Morgunblaðið - 24.01.1980, Side 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 24. JANÚAR 1980
Furðufrétt
um handtöku
keisarans
Borin til baka í Panama
Panamahorg. 23. jan. —. AP.
SNEMMA í morgun skýrði út-
varpið í Teheran írá því, að
Mohammad Reza Pahlevi íyrrum
keisari írans hefði verið handtek-
inn í Panama, og að hann yrði
framseldur til írans.
Frétt þessi kom mjög flatt upp á
yfirvöld í Panama, sem báru hana
strax til baka. Þá sagði talsmaður
keisarans fyrrverandi að Reza
Pahlevi hafi verið sofandi í rúmi
sínu þegar fréttin barst út, og að
engar hömlur hefðu verið settar á
frelsi hans í Panama.
í viðtali við Associated Press
fréttastofuna í New York sagði
sendiherra Panama í Washington,
Carlos Lopez Guevara að hann
hefði umboð til þess að afneita
ERLENT
með öllu sögusögnum um hand-
töku keisarans og hugsanlegu
framsali.
„Við höfum veitt keisaranum
hæli, og samkvæmt reglum þar að
lútandi verður hann aldrei fram-
seldur til neins þess lands, þar
sem dauðarefsing er við lýði,“
sagði sendiherrann. Bent er á í
þessu sambandi að frá því keisar-
inn fór frá Iran fyrir réttu ári hafi
alls um 700 manns verið leiddir
þar fyrir aftökusveitir og líflátnir.
Þrátt fyrir mótmæli í Panama,
héldu írönsk yfirvöld fast við sitt.
Dagblaðið Kayhan í Teheran,
stærsta blað landsins, hafði það í
dag eftir Ghotbzsadeh utanríkis-
ráðherra að keisarinn yrði örugg-
lega handtekinn í dag, og að
Aristides Royo forseti Panama
ætlaði að tilkynna handtökuna á
blaðamannfundi við fyrsta tæki-
færi. Síðar í dag gaf svo Ghotbza-
deh út tilkynningu þar sem hann
sagði að yfirvöld í Panama væru
að bíða eftir opinberum gögnum
frá Iran, sem nota ætti við rétt-
arhöld um lögmæti framsals keis-
arans.

Fastur i ís — Togarinn Gae Yang Ho frá Suður-Kóreu fastur í ís skammt frá St. Matthews eyju í
Beringsundi. Flutningaskip frá S-Kóreu var einnig fast í isnum og bárust skipin með isnum í átt til
eyjarinnar. Bandaríska strandgæzlan var við því búin að bjarga áhöfnum skipanna, alls 140 mönnum,
ef i nauðirnar ræki.
Brezka Ólympíunefndin:
Getum ekki stutt
tillögu Thatchers
London, Tokýó, Washington,
Madrid, 23. janúar, AP.
FORSETI brezku Olympíunefnd-
arinnar, Sir Denis Follows, sagði
Handtaka Sakharovs af-
hjúpar andlit einræðisins
—sagði Aase Lionaes, fyrrum formaður
norsku Nóbelsnefndarinnar
„ÉG VONA að íþróttafólk viðs vegar um heim vakni, átti sig á hinu
alvarlega ástandi í Sovétríkjunum og taki því ekki þátt í Ólympíuleik-
unum í Moskvu,“ sagði Aase Lionaes, fyrrum formaður nefndarinnar,
sem útdeilir friðarverðlaunum Nóbels. „Handtaka Sakharovs afhjúpar
hið raunverulega andlit einræðisins. Með innrásinni í Afganistan og nú
handtöku Sakharovs og konu hans hafa sovéskir valdhafar sýnt svart á
hvítu að þeir hafa ekki í hyggju að lúta Helsinkisáttmálanum, sem þeir
þó skrifuðu undir,“ sagði Lionaes ennfremur.
Hún sagði, að Norðmenn ættu að völdum harðorð mótmæli og kraí-
bjóða Sakharovhjónunum að setj-
ast að í Noregi kjósi þau það. Allir
leiðtogar flokkanna í Noregi for-
dæmdu handtöku Andrei Sakh-
arovs — með þeirri undantekningu
þó, að formaður norska kommún-
istaflokksins, Martin Gunnar
Knudsen, gerði það ekki.
í Stokkhólmi fordæmdi forseti
PEN-samtakanna, Per Waestberg,
handtöku Sakharovs í bréfi til1
Leonid Brezhnevs. „PEN-samtökin
krefjast þess, að Andrei Sakharov
hljóti full borgararéttindi og hann
fái fyrri orður aftur. PEN-samtök-
in harma að Sovétríkin skuli ekki
virða tjáningarfrelsi, sem þó er
kveðið á um í stjórnarskránni,"
skrifaði Waestberg fyrir hönd
samtakanna til Brezhnevs.
Hér fara á eftir fréttir fréttarit-
ara Mbl. í Svíþjóð, Noregi og
Danmörku.
Noregur
Jan Erik Laure, Ósló — 23. janúar.
„Þetta er enn eitt áfallið fyrir
slökunarstefnuna. Norska stjórnin
mun setja sig í samband við aðrar
ríkisstjórnir V-Evrópu til að ræða
hvaða áhrif fangelsun Sakharovs
hefur á Ólympíuleikana. Þessi at-
burður veldur norsku stjórninni
miklum vonbrigðum og við hljót-
um að fordæma hann,“ sagði Knut
Frydenlund, utanríkisráðherra, í
viðtali við norska útvarpið. Hvar-
vetna í Noregi hefur handtáka
Sakharovs verið harðlega for-
dæmd, með þeirri undantekningu
þó, að formaður norska kommún-
istaflokksins hefur ekki fordæmt
handtökuna. Norska Helsinki-
nefndin hefur sent sovéskum yfir-
ist þess að Sakharov verði leystur
þegar úr stað úr haldi.
Svíþjóð:
Siitrún Gísladóttir,
Stokkhólmi — 23. janúar.
Ola Ullsten, utanríkisráðherra
Svíþjóðar, fordæmdi handtöku
Sakharovs harðlega. Hann sagði
að atburðurinn væri slökunar-
stefnunni mikið áfall. „Sovétmenn
hafa þverbrotið Helsinkisáttmál-
ann. Við höfum fylgst af aðdáun
með baráttu Sakharovs fyrir aukn-
um mannréttindum í Sovétríkjun-
um. Við höfum viljað trúa því, að
barátta hans myndi stuðla að
auknum mannréttindum í land-
inu,“ sagði Ullsten.
í öllum dagbiöðum var handtaka
Sakharovs helsta frétt dagsins.
Mörg blöð skrifuðu um málið í
leiðurum. Dagens Nyheter og
svenska Dagbladet voru sammála
um að Sovétríkin hefðu orðið fyrir
miklum álitshnekki í augum um-
heimsins — og hefði það þó ekki
verið mikið fyrir. Barátta Sakh-
arovs fyrir mannréttindum hefði
einkennst af skynsemi og hlutleysi
vísindamannsins. Hin alþjóðlega
frægð hans hefði veitt honum
sérstöðu. Stjórnvöld hefðu hikað í
lengstu lög við að hrófla við
honum. Nú virtust allar stíflur
hafa brostið í Moskvu. Þá tengja
blöðin afsögn Kirillins handtöku
Sakharovs. Leitt er getum að því
að Kirillin hafi haldið hlífiskildi
yfir Sakharov. Kirillin var formað-
ur Vísinda- og tækninefndar sov-
éska ríkisins en sagði af sér „að
eigin ósk,“ eins og TASS orðaði
það. Kirillin hafði verið álitinn
frjálslyndur á mælikvarða
Kremlverja. Þá segja blöðin, að
margt bendi nú til að Sovétmenn
séu að þagga niður í andófs-
mönnum fyrir Ólympíuleikana —
þau hyggist koma áróðri um ágæti
Sovétríkjanna á framfæri í skjóli
Ólympíuleikanna.
Hugsanlegt er, að sovésk yfir-
völd hafi litið svo á, að með tilliti
til viðbragða umheimsins við inn-
rásinni í Afganistan, þá skipti
útlegð Sakharovs ekki máli. En þar
gera sovésk yfirvöld mistök, heim-
urinn mun ekki horfa upp á þessar
ofsóknir aðgerðalaus.
Danmörk
Erik Larsen, Kaupmannahöfn —
23. janúar
„Handtaka Sakharovs er mikið
áfall þeirri viðleitni þjóða að
minnka spennu í heiminum," sagði
Kjeld Olesen, utanríkisráðherra
Danmerkur. Hann telur ljóst, að
ráðstefna um slökun spennu sem
halda á í Madrid í haust, sé dæmd
til að fara út um þúfur.
Danska Sakharovnefndin hefur
fordæmt handtökuna harðlega.
„Þetta er sem hnefahögg í andlit
allra, sem trúðu á að mannréttindi
gætu náð fótfestu í Sovétríkjunum
fyrir tilverknað manna eins og
Sakharovs," sagði Neerskov, for-
maður nefndarinnar. Hann hvatti
danskt íþróttafólk til að hætta við
þátttöku í Ólympíuleikunum í
Moskvu.
Meðal stjórnmálamanna í Dan-
mörku var almennt talað um, að
handtaka Sakharovs gerði út um
þátttöku Dana í Ólympíuleikunum
— af henni yrði ekki. Þá hafa
menn rætt um valdabaráttuna í
Moskvu. Sýnt þyki að harðlínu-
menn hafi náð undirtökunum. Eft-
ir því sem Kjeld Olesen hefur tjáð
sig um þátttöku í ÓL. þá virðist
sem dönsk stjórnvöld hafi tekið
undir þá stefnu Bandaríkjamanna
að taka ekki þátt í Ólympíuleikun-
i dag að nefndin gæti ekki stutt
þá tillögu Margrétar Thatcher
forsætisráðherra að keppt yrði i
sumunt iþróttagreinum Olympíu-
leikanna i Bretlandi yrðu leik-
arnir færðir frá Moskvu. „Við
munum taka ósk hennar til at-
hugunar, en ég er hræddur um að
við getum ekkert gert í málinu“,
sagði Follows.
Forseti bandarísku Olympíu-
nefndarinnar, Robert J. Kane,
lýsti sig andvígan hugmyndum um
að bandarískir íþróttamenn yrðu
ekki sendir á leikana í Moskvu, en
Carter forseti hefur m.a. gefið í
skyn að svo verði ef Sovétmenn
hverfa ekki með herlið sitt á brott
frá Afganistan. Samkvæmt skoð-
anakönnunum vestra virðist
meirihluti þjóðarinnar fylgjandi
Carter að málum.
Þá frestaði japanska Olympíu-
nefndin því að taka afstöðu til
þátttöku í leikunum, þar sem
„nefndina skorti gögn“ til þess að
ákveða hvort mótmæla skyldi inn-
rás og íhlutun Sovétríkjanna í
Afganistan með því að hætta við
þátttöku í leikunum.
Khomeini haldinn
„vægum veikindum“
23. jan. AP.
KHOMEINI íransleiðtogi
hefur aflýst öllum fundum og
skyldustörfum næstu fimm-
tán daga „vegna þreytu og
vægra veikinda“ að því er
sagði í tilkynningu frá
Qomskrifstofu hans í dag.
Var tekið fram, að þetta væri
samkvæmt læknisráði.
Nokkru síðar sendu verðirn-
ir í bandaríska sendiráðinu frá
sér orðsendingu þar sem þeir
lýstu sorg sinni vegna þessa og
vörpuðu skuldinni á þann
þrýsting sem Khomeini hefði
orðið fyrir upp á síðkastið
vegna sundrungar meðal ír-
önsku þjóðarinnar. Voru íran-
ir hvattir til að leggja ágrein-
ingsmál öll á hilluna og fylgja
kenningum leiðtogans í
hvívetna. Var ákveðið að á
morgun, fimmtudag, skyldi
beðið fyrir heilsu Khomeinis
um íran þvert og endilangt.
Byltingarverðirnir sökuðu í
dag nokkra bandarísku
gíslana um að hafa reynt að fá
íranska fjölmiðla til að vinna
gegn byltingarstjórn Khom-
einis og var sérstaklega til-
greindur Barry Rosen í þessu
sambandi. Var sagt að rit-
stjóri Bambad, eins helzta
morgunblaðs írans, Mansoor
Rohbani, hefði unnið með Ros-
en og fallist á að birta ekki
and-bandarískar greinar í
blaði sínu.
Veður
Akureyrí -5 él
Amðterdam 7 skýjað
Aþena 13 bjart
Barcelona 15 léttskýjaö
Berlín 2 skýjaö
BrUssel 6 skýjaó
Chicago 0 skýjaó
Denpasar, Bali 30 rigning
Dublin 5 skýjaó
Frankturt 6 rigning
Genf 7 bjart
Helsinki -5 skýjað
Hong Kong 18 heiöríkt
Jerúsalem 10 rigning
Jóhannesarborg 23 rigning
Kaupmannahöfn 2 skýjað
Las Palmas 20 heiöríkt
Lissabon 15 rigning
London 9 bjart
Los Angeles 23 bjart
Madríd 12 skýjaö
Mallorca 15 lóttskýjaó
Miami 26 skýjað
Montreal -4 snjókoma
Moskva -7 heiðríkt
Nýja Delhi 20 bjart
New York 6 skýjað
Ósló 0 skýjað
París 8 skýjaö
Reykjavík -5 léttskýjað
Rio de Janeiro 31 skýjað
Rómaborg 10 skýjað
Sydney 31 skýjað
Tel Aviv 15 rigning
Tókýó 9 bjart
Toronto 1 snjókoma