Morgunblaðið - 31.01.1980, Qupperneq 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 31. JANÚAR 1980
Stefnumörkun
Sjálfstæðis-
flokksins
Frá ráðstefnu SUS
NOKKUÐ skiptar skoðanir komu fram um stefnumörkun Sjálfstæðisflokksins á
ráðstefnu Sambands ungra sjálfstæðismanna um síðustu helgi. Ágreiningur var þó
fremur um áhersluatriði og túlkun en sjálf aðalatriði stefnu flokksins. Samband ungra
sjálfstæðismanna ákvað nokkru fyrir síðustu alþingiskosningar að efna til ráðstefnu um
stefnumörkun flokksins og kosningabaráttu, hver sem úrslit kosninganna kynnu að
verða. Taldi stjórn SUS, að hreinskilnar umræður um stefnu og stöðu flokksins væru
flokknum mikilvægar og í ljósi úrslita kosninganna var talin enn frekari þörf á opnum og
hreinskiptum umræðum innan flokksins. Hér á síðunni eru birtir úrdrættir úr ræðum
þriggja ræðumanna á ráðstefnunni en allar meginlínur, sem fram komu hvað varðar
stefnumörkun flokksins, koma fram í þessum ræðum. Eins og sjá má af ræðunum þremur
greinir menn nokkuð á um ýmis atriði. Einkum greinir menn á um færar leiðir að
markmiðum en ekki um markmiðin sjálf, sem sameina alla sjálfstæðismenn í stórum og
opnum flokki. Það er aðalsmerki Sjálfstæðisflokksins, að virðing er borin fyrir skoðunum
einstaklinga og ekki er reynt að steypa allar umræður í mót kennisetninga. Á sama tíma
og skoðanir geta verið skiptar um einstök atriði þekkja sjálfstæðismenn nauðsyn þess að
standa saman og gera það þegar á reynir. Þetta tvennt undirstrikar vel grunnþættina í
stefnu og hlutverki Sjálfstæðisflokksins. Stefna flokksins er frelsi einstaklinganna,
hlutverk flokksins í íslenskum stjórnmálum hefur verið og er að sameina og sætta
þjóðina alla. JOH.
Ásmundur
Einarsson:
Togstreita
smáhópa
I hægri flokkum Evrópu
eru það hinir svokölluðu
hægri menn, sem fara fyrstir
af stað og raska jafnvægi í
flokkunum. Þeir hafa orðið
ofan á í bili, ekki vegna
málefnalegra yfirburða,
heldur einfaldlega vegna
þess að hinir hópar flokk-
anna hafa sundrast eða misst
þróttinn. Hægri menn verða
því sterkasti hópurinn.
Hægri menn í Evrópu, sem
komist hafa til einhverra
áhrifa, byggja á grunnmúr-
uðum þjóðfélagshugmyndum
og sögulegum styrk en þeir
hafa samt mætt verulegri
andstöðu. Þeir hafa átt erfitt
uppdráttar einfaldlega vegna
þess, að það er ekki lengur
þörf fyrir þá. Fólk virðist líta
svo á, að þeirra sé helst þörf
þegar rífa þarf þjóðfélög upp
á sem skemmstum tíma eins
og til dæmis Þýskaland eftir
stríðið og Hong Kong um
þessar mundir.
Það sem einnig veldur því
að hægri menn ná ekki völd-
um fyrr en eftir harðvítuga
baráttu innan eigin flokka er
ótti almennings við að þeir
gangi of langt. En hvernig
getur hópur, sem berst fyrir
frjálsræði einstaklinga til
allra athafna, nokkurn tíma
gengið of langt? í fyrsta lagi
virðist frelsið ekki alltaf
keppikefli fólks heldur ör-
yggi. í öðru lagi hugsar fólk
nú meira í réttindum og
frjálsræði en í rétti og frelsi.
Lauslega skilgreint mætti
segja sem svo, að rétti og
frelsi fylgi skyldur en rétt-
indum og frjálsræði fylgi
kröfur á aðra, í þessu tilfelli
á þjóðfélagið í heild.
Ondvert við evrópska
hægri menn byggja íslenskir
hægri menn ekki á grunn-
múraðri hugsun. Þess vegna
hafa þeir ekki orðið valda-
menn á borð við skoðana-
bræður sína í öðrum löndum
þrátt fyrir langa og mikla
baráttu og stórfellda fyrir-
greiðslu í Sjálfstæðisflokkn-
um. Baráttuaðferðir þeirra
hafa ekki skapað virðingu
heldur ögrun og síðan fælt
frá flokknum. Þeir eru líka í
andstöðu við tíðarandann og
því hefur bilið milli flokksins
og þjóðarinnar breikkað.
Konservatívir sjálfstæðis-
menn í dag, sem er annar
aldurshópur, kallar sig
frjálshyggjumenn. Sjálfur
kalla ég þá konservatíva
vegna þess að þeir eru í
samvinnu við slík öfl í Sjálf-
stæðisflokknum og gera enga
tilraun til greinarmunar.
Sjálfstæðisflokkurinn hef-
ur löngum verið þjóðarflokk-
ur í þeim skilningi, að hann
hefur sjálfur gætt þess að
hafa innra samráð í lagi og
síðan hefur hann gætt þess
að ganga ekki í berhögg við
meginhugsunina í landinu.
Það gerir hann um þessar
mundir og þjóðin öll verður
að gjalda fyrir það.
Leita þarf nýrra leiða til
samráðs konservatívra og
fjöldans í flokknum áður en
það verður um seinan.
Fylgið mun þá fyrst koma
aftur í fyrra mæli og ílendast
þegar við förum raunveru-
lega að hugsa um málefni
þjóðarinnar í sínum mann-
lega fjölbreytileik. Það þarf
að bjóða fleiri manneskjum
til starfa í flokknum, við
vitum hvar þær eru.
Guðmundur H.
Garðarsson:
Sjálfstæðis-
flokkurinn
sætti stéttir
og landshluta
ÞEGAR kosningastefnuskrá
Sjálfstæðisflokksins er rædd,
styrkleikar hennar og veik-
leikar, er óumflýjanlegt að
fjalla um forsendur flokksins
og sögulegt hlutverk hans í
íslenskum stjórnmálum. í
ljósi þessa hlutverks og
ríkjandi ástands í íslenskum
þjóðmálum er síðan rétt að
meta kosningastefnuskrána.
Ég tel að meginveikleiki
þessarar stefnuskrár hafi
verið fólginn í því, að stefnu-
skráin fullnægði ekki kröfu
fólksins um að Sjálfstæðis-
flokkurinn væri trúr sögu-
legu hlutverki sínu í stjórn-
málum. Þetta hlutverk er
fólgið í að bera sáttarorð
milli stétta og landshluta. Til
að rækja þetta hlutverk þarf
Sjálfstæðisflokkurinn að
koma fram fyrir þjóðina sem
flokkur málamiðlunar, hinn
mikli sáttasemjari íslenskra
stjórnmála. í þessu sögulega
mikilvæga hlutverki þarf
flokkurinn að sýna mikinn
sveigjanleika. Grundvall-
arstefna flokksins, byggð á
frjálslyndi og íhaldssemi og í
UfffeHORP
UMSJON:
JON ORMUR HALLDÓRSSON
senn samfara ákveðnu
stjórnlyndi, gefur svigrúm til
slíks sveigjanleika. Til þess
að hægt sé að útfæra þessa
stefnu þarf hins vegar sterka
forystu. Forystu, sem tryggt
getur að ekki hallist á í
mikilsverðum málum.
Stefna Sjálfstæðisflokks-
ins síðustu ár hefur um of
mótast af fræðilegum for-
sendum um óskaþjóðfélagið
án þess að taka tillit til hvort
til séu færar stjórnmálalegar
leiðir að þessu markmiði. Um
þetta má finna fjölda dæma
úr síðustu kosningastefnu-
skrá.
Ég tel mig vera hóflega
íhaldssaman en hafna aftur-
hvarfi til fortíðarinnar. Ég
legg hins vegar áherslu á
rækt við sögulega fortíð
flokksins og bendi fundar-
mönnum á þau straumhvörf,
sem urðu í stefnumörkun og
áherslu um og eftir 1940
þegar Ólafur Thors, Bjarni
Benediktsson, Jóhann Haf-
stein og Gunnar Thoroddsen
koma fram á sjónarsviðið.
Frjálslyndi og hófleg íhalds-
semi samfara pólitísku
raunsæi og manneskjulegum
viðhorfum réðu störfum
þessara manna.
Flokkurinn á enn að skipa
slíkum forustumönnum en
þeir njóta sín ekki allir sem
skyldi vegna vafasamra
prófkjara og fullhuga, sem
skilja ekki, að stjórnlyndur,
sterkur forustukjarni og
virðing fyrir verkum ann-
arra, verður að sitja í fyrir-
rúmi. Þessi atriði hefur skort
á síðustu árum. Kosninga-
stefnuskrá Sjálfstæðis-
flokksins varð til í þessu
umhverfi og þess vegna var
hún veik og Sjálfstæðisflokk-
urinn fékk ekki þann styrk-
leika, sem að var stefnt.
Hannes H.
Gissurarson:
Að búa
atvinnulífinu
góð skilyrði
Stefnuskrá Sjálfstæðis-
flokksins fyrir síðustu al-
þingiskosningar var að
mínum dómi í beinu fram-
haldi af fyrri stefnuskrám
hans og ekki síður þeim
umræðum, sem urðu nýlega
um meginvandann, sem
Islendingar glíma við. Hver
er sá vandi? Hann er í sem
fæstum orðum sá að reka
þjóðarbúskap í þessu landi,
sem sé samkeppnihæfur við
þjóðarbúskap í öðrum lönd-
um. Hagvöxtur hefur verið
minni á íslandi síðustu árin
en í nágrannalöndunum, og
lífskjör hafa því ekki batnað
eins og í þeim. Menn flytja
frá landinu, ef svo verður
mjög lengi enn, sjálfstæðu
þjóðlífi lýkur, ellefu alda
tilraunin mistekst. Þennan
vanda má að sjálfsögðu leysa
með því að leggja átthaga-
fjötra á Islendinga og reka
sjálfsþurftabúskap í landinu.
Sú er í rauninni lausn sam-
hyggjumanna (sósíalista).
Lausn frjálshyggjumanna
er önnur. Hún er sú að búa
atvinnulífinu nægilega góð
skilyrði til þess, að það geti
vaxið og dafnað og keppt við
atvinnulíf annarra þjóða.
Hún er sú að reka markaðs-
búskap. Við eigum margar
auðlindir, fiskimiðin, fall-
vötnin, jarðvarmann og
síðast, en ekki sízt, einstakl-
ingana sjálfa, atorku þeirra
og verksvit. Það er íslending-
um lífsnauðsynlegt að létta
álögum af atvinnulífinu og
lækna þá meinsemd, sem
miklu meiri verðbólga á
íslandi en í nágranna-
löndunum er. I stefnuskrá
Sjálfstæðisflokksins fyrir
síðustu alþingiskosningar
var það lagt til. Ég tek undir
þær tillögur.
Nokkrir sjálfstæðismenn
hafa gagnrýnt stefnuskrá
flokksins fyrir síðustu al-
þingiskosningar. Sumt er
réttmætt í þeirri gagnrýni,
annað ekki. Ég held, að
ósamkvæmni máls og máls-
flytjenda, ónógur almennur
skilningur verðbólguvandans
og óheppilegt orðaval í áróðri
hafi valdið miklu um það, að
sigur flokksins varð minni en
flokksmenn vonuðu. En þeir
menn, sem ræða mjög um
„sættir" flokka og „sáttahlut-
verk“ Sjálfstæðisflokksins,
fela það í þeim orðum að
íslendingar sætti sig við
óbreytt vinnubrögð í stjórn-
málum, sætti sig við óbreytta
stefnu frá frelsi til ríkis-
valds. En við óbreytt vinnu-
brögð mega íslendingar ekki
sætta sig. Breyting er nauð-
syn — lífsnauðsyn. Þessir
„sáttamenn" eru hinir raun-
verulegu íhaldsmenn í Sjálf-
stæðisflokknum, þótt þeir
nefni aðra því nafni. Og að
sjálfsögðu eru einnig til í
öllum flokkum stjórnmála-
menn, sem halda fast í
skömmtunarvald sitt, halda
fast í þá almannasjóði, sem
þeir nota til þess að kaupa
fyrir atkvæði. Það kemur
engum á óvart, að þeir séu á
móti auknu atvinnufrelsi —
á móti því, að valdið sé fært
frá stjórnmálamönnunum til
einstaklinganna. Ég geri þau
orð fyrsta formanns Sjálf-
stæðisflokksins, Jóns Þor-
lákssonar, í Eimreiðinni
1926 að mínum, að vonandi
verði þeir einstaklingar
„nægilega margir í þjóðfélag-
inu, sem fá lífsskilyrði til að
beita þannig kröftum sínum
og njóta ávaxtanna af iðju
sinni þannig, að frjálslyndið
verði þeim kærara heldur en
það stjórnlyndi, sem býður
upp á deildan verð án nokk-
urrar verulegrar vonar um
bættan efnahag".