Morgunblaðið - 22.02.1980, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 22. FEBRÚAR 1980
„Skattheimta jókst, rekstrarskil-
yrði atvinnuveganna versnuðu, kaup-
máttur rýmaði og verðbólgan jókst“
— sagði Hjalti Geir Kristjánsson
form. Verzlunarráðs íslands í,setn-
ingarræðu sinni á aðalfundi V.I. um
árangur hagstjórnar á síðastliðnu ári.
Iljalti Geir Kristjánsson formaður V.í. flytur setninsarræðu sína.
Þesíar litið er yfir þróun efna-
hatismála síðastliðin tvö ár hefur,
eins oíí reyndar öllum mun kunn-
ufít, eitt vanriamál hrjáð okkur
Íslendiníja öðru fremur, — verð-
bólgan.
A síðustu árum hafa menn
keppst við að leita orsaka hinnar
jjífurletíu verðþenslu síðasta ára-
tujíar ojj fundið marjívislejjar
skýrinjjar þar á. Mejjin inntakið í
hujíleiðinjjum manna um ástæður
verðbóljju er, að undanfarinn ára-
tuK hafi þennsiustefna stjórn-
valda samfara síauknum opinber-
um umsvifum oj; afskiptum breytt
jafnvæjji í upplausn. Upplausnar-
ástandið hefur síðan majjnað upj)
óstöðvandi víxlhækkanir kauplajjs
oj; verðlajjs. Þessu samfara hefur
stjórnvöldum, með slæj;lej;ri haj;-
stjórn, ekki tekizt að jafna sveifl-
ur í efnahajjslífinu.
Síðasta ár var í enj;u fráhrujjðið
öðrum árum á líðandi áratuj; að
því er verðbóljjuna varðar. Barátt-
an við hana var með öliu áranj;-
urslaus, enda lítið aðhaid í fjár-
málurn hins opinbera oj; pen-
injjamálum, auk þess sem enn
eimdi eftir af áhrifum sólstöðu-
samninjjanna 1977. Náði verðbólj;-
an meiri hraða en áður hefur
þekkzt oj; hækkaði vísitala fram-
færslukostnaðar um sem næst
62'/í frá ársbyrjun til ársioka. Tólf
mánaða aukninj; peninj;amaj;ns oj;
sparifjár varð á bilinu 55 — 60%
allt síðastliðið ár oj; var stórfelld-
ur halli á ríkissjóði mest allt árið
sem þó varð afstýrt á síðustu
mánuðum ársins með því að fresta
jjreiðslu fram yfir áramót. Nær
stöðujjt jjenjjissij; var allt til októ-
ber á síðastliðnu ári, en úr því
hæj;ði nokkuð á sÍKÍnu til ársloka.
Genj;i íslenzku krónunnar lækkaði
um nálæj;t 257? að meðaltali frá
áririu 1978 j;aj;nvart erlendum
jíjaldmiðli.
Um áramótin 1978 — 79, bætti
vinstristjórnin þáverandi við ýms-
um sköttum oj; hækkaði aðra, en
stuttu áður hafði hún skellt á
fyrirvaralaust ýmsum afturvirk-
andi sköttum til að fjármaj;na
niðurj;reiðslu vísitölunnar í sept-
ember 1978. Listinn yfir skatta-
haikkanir er lanj;ur, en sem dæmi
má nefna: Hækkun tekjuskatts á
félöj;, álaj;ninj; sérstaks skatts á
verzlunar- oj; skrifstofuhúsnæði,
hækkun eij;narskatts, álaRninj;
nýbyKKÍ nj;ajy alds oj; lækkun fyrn-
inj;a.
Þessar skattahækkanir ásamt
meðal annars stóraukinni vaxta-
byrði oj; vaxandi verðbóij;u drój;u
stórlej;a úr rekstrarmöj;uleikum
atvinnuf.vrirtækja á síðastliðnu
ári.
Eins oj; áður saj;ði j;ekk ekkert í
baráttunni við verðbólj;una sl. ár.
Meðaltalshækkun framfærslu-
vísitölu frá árinu 1978 varð um
það bil 46%. Hins vej;ar er talið að
meðaltalshækkun kauptaxta frá
1978 hafi verið um 42% , þannij; að
kaupmáttur rýrnaði um sem næst
3% á síðastliðnu ári.
I stuttu máli varð áranj;ur af
haj;stjórn á síðastliðnu ári þessi:
Skattheimta jókst, rekstrarskil-
yrði atvinnuvej;anna versnuðu,
kaupmáttur rýrnaði oj; verðbólj;a
jókst.
Það verður að sej;jast eins oj; er,
að áranj;ur haKstjórnar síðasta
árs eÍKÍ að meira eða minna leyti
við allan áttunda áratuKÍnn. Eftir
erfiða aðlöKun að breyttum efna-
haKsaðstæðum árin 1967 — 1969
hafði efnahaKslífið verið að rétta
við árin 1970 — 1971. Síðasta ár
viðreisnarstjórnarinnar, áriö
1971, má seKja, að efnahaKslífið
hafi verið komið í jafnvæKÍ. Með-
altalshækkun framfærsluvísitölu
var rúmleKa 6% en hafði hækkað
um 2,7% frá ársbyrjun til ársloka
eftir haKstæðan viðskiptajöfnuð
oKjafnvæKÍ í rtkisfjármálum árið
1970. Úpp úr 1971 hefst þenslu-
ástand, sem varað hefur fram á
þennan daK- Hefur fylKt jiessu
ástandi mikil verðbólKa ok til-
heyrandi upplausn, eins ok minnst
var á hér í upphafi.
Þetta undirstrikar einnÍK, að
ekki er sama hvernÍK á málum er
haldið í þjóðfélaKÍnu. Sé vilji ok
markviss efnahaKsstefna fyrir
hendi er hægt að halda jafnvæKÍ í
efnahaKsmálum.
Við Ketum til dæmis imyndað
okkur hvernÍK málum væri háttað
hér á landi ef verðbólKan hefði
verið svipuð allan síðasta áratuK
ok hún var árið 1971, eða 3%, yfir
árið.
Eitt franskbrauð myndi kosta
23 krónur í stað 200 króna. Kíló af
ýsuflökum myndi kosta um 90
krónur í stað 1000 króna ok svo
mætti lenKÍ telja.
Væri kaupið þá ekki mun læKra,
myndu sumir spyrja. Þvert á móti.
Talið er að ef IslendinKar hefðu
búið við stöðuKt verðlaK hefði
haKvöxtur orðið a.m.k. 1%, meiri
að meðaltali á ári en hann varð í
raun. Kaupmáttur væri því 10%-
meiri en rtú er. Það sem meira er,
vextir væru 4—5% í stað þess að
vera 45%. Lánastofnanir ættu
Knæ^ð fjár til útlána. Fjárfest-
inKar einstaklinKa ok atvinnuveKa
hefðu Krundvallast á þjóðhaKs-
leKri arðsemi í stað ávinninKs í
skjóli óverðtryKKÖra lána, ok loks
haKur atvinnuveKa ok þjóðarbús-
ins, væri traustur í stað þess að nú
þolum við illa minnstu áföll án
almennrar kjaraskerðinKar.
Stefnumörkun
Verzlunarráð Islands lagði fram
stefnu sína í efnahaKs- ok at-
vinnumáium snemma á síðast-
liðnu ári. Voru þar m.a. leidd rök
að skaðsemi verðbólKunnar fyrir
íslenzkt þjóðfélaK ok ítarleKar
tillöKur settar fram til úrbóta.
Markviss ok samræmd efna-
haKsstefna er forsenda þess að hér
takist að vinna buK á verðbólKunni
ok jafnvæKÍ takizt að halda í
efnahaKslífinu.
Við viljum frjálsa verðmyndun
ok frjálsan sparnað í þágu arð-
bærs atvinnurekstrar.
Við viljum fríverzlun ok frjálsa
joaldeyrisverzlun.
Við hiljum samdrátt ríkisum-
svifa ok minni skattheimtu.
Við teljum að þessi starfsskil-
yrði til handa atvinnulífinu skapi
ákjósanleKasta jarðveKÍnn til að
bæta lífskjör allra landsmanna.
Þetta ér okkar sannfærinK,
sannfærinK sem ekki er byKj;ð á
þrönKum sérhaKsmunum, heldur
með haKsmuni þjóðarheildarinnar
í huKa. Því hlýtur sú spurninK að
verða áleitin, hvort útlit sé fvrir
að Kera meKÍ þessa framþróun
framkvæmanleKa, sem okkur öll-
um er svo nauðsynleK-
Ný ríkisstjórn
Ný ríkisstjórn hefur nú enn
tekið við völdum. I stjórnarsátt-
málanum er mikið um andstæður
ok mörKum spurninKum er ósvar-
að. Það er hins veKar ljóst, að
slíkur sáttmáli, Iök eða reKlur
standa ok falla með því að stefnu-
mörkun sé skýr ok menn hafi vilja
og trú á að vinna stefnunni
framgang. Því miður virðist slíku
ekki til að dreifa, a.m.k. ef marka
má aðdraganda og málefnasamn-
ing nýrrar ríkisstjórnar.
Efnisatriði sáttmálans eru á
margan hátt afar óljós. Hvergi er
til dæmis minnzt á gtundvallar-
atriði svo sem skattamál. Ekki
verður heldur séð, að hin nýja
ríkisstjórn fylgi samræmdri
stefnu í efnahagsmálum þegar t.d.
á að takmarka verðhækkanir með
valdboði, án þess þó, að sömu
takmarkanir g*ldi > launamálum.
Hætt er við, að launþegar gerðu
sér ekki að góðu að fá engar
Kaupendur
notaðra bíla
athugið!

'

Allir notaðir MAZDA bílar hjá okkur
eru seldir með 6 mánaða ábyrgð.
Takið ekki óþarfa áhættu, kaupið
notaðan MAZDA Ri, ARnRfí
með 6 mánaða tflLMtSUMU Hh
,, « Smiöshöföa 23, simi 81299.
abyrgð.