Morgunblaðið - 17.04.1980, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 17. APRÍL 1980
Hlutfallskosningar í stéttarfélögum:
Tryggja þarf áhrif hins
almenna félagsmanns
Pétur Sijíurðsson (S) mælti í gær fyrir frumvarpi sem
hann flytur ásamt 5 þingmönnum, um hlutfallskosn-
ingar í stéttarfélögum. Frumvarp þetta er endurflutt en
meðal flutningsmanna þess á 100. löggjafarþingi
þjóðarinnar vóru 3 núverandi ráðherrar: Gunnar
Thoroddsen. Friðjón hórðarson og Pálmi Jónsson.
Frumvarp þetta er flutt til að efla lýðræði í stéttarfélög-
um, að sögn PS, og til að auka á rétt og áhrif hins
almenna félagsmanns í þessum samtökum.
PS sagði frumvarp þetta fjalla
um innri mál verkalýðshreyf-
ingarinnar, eins og raunar gild-
andi lög um stéttarfélög og vinnu-
deilur, sem frumvarpið væri
breytingartillaga við. Þó Alþingi
geti að sjálfsögðu breytt þessum
lögum, sem það hefur sjálft sett,
tel ég rétt og skylt að leita
umsagnar verkalýðssamtakanna
og helzt meirihlutafylgis innan
þeirra við þessa breytingu. Ég tel
hinsvegar ekki rétt að afstaða til
svo þýðingarmikils máls sé tekin
af fáum fyrir fjöldann (fámennum
fundi), heldur að þing sem flestra
launþegasamtaka fái málið til
meðferðar og umsagnar.
Ákvörðun verkalýðs-
ráðs og þingflokks
PS minnti á samþykkt verka-
lýðsráðs Sjálfstæðisflokksins frá
því 1978, sem hvetur til laga um
hlutfallskosningar við stjórnar-
og fulltrúakjörs í stéttarfélögum.
Þá minnti hann á ítarlega stefnu-
yfirlýsingu þingflokks og mið-
stjórnar Sjálfstæðisflokksins frá
febrúar 1979, þar sem heitið er að
stuðla að því að koma á hlutfalls-
kosningum í stéttarfélögum. Þá
rakti PS forsögu þessa máls á
Alþingi, frumvarpsflutning 1946
og 1948 (Jóhann Hafstein) og
raunar enn fyrr, 1939 (Bjarni
Snæbjörnsson), og meðferð og
gang þessara mála þá.
Þá rakti PS í ítarlegu máli átök
innan íslenzkrar verkalýðshreyf-
ingar, og hlut sjálfstæðisfólks í
launþegasamtökum og þróun mála
þar, m.a. til að sveigja störf
hennar að faglegri hagsmunabar-
áttu fremur en flokkspólitískum
sjónarmiðum. Einkum hefðu
kommúnistar, síðar sósíalistar og
loks alþýðubandalagsmenn reynt
að misnota stéttarfélög í flokk-
spólitískum tilgangi, oftlega til
skaða fyrir kjarabaráttuna sjálfa.
Krafan um hlutfallskosningar,
sem sjálfstæðisverkamenn hafi
haldið á lofti, sé m.a. fram komin
til að hinn breiði fjöldi í fagfélög-
um sé ekki sniðgenginn af minni-
hluta. Minnti hann og á, í þessu
sambandi, að hlutfallskosningar
væru viðhafðar í Stéttasambandi
bænda.
Loks las PS landsfundarsam-
þykkt um þetta mál 1975, þar sem
lögð væri áherzla á að „ópólitísk
félagasamtök til almennings-
heilla, svo sem samvinnufélög,
búnaðarfélög, verkalýðsfélög og
önnur stéttarfélög séu ekki mis-
notuð til framdráttar einstökum
pólitískum flokkum. Því sé skylt
að viðhafa lýðræðisreglur í stjórn-
arháttum þeirra, s.s. hlutfalls-
ko'sningar til trúnaðarstarfa".
Andstaða
pólitískra afla
PS ræddi um andstöðu tiltek-
inna pólitískra afla gegn hlut-
fallskosningum í stéttarfélögum.
Nýttar hefðu verið sýndarrök-
semdir eins og að slíkar kosningar
ykju á ófrið og lömuðu félagsstarf,
sem raunar væri ekki of burðugt
við ríkjandi kerfi. Þessar „rök-
semdir" hefðu raunar orðið sér til
skammar þegar teknar voru upp
allsherjaratkvæðagreiðslur við
kosningu stjórnar trúnaðar-
mannaráðs og fulltrúa sam-
bandsþing í félögum ASI. Aðalatr-
iðið er að tryggja rétt meirihlut-
ans og aðstöðu hans til að koma
afstöðu á framfæri.
PS rakti og í ítarlegu máli
sjónarmið í fyrri umræðum á
Alþingi um þetta mál, m.a. um-
mæli Ólafs Thors, Jóhanns Haf-
stein, Jóns Sigurðssonar o.fl., sem
hnigu í þá átt að styðja efnisatriði
þessa frumvarps; að auka á lýð-
ræðisleg vinnubrögð og fyrir-
hyggja pólitíska misnotkun.
Skynsamlegt frum-
varp, breyting til
hins betra
Vilmundur Gylfason (A) sagði
þetta frumvarp skynsamlegt og
breytingar, sem það fæli í sér, til
bóta. Ég hygg einnig að rétt sé að
skilyrða þetta ákvæði með þeim
hætti að 1/5 hluti félagsmanna
óski eftir hlutfallskosningu. Ég
vísa hinsvegar á bug þeim „rök-
um“ að hér sé vegið að félaga-
frelsi. Hér er þvert á móti stefnt
að því að vernda réttindi einstakl-
inga. VG sagði ennfremur verka-
lýðsfélög væru voldug orðin, raun-
ar væru aðilar vinnumarkaðar
þegar komnir til viðbótar þeim
þremur valdastoðum (fram-
kvæmdavaldi, löggjafarvaldi og
dómsvaldi) sem fyrir væru í þjóð-
félaginu. Þau færu og með mikið
fjárhagslegt vald, gegnum félags-
gjöld og lífeyrissjóði. Það skipti
því máli að raunverulegt lýðræði
væri treyst á þessum vettvangi.
Minnti hann á tillögu sem hann og
Finnur Torfi Stefánsson (A) fluttu
á fyrra þingi um aukið lýðræði í
SÍS, sem væri náskylt efni. VG
sagði efni þessa frumvarps af allt
öðrum toga en „öfgafullan og
dólgslegan áróður gegn verkalýðs-
hreyfingu, sem haldið væri á loft
af svokölluðum nýfrjálshyggju-
mönnum erlendis og lærisveinum
hérlendis".
Mætti ganga
lengra
Jóhanna Sigurðardóttir (A)
Þinglausnir viku af maí?
Stefnt mun að því að þinglausnir geti farið fram viku af
maímánuði næstkomandi. Ríkisstjórnin mun væntanlega í
dag taka saman lista yfir stjórnarfrumvörp sem sérstök
áhcrzla er lögð á að ná fram fyrir þinglausnir. Að venju
mun haft samráð við stjórnarandstöðu um meðferð þeirra
mála.
Þau tvö mál sem nú eru í brennidepli þingsins,
tekjuskattsstiginn og hækkun svonefnds flugvallarskatts,
verða væntanlega afgreidd frá efri deild til neðri deildar að
lokinni útsvarsumræðu í kvöld um fyrrneínda málið,
annaðhvort síðla kvölds eða þegar kemur fram á nóttina.
Pétur: Efla þarf lýðræði
i stéttarfélögum
Vilmundur: Skynsamlegt frum-
varp — breytingar til bóta
Jóhanna: Mætti ganga lengra
Ólafur: Ifvers vegna sniðganga
hin smærri félögin?
sagðist taka efnislega undir þetta
frumvarp. Raunar mætti það
gánga lengra. Eðlilegra væri þó að
slíkar breytingar næðu fram að
ganga í heildarsamtökum launa-
fólks. „Ég tel þó“, sagði JS, „að
þetta frumvarp, nái það fram að
ganga, muni tryggja lýðræðislegri
vinnubrögð í stéttarfélögum en nú
er. Eins og þessum málum er
háttað nú er það hreint ekki
vinnandi vegur fyrir hinn al-
menna félagsmann að hafa áhrif á
kjör til stjórna eða annarra trún-
aðarstarfa í stéttarfélögum — og
er raunar of skammt gengið í þá
átt í þessu frumvarpi". JS sagði
lýðræðislega uppbyggingu verka-
lýðshreyfingar þeim mun nauð-
synlegri sem um væri að ræða að
fámenn öfl réðu oft ferð, ekki
aðeins um kjaraatriði félags-
manna, heldur einnig í mótandi
áhrifum á efnahagsmál þjóðarinn-
ar í heild.
Ólíkt með
SÍS og ASÍ
Ólafur Þ. Þórðarson (F) sagði
tímabært að endurskoða svo aldna
löggjöf sem vinnumálalöggjöfina
(frá 1938). En það verði trauðla
gert án samráðs við aðila vinnu-
markaðarins. Ég tel þá hugsun,
sagði ÓÞÞ, sem liggur að baki
þessa frumvarps, eðlilega og lýð-
ræðislega, og skilyrðið um ósk
fimmtungs félagsmanna er raun-
hæft. Hins vegar skil ég ekki,
hversvegna ekki þarf að tryggja
lýðræði í hinum smærri félögun-
um með undir 300 meðlimi. Þá
taldi ÓÞÞ öðru máli gegna um SÍS
en ASÍ. Enginn væri skuldbund-
inn til að gerast aðili að sam-
vinnufélagi en slík skyldukvöð,
ásamt félagsgjöldum og fleiru,
væri hins vegar til staðar í
flestum atvinnugreinum þjóðfél-
agsins. Hér er reginmunur á, sagði
hann.
Öryrkjar og bifreiðar:
Ekki hægt að
ákveða þörf í
Allir öryrkjar sitji við sama borð
lögum
í UMRÆÐU um tollfríðindi ör-
yrkja af bifreiðum, sem vóru á
dagskrá Alþingis í gær, sagði
Albert Guðmundsson (S) m.a.:
Ég get ekki með nokkru móti
skilið hvers vegna Alþ. á sínum
tíma takmarkaði úthlutunarfjölda
bifreiða til öryrkja við nokkra
tölu, 400 eða nokkra aðra tölu. Við
erum að leysa vandamál öryrkja
og í dag var það upplýst á fundi
fjh. — og viðskn., að 630 eða 650
umsagnir hefði borist en við erum
að úthluta 400 bifreiðum. Við
erum sem sagt ekki að leysa allan
vanda þeirra, sem þurfa á lausn að
halda, heldur hluta af honum. Og
annað, innan þessa þrönga ramma
er gert ráð fyrir að 25 bifreiðum
verði úthlutað til öryrkja, sem eru
meira bæklaðir á einhvern hátt.
Af hverju 25? Ef öryrkjarnir sem
þurfa og hafa læknisvottorð um
þörf sína, geta fært sönnur á
nauðsyn sína, hvers vegna þá að
miða við ákveðna tölu, af hverju
þá ekki leysa vanda þeirra allra?
Og ég vil fullyrða, að við viljum öll
auðvelda og auka ferðafrelsi
þeirra meðbræðra okkar, sem
hafa sérþarfir og þá allra, ekki
bara hluta. Og ég þori að fullyrða
þó að ég viti það ekki með vissu, að
í hverjum einasta mánuði,
kannski vikulega kemur einhver
Islendingur með sérþarfir á þann
aldur að hann geti tekið bílpróf og
guð má vita hvað sá ungi bílstjóri
þarf að bíða langan tíma til þess
að fá þessum þörfum sínum full-
nægt og þegar svo kemur að því að
úthluta, þá er það aðeins gert á
ákveðnum tíma ársins. Af hverju?
Af hverju þarf þetta fólk að bíða
eftir einhverjum lagaboðum eða
duttlungum ráðuneytis til að
sækja um slíka fyrirgreiðslu? Af
hverju má ekki selja þessu fólki
bíla á hverjum einasta degi? Hvað
er því til fyrirstöðu? Jú, ég giskaði
á það í morgun sem var reyndar
staðfest af ráðuneytismönnum, að
hér væri ríkið að gefa í þessu
tilfelli eftir 750 millj. Mér datt í
hug að rikinu væri illt í kassanum
enn þá einu sinni. En þetta er
öfugur hugsunargangur, því að
fæst af þessu fólki kaupir bíl ef
það ekki fær þessa fyrirgreiðslu.
Oftast nær eru þessar bifreiðar
dýrari en venjulegar bifreiðar
vegna sérútbúnaðar og sérhönn-
unar í sumum tilfellum. Ríkið fær
bara alls engar tekjur í flestum
tilfellum frá þessu fólki, ef þessi
fyrirgreiðla væri ekki myndarleg
frá Alþ. þannig að ríkið getur
orðið af tekjum og er alls ekki að
gefa einum eða neinum nokkurn
skapaðan hlut. En kerfið er kerfið
og við erum að berjast við það. Ég
sé ekki nokkra ástæðu út af fyrir
sig til að skrifa ráðuneyti og biðja
um umsögn, upplýsingar eða jafn-
vel leyfi til að gera nokkurn
skapaðan hlut. Það er í okkar
Albert Guðmundsson.
höndum, við getum tekið þessi lög
upp og við skulum gera það, það er
ekki tími til þess núna og breyta
þeim þannig að það verði komið
jafnmannlega fram við þetta fólk
eins og hvern annan sem þarf á
bifreið að halda, því að þetta fólk
er kannske ekki fært um að hreyfa
sig á milli staða öðruvísi en með
þessum tækjum. Við skulum bara
þakka guði fyrir að við þurfum
ekki að sækja undir þetta kerfi
sjálf, sem hér erum stödd."