Morgunblaðið - 03.04.1980, Blaðsíða 6

86
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 3. APRÍL 1980
togaranna sinti okkur. Sá togarinn,
sem við komumst næst, slökti á
öllum ljósum!
— 0, helvískur, hraut af vörum
veðurbarins sjómanns, er sat og
hlustaði úti í horni.
— Það þótti mjer heldur en ekki
svekkjandi að horfa á togaraljósin,
heldur skipstjóri áfram, þegar
maður var að drepast úr hungri og
þreytu, að sagan skyldi endurtak-
ast, er við nálguðumst landið aftur,
að okkur var ekki sint, því menn-
irnir hlutu að verða okkar varir.
Kl. 3 um nóttina höfðum við haft
bálið í 2 klukkustundir. Þá var
farið að verða lítið um eldsmatinn.
Við ætluðum að taka borðstokkinn
næst. Kojur og annað lauslegt í
lúgar var áður komið í eldinn.
Nú ætla jeg að bíða átekta
þangað til að birti. Tók jeg fokkuna
og legg til með stórsegli og „mess-
an“. Við lágum svo innan um öll
þessi togaraljós til kl. 6'k í morg-
un. Þá fór að birta.
Þegar birti sá jeg bæði Stafnes
og Reykjanesvita. Þá var vindur
eindreginn úr norðvestri með jelja-
gangi.
Nauðlending
Þá höfðum við Stafnesvita í
suðaustri og vorum á sömu slóðum
og þar sem við vorum, er vjelin
bilaði fyrir 12 dögum. Það þótti
okkur sjálfum vel gert eftir alt
þetta volk.
Þá reyni jeg eitt slag í suður, og
þegar jeg er kominn dálítið tek jeg
slag í norður. En þá er sýnt að ég
kemst hvorki fyrir Stafnes eða
Garðskaga, og er nú engin leið
önnur en að nauðlenda við Merki-
nes. Veður var versnandi. Ekkert
hefði þýtt að láta út, hefði ekki
orðið til annars en að okkur hefði
rekið aftur á bak í land.
Siglum við því með fullum segl-
um þangað sem sýndist vera skárst
landtaka í víkinni hjerna sunnan-
við Merkines. Og mjer er sagt að
þetta hafi verið eini staðurinn, sem
björgun okkar var möguleg eins og
veður var og brim. Við hjeldum
tveir við stýrið til þess að vera
vissir um að við gætum haldið
bátnum beint undan öldurótinu,
sem braut margoft yfir okkur.
Við höfðum ekki allir á okkur
björgunarbeltin. Við fíruðum pikk-
inn í stórseglið til að hægja
ferðina, áður en við færum upp í
brotið. Það var alveg passleg ferð á
bátnum.
Stingast á endum
Við höfðum komið auga á menn-
ina í flæðarmálinu. Við biðum ekki
boðanna. Undir eins og báturinn
tók niðri, fleygðum við okkur
landmégin í sjóinn. Við vorum í
stýrishúsinu Kjartan og jeg, en
hinir framá. Stýrishúsið fylti af
sjó, og jeg út.
— Jeg fór sjómegin út, segir þá
Kjartan.
— Já, manstu ekki, jeg öskraði í
þig, segir Guðmundur, og spurði
hvert þú ætlaðir.
— Jeg hefi heyrt að maður ætti
að kasta sjer sjómegin út, því færi
maður landmegin, gæti skipinu
hvolft yfir mann. Jeg slóst líka
hvað eftir annað í skipið, og þá hefi
jeg víst fengið þessa skrámu á
gagnaugað. En það sem verra var:
Svo festist jeg í skrúfunni á
stígvjelinu, og losnaði ekki fyr en
jeg gat smokkað stígvjelinu af
mjer. Það hefði getað orðið mitt
síðasta, ef það hefði ekki tekist. —
Hætt er við.
Jeg er annar sem er syndur,
heldur Kjartan áfram. En það
bjargaði mjer ekki í þessu ölduróti.
Við stungumst á endum og mildi að
við skullum ekki í klappirnar. En
enginn hefði komist lifandi af, ef
Slysavarnamennirnir hefðu ekki
hjálpað okkur að ná landi.
— Maður verður svo undarlegur
í höfðinu af því að stingast svona á
endum í öldurótinu, segir Guð-
mundur, og svo gutlast sjór ofan í
mann. Við hefðum ekki getað
gengið hjálparlaust hjerna heim.
— En þegar þeir voru búnir að
fá eitt glas af heitri mjólk, sagði
einn heimilismanna mjer, þá báðu
þeir um í nefið.
Flestar bjargir
bannaðar
— Og hvernig var svo daglega
lífið í hrakningum ykkar?
— Matarforðinn var búinn eftir
einn sólarhring, vatnið eftir 3
sólarhringa, kol sömuleiðis, raf-
magnsljósin eftir 2 sólarhringa,
eldspýtur eftir 4 sólarhringa. Eftir
það urðum við altaf að halda
eldinum við í ofninum í lúgarnum
og brenna ýmsu innan úr skipinu
með olíu. Af henni höfðum við nóg.
Við brendum stömpum, lóðabelgj-
um, kojum, kössum og ýmsu. Altaf
þurfti að halda eldinum við.
En það er ekki von að forðinn
endist lengi, þegar aðeins er ætlast
til að maður sje einn dag á sjónum.
Við höfðum fiskinn til matar,
átum lifur fyrsta daginn, hrogn í
3—4 daga, en fiskurinn var orðinn
slæmur þegar útivistin fór að
lengjast. Tókum þetta munnbita í
einu.
Til þess að fá uppbót á fiskinn
reyndum við að veiða fugla með því
að beita fyrir þá á öngla og draga
færi á eftir skipinu. En það mis-
tókst alveg. Þeir höfðu sýnilega svo
mikið æti, að þeir snertu ekki við
beitu okkar.
Vatnsbruggið
Vestur var þorstinn. Hann ætl-
aði að gera okkur vitlausa. Við
stóðum með opinn munninn á móti
regni. Atum snjó. En hann var
altaf seltublandinn. Skoluðum
munnin með sjó, til þess að tungan
límdist ekki í munninum. Stundum
klifruðum við upp í möstur og
sleiktum þau. Það var voðaleg æfi.
Guðmundur bergir á vatni, sem
hann hefir í lítilli könnu við
rúmstokkinn, og segir um leið við
fjelaga sína:
Heyrðu. Heldurðu að við hefðum
ekki einhverntíma verið til með að
gefa 100 kall fyrir þessa, fulla af
vatni? Það er svona. Maður lærir
að meta ýmsa hluti í svona ferða-
lagi.
En svo tókum við það ráð að
eima sjó. Við gerðum okkur svipuð
áhöld og menn nota við landa-
brugg. Það var Kjartan, sem útbjó
það. Við fengum 3—4 flöskur á
sólarhring með því að halda altaf
áfram. Það voru altaf tveir menn
við það. Fyrstu áhöldin, sem við
bjuggum til, sprungu með heljar
hávaða. En við byrjuðum strax
aftur.
Vatninu skiftum við altaf alveg
jafnt milli okkar. Það var aldrei
neinn ágreiningur um það, frekar
en annað. „
Ljós var ekkert í lúgarnum
meðan dimt var af nótt, nema af
eldinum í ofninum. Var erfitt að
eiga við vatnsbruggið í myrkrinu í
ruggandi bátnum.
Erfið æfi
Altaf var nóg að starfa. Við
höfðum 5 klst. vaktir. En um svefn
var ekki að ræða í venjulegum
skilningi. I lúgarnum var mjög ilt
að vera. Altaf fult af reykjarsvælu
frá því sem við brendum, einkum af
olíunni, og kuldinn afskaplegur.
Við fórum aldrei úr fötum, hentum
okkur niður rennblautir og skulf-
um. Aðeins blunduðum við augna-
blik í einu.
En það var mikil mildi að enginn
okkar veiktist af þeirri vosbúð.
Viðgerð mishepnast
Tvisvar tókum við sundur vjelina
til þess að reyna að koma henni í
lag. Það var mikið erfiði, er kom að
engu gagni.
Við ristum strigapoka í lengjur
og settum lengjurnar innan í leg-
urnar með miklu af grænolíu og
smurningsolíu, og héldum að við
gætum með því fengið vjelina í
gang. En af því að ekkert loft var í
loftgeiminum, þurfti að setja vjel-
„Þeir
gáfu
aldrei
upp vonina heldur
treystu á
skapara sinn
ina í gang með handafli með kaðli.
En þá vorum við orðnir svo krafta-
lausir, að það gátum við ekki.
Það sem reyndi einna mest á
kraftana og þreytti okkur mest var
austurinn. Talsverður leki var
kominn að bátnum, og engar dælur
í gangi, því vjelin gekk ekki og
urðum við að ausa í fötum úr
vjelarrúminu upp í gegnum stýr-
ishúsið.
Við vorum orðnir svo þreyttir
síðasta sólarhringinn við austur-
inn, að sjórinn var þá í mjóalegg í
lúgarnum.
En það verðum við að taka fram,
að báturinn fór vel í sjó og fjekk
ekkert áfall allan tímann. En hann
var vitanlega ekki góður undir
seglum, seglin lítil, og svo tefur
skrúfan mikið fyrir þegar siglt er.
Þetta áttum við eftir
Þegar hjer var komið frásögn-
Sigurður B. Guðmundsson og
kona hans Sigríður Sæmunds-
dóttir á heimili þeirra að
Hvammsgerði 10, Reykjavík.
Ljósm. Mbl. Kristján
óskaplega kalt um borð í bátn-
um. Við reyndum að brenna því
sem hægt var að ná í til þess að
halda velgju í lúkarnum en á móti
kom að reykjarsvælan var alveg
aö kæfa okkur. Við fórum aldrei
úr fötum vegna kuldans og við
landinu aftur sáum viö marga
breska togara og reyndum við þá
að vekja athygli á okkur meö því
að kveikja bál. En þeir sinntu
okkur ekki og slökktu jafnvel
Ijósin. Samt sáum við menn á
dekki. Það var gecð fyrirspurn í
gegnum brezka konsúlinn seinna
og voru þær skýringar gefnar að
Bretarnir heföu haldið að Þjóð-
verjar væru að veiða þá í gildru.
Þeir kunna að koma oröum aö
hlutunum Bretarnir.
Festist í línunni
Og vestanvindarnir skiluðu
bátnum upp að Reykjanesi aftur
en hvernig var að hafa landsýn
aftur? — Það var nú ekki
glæsileg sjón sem við blasti
þegar birti að morgni 1. marz.
Það var ekkert að sjá nema
„Þaö var erfiðara að þola þorstann en hungrið"
- segir Sigurður Guömundsson um
vistina um borö í Kristjáni
TVEIR af skipverjunum fimm á Kristjáni eru enn á lífi,
þeir Kjartan Guðjónsson og Sigurður Baldur Guð-
mundsson, en látnir eru Guðmundur Bæringsson,
Haraldur Jónsson og Sigurjón Viktor Finnbogason.
Kjartan er nú 72 ára og býr í Bolungarvík en Sigurður
er 60 ára og býr í Reykjavík.
— Það er nú farið að fyrnast
yfir þetta í minningunni eins og
annað, en vist er aö ekki vildi eg
upplifa þetta aftur, sagöi Sigurö-
ur þegar blaðamaöur heimsótti
hann á heimili hans í vikunni. —
Þetta var mikil raun að vera
matarlaus og allslaus aö velkjast
á hafi allan þennan tíma. Við
höfðum ekki með okkur annaö
an skrínukost og vorum búnir aö
borða mest allt af matnum þegar
vélin drap á sér, enda ætluðum
við þá aö fara aö sigla til lands.
Við töldum líklegast að vélin færi
bráðlega af stað aftur og engan
óraði fyrir því að 12 dagar myndu
líða áður en viö hefðum aftur fast
land undir fótum.
III vist um borö
En dagarnir liðu og skipverjar
áttu illa vist. — Þaö var alveg
gátum lítiö sofið. Matar- og
vatnsskortur sagði til sín strax
fyrstu dagana en persónulega
fannst mér miklu erfiðara aö þola
þorstann en hungrið. Kjartani
tókst að útbúa eymingartæki og
fengum viö tvær flöskur á sólar-
hring og var það mikil bót en það
þurfti líka að sitja yfir tækjunum
allan tímann.
Skipverjarnir reyndu að vekja
athygli annarra skipa á nauöum
sínum, en þau tóku ekki eftir því
eöa vildu ekki taka eftir því. —
Fyrstu dagana var kolbrjálaö
veður og okkur rak hratt frá
landi. Við reyndum að senda
Ijósmerki en það bar ekki árang-
ur, þó við sæjum nokkra togara
tvo fyrstu sólarhringana. Þegar
viö vorum svo að koma upp aö
brimgarðinn alls staðar enda
suð-vestan ofsarok. Það datt víst
engum í hug sem í landi voru að
þarna væri Kristján á ferð, allir
töldu það útilokað. Við komumst
inn í Skiptivík en það var líklega
eini staðurinn, þar sem viö hefð-
um getaö komist þetta nærri
landi áður en bátinn tók niðri.
Það var alveg merkilegt aö
enginn okkar var hræddur við
brimlendinguna heldur steyptum
viö okkur óhræddir í sjóinn.
Björgunarmennirnir voru tilbúnir
í flæöarmálinu og þeir náðu
okkur hverjum eftir öðrum. Þeir
náðu mér síðast því ég festist í
línu frá bátnum og barst út meö
útsoglnu langt út fyrir flak. Aldan
bar mig upp aftur og þá náðu
björgunarmennirnir mér. Það var
eins gott að þeir voru til staöar,
ár Kðin frá hrakningum skipverjanna á vélbátnum