjarðar og Norð-
urfjarðar og setti okkur á land í
Trékyllisvík. Þar reistum við tjöld
á sléttum grundum skammt frá
sjó. Þarna var búsældarlegt um að
litast. Varla höfðum við slegið
tjöldum þegar sendimaður frá Osi
reið í hlað okkar með söðlaða
hesta. Var nú brugðið á það ráð að
stytta næstu dagleið. Riðum við
nú yfir Göngumannaskörð ofan í
Reykjarfjörð í Strandasýslu og
tjölduðum að nýju þennan dag
undir Kjósarhjalla.
Djúpavík er þarna örskammt
frá. Við gengum þangað. Guð-
jnundur Guðjónsson forstjóri
sýndi okkur síldarverksmiðjuna,
stærsta hús þá á íslandi, 80x100 m
að gólffleti. Hún skilaði 100 kg
sekk á þriðju hverri mínútu og í
lýsistönkum hækkaði á sekúndu
hverri. Síldarskip drekkhlaðið lá
Komið yfir Göngumannaskörð. Sér ofan í Reykjaíjörð.
l.jósm: Gunnlauiíur Lárusson.
um. Fararstjóri falaðist eftir eggj-
um. Heimamenn spurðu hve mörg.
Fararstjóri sagði egg á mann.
Víkverjar kímdu, þótti það næsta
lítið. Heim að tjöldum fórum við
klyfjaðir mjólk og eggjum.
Eftir góða máltíð héldum við
upp á Kálfatind. Vorum við um
klukkustund upp. Er það auðveld
ganga. í miðjum hlíðum lentum
við í þokuslæðingi. Þegar á brún
kom var þéttur þbkuveggur upp að
efstu eggjum. Við dokuðum við.
Eftir andartak hvarf veggurinn
eins og dögg fyrir sólu. Lóðréttur
hamraveggurinn blasti við allt í
sjó niður með sinni fuglamergð.
Útsýn til allra átta varð hin
ákjósanlegasta. Spegilskyggndur
Drangajökull blasti við, en yfir
hann var ferðinni heitið síðar.
Þessi sýn af Hornbjargi hverfur
mér aldrei úr minni.
Við héldum á ný heim að Horni.
Fararstjóri fór að þinga við bænd-
ur um trússhesta og fylgdarmann
austur Strandir en við Guðlaugur
knúðum dyra hjá tómthúsmanni.
Jón var orðinn 81 árs, fæddur á
Horni og hafði alið allan sinn
aldur þar. Tvisvar í æsku hafði
hann komist til ísafjarðar. „Líka
fór ég handan yfir fjörðinn þegar
ég sótti konuna mína til Rekavík-
ur.“ Hún var nú látin og Jón
einsetumaður. Hann var jarðnæð-
islaus, hafði orðið að byggja
baðstofu sína niðri undir flæð-
armáli, svo að fjörugrjót var
umhverfis hana og bæjarþil sorfin
Klukkan 9 næsta morgun höfðum
við bundið farangur í klyfjar og
lyft til klakks á tvo reiðingshesta.
Heimamaður skyldi flytja farang-
ur í veg fyrir okkur á Dröngum.
Við vorum þrjár stundir upp að
jökulrönd, fetuðum okkur upp
norðurrönd skriðjökuls, bundin
líflínu með stuttu millibili. Jökull-
inn var allsprunginn, en allt gekk
áfallalaust. Veður var ákjósanlegt,
sólskin og vestankaldi.
Stefna var tekin á Hábungu
(925 m) snævihulda. Skömmu áður
en þangað kæmi skellti yfir
svartaþoku. dkkur þótti súrt í
broti að fá ekki útsýn yfir Kalda-
lón og Djúp. Við settumst á
bakpoka okkar og hétum á Jón og
Strandakirkju. Áheitin hrifu,
vestankaldi feykti allri þoku
burtu. Útsýn varð dýrleg. Nú var
gengið í austlæga átt sunnanhalt
við skerin Hljóðabungu, Reyðar-
bungu og Hrolleifsborg. Sneitt var
framhjá Reyðarbungu en hinar
heimsóttar. Við skrifuðum nöfn
okkar í gestabók í Hrolleifsborg
og vorum þriðji hópurinn.
Árið 1966 skrifaði Hjálmar R.
Bárðarson í tímaritið Jökul að
hann hefði bjargað gestabók af
skerinu og sett nýja í staðinn. Sú
gamla er á ísafirði, enda þaðan
komin. Ætlun mín var að fá
ljósmynd af innfærslu okkar, en
Isafjarðarbókin byrjar 1937, ári
eftir að við vorum á þessum
slóðum.
Við austurjaðar jökulsins sáum
við bryggju, tvö biðu losunar en
eitt var á leið á mið út. Þarna var
ys og þys.
Næsta morgun var stigið á bak í
örlitlum sudda. Uppi á Trékyllis-
heiði stytti upp. Þarna er leið
heldur ólundarleg. Skipti í tvö
horn að ríða niður í botn Stein-
grímsfjarðar með spegilfagra sela
fram undan milli iðagrænna
bakka.
Leiðarlok
Á Ósi var okkur tekið eins og í
föðurgarði, enda voru húsráðend-
ur foreldrar fararstjóra. Þarna
skyldi beðið bíls til Borgarness í
nokkra daga. Við fengum bát yfir
fjörðinn til Hveravíkur. Eina nótt
reri ég út á fjörð til fiskjar við
annan mann. Öfluðum við vel.
Fyrstu för Ferðafélags íslands
til Hornstranda var í raun lokið.
Útbúnaður og fararstjórn hafði
reynst með ágætum. Á regnföt
reyndi aldrei þrátt fyrir úða í
Reykjarfirði. Við Guðlaugur yfir-
gáfum hópinn tveimur dögum
áður en bílferð yrði frá Hólmavík.
Við fengum vörubíl til þess að
skjóta okkur suður að Steina-
dalsheiði, en gengum þaðan yfir í
Gilsfjörð og inn að Stórholti í
Saurbæ. Ekkert tóm gafst til
næturhvíldar, enda svefnpokar og
tjöld eftir á Ósi. Munaði mjóu að
við misstum af áætlunarbílnum í
Stórholti þótt sleitulaust væri
gengið alla nóttina.
Jón Á. Gissurarson.
ar. Jarðarberjaplantan vex
best í myldinni garðmold
sem blönduð er sandi. Hún
þarf skjól og frekar háan
hita, þess vegna er hentugt
að rækta hana undir gleri
eða plasti. Ársgömlu
plönturnar er best að gróð-
ursetja í maí/júní í raðir.
Bil milli raðanna er hæfi-
legt um það bil 50 sm og
ekki minna en 20 sm milli
plantna. Áður en gróður-
sett er skal vinna moldina
vel, stinga vandlega upp og
blanda hana með gömlum
búfjáráburði og safn-
haugamold. Plönturnar
mega vaxa á sama stað
óhreyfðar í nokkur ár, í
hæsta lagi 5—6 ár. Á vorin
skal dreifa vandlega garð-
áburði kringum plönturn-
ar (600 gr. á 10 fermetra).
Plöntur, sem gróðursettar
eru, ætti ekki að láta
mynda blóm né ofanjarð-
arrenglur á fyrsta ári
heldur klippa hvorttveggja
af jafnóðum og það mynd-
ininu eru hálfsokkin ljós
korn (hnetur) og eru það
hin raunverulegu fræ jurt-
arinnar. í ágúst/ septem-
ber myndar jurtin vísa að
blómum sem næsta sumar
verða að nýjum jarðar-
berjum.
E.I.S.
Myndarlega rætt árs-
gömul jarðaberjaplanta.
BLðM /(sy y >
VIKUNNAR \ w
UMSJÓN: ÁB. © NC/B8V,
Jarðarber
(Fragaria hybridum)
Jarðaberjaplantan til-
heyrir rósaættinni, er fjöl-
ær, frekar lágvaxin með
tenntum og fingruðum
blöðum, sem eru á lausum,
stuttum og uppréttum
stöngli en út' úr honum
vaxa ofanjarðarrenglur
sem kvíslast víða frá
móðurplöntunni og mynda
þannig nýjar smáplöntur.
Á þennan hátt fjölgar
plantan sér greiðlega.
Þeir sem ætla að hefja
jarðarberjaræktun ættu að
útvega sér ársgamlar
plöntur til gróðursetning-
ast. Á haustin er gott að
skýla jarðarberjaplöntun-
um t.d. með því að setja
lausan mosa, þurrt hey eða
afskornar trjáfereinar milli
plönturaðanna. Sé um að
ræða ræktun undir gleri
skal setja gluggana yfir
áður en frost og snjóar
setjast að.
Jarðaberjablómið er
með fimm krónublöð og
jafnmörg bikarblöð. Eftir
frjóvgun þrútnar blóm-
botninn og myndar rautt,
kjötkennt aldin sem kall-
ast jarðarber. Utan á ald-
Nýtínd jarðarber hafa löngum þótt hið mesta
hnossgæti.