Morgunblaðið - 17.04.1980, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 17. APRlL 1980
Sighvatur Björgvinsson, formaður þingflokks Alþýðuflokksins:
Hvers vegna greiddi Guðmund-
ur J. atkvæði gegn stjórninni?
Sl. miðvikudag var til umræðu
og afgreiðslu í neðri-deild Alþing-
is frumvarp ríkisstjórnarinnar um
að hækka söluskatt úr 22% í
23,5% eða um tæplega 10 þús.
millj. kr. á ári. Við aðra umræðu
um kvöldið gerðust þau athyglig-
verðu tíðindi, að þingmaður Al-
þýðubandalagsins og formaður
Verkamannasambands Islands,
Guðmundur J. Guðmundsson,
kvaddi sér hljóðs til þess m.a. að
taka undir ýmislegt í gagnrýni
Alþýðuflokksins á hendur ríkis-
stjórninni.
Guðmundur sagði, eins og Al-
þýðuflokkurinn, að skattahækk-
anirnar væru ekki leið í baráttu
gegn verðbólgu.
Guðmundur sagði, eins og Al-
þýðuflokkurinn, að ríkisstjórnin
hefði átt að halda þannig á
málum við gerð f járlaga, að þessi
skattahækkun væri gerð óþörf og
að hægt hefði verið að komast hjá
henni.
Guðmundur sagði, eins og Al-
þýðuflokkurinn, að slikar skatta-
hækkanir ættu eftir að framkalla
enn verri hluti.
Guðmundur sagðist ætla að
láta ríkisstjórnina vita það, að til
væru aðrir hlutir til lausnar á
vanda en nýir skattar. Og Guð-
mundur lýsti því afdráttarlaust
yfir, að rikisstjórnin hefði ekki
þingmeirihluta fyrir áframhald-
andi skattahækkunum.
Guðmundur J. Guðmundsson,
þingmaður Alþýðubandalagsins
og formaður Verkamannasam-
bands íslands, fylgdi þessum um-
mælum sínum eftir við 3. umræðu
með því að brjótast frá öðrum
stjórnarsinnum og greiða atkvæði
með tillögu frá mér um að sölu-
skattshækkunin félli úr gildi í
árslok, en sú tillaga var rökstudd
með því að söluskattshækkunin,
sem þá hafði nýlega verið sam-
þykkt við 2. umræðu, væri óþörf,
ástæðulaus og bæri því að afnema
við fyrsta mögulega tækifæri.
Undir ræðu Guðmundar sátu
flokksbræður hans á Alþingi fölir
og fáir og þegar atkvæði hans féll
með Alþýðufíokknum gegn ríkis-
stjórninni við 3. umræðuna hefði
mátt heyra saumnál detta í sal
neðri-deildar Alþingis.
Ríkisstjórn sem aðeins 2 mán.
áður hafði tekið við völdum í
landinu og þá talið sig hafa 22
stuðningsmenn í neðri-deild Al-
þingis, átti við þessa atkvæða-
greiðslu aðeins 19 stuðningsmenn
eftir.
Hvers vegna?
Þessi tíðindi, ekki síst afstaða
formanns Verkamannasambands
Islands, hljóta að vera umhugsun-
arefni fyrir launafólk í landinu,
ekki síst þá launþega, sem stutt
hafa Alþýðubandalagið með at-
kvæði sínu. Hvers vegna tók
fórmaður Verkamannasambands
Islands, stærsta aðildarsambands
Alþýðusambands íslands, þessa
afstöðu í umræðum? Hvers vegna
greiddi hann atkvæði gegn ríkis-
stjórninni um tillögu mína?
Guðmundur J. Guðmundsson
hefur varið lífi sínu í baráttu fyrir
málstað láglaunafólksins í þjóð-
félaginu og hefur nú um nokkurt
skeið verið oddviti samtaka þess.
Frá stofnun Alþýðubandalagsins
hefur hannr fylgt þeim flokki að
málum, enda hefur þar verið að
finna marga skoðanabræður hans
og baráttufélaga. Alþýðubanda-
laðið var lengi eitt af öflugustu
baráttutækjum verkalýðshreyf-
ingarinnar á hinum pólitíska
vettvangi. Margir fremstu verka-
lýðsforingjar landsins voru í for-
ystusveit Alþýðubandalagsins og
höfðu mikil áhrif á stefnu þess og
störf.
En hvað hefur breyst? Hvað
hefur breyst svo, að Guðmundur J.
Guðmundsson, formaður Verka-
mannasamband Islands, stendur
nú einn í ellefu manna þingliði
Alþýðubandalagsins, og forseti
Alþýðusambands Islands fellur í
kosningum til æðstu valdastofn-
ana flokksins?
Það, sem hefur gerst, er, að með
nýrri kynslóð hefur ný manngerð
hafist þar til valda. Með kynslóða-
skiptunum hefur Alþýðubanda-
lagið ekki aðeins fengið nýtt
andlit heldur líka nýtt innræti:
Pólitískir farandsalar og flokka-
flækingar með prófessoranafn-
bætur, skordýrafræðingar,
pappírstígrisdýr af Þjóðviljanum,
hlaupastrákar úr Framsóknar-
flokknum.
Guðmundur J. Guðmundsson
hefur sjálfur gefið þessari „nýju
stétt“ nafn við hæfi. Hann kallar
hana Gáfumannafélagið. Hann
ætlast til þess að þegar það nafn
er ritað fylgi því háðsmerki.
Svona: Gáfumannafélagið (!)
I ellefu manna þingflokki Al-
þýðubandalagsins er nú aðeins
einn maður, sem er virkur í
réttindabaráttu láglaunafólksins.
Hinir eru í Gáfumannafélaginu —
flestir aðalfélagar, aðrir aukafé-
lagar.
Samherjarnir eru í
Alþýðuflokknum
En hvar eru þá samherjar
Guðmundar J. Guðmundssonar á
Alþingi? Þeir eru í þingflokki
Alþýðuflokksins: Karl Steinar
Guðnason, varaformaður Verka-
mannasambands Islands og for-
maður Verkalýðs- og sjómannafé-
lags Keflavíkur. Karvel Pálmason,
formaður Verkalýðs- og sjó-
mannafélags Bolungarvíkur og
varaforseti Alþýðusambands
Vestfjarða. Jóhanna Sigurðardótt-
ir stjórnarmaður í Verslunar-
mannafélagi Reykjavíkur. Fólk úr
forystusveit samtaka láglauna-
fólks á íslandi. Samherjar og
baráttufélagar Guðmundar J.
Guðmundssonar.
Og meðal annarra þingmanna
Alþýðuflokksins eru auk þessara
menn, sem alist hafa upp í verka-
lýðsbaráttu láglaunafólks og hafa
drukkið í sig hugsjón þeirrar
baráttu með móðurmjólkinni, þótt
þeir hafi ekki aðstöðu til þess að
geta starfað á vettvangi laun-
þegasamtakanna.
Er að undra þótt Guðmundur J.
Guðmundsson finni sína sálufé-
laga þarna en ekki í þingflokki
Alþýðubandalagsins? Er furða
þótt Guðmundur J. Guðmundsson
sé sömu skoðunar og þessir menn
þegar verkalýðshreyfinguna og þá
greinir á við Gáfumannafélagið?
Efnisleg rök
En afstaða Guðmundar J. Guð-
mundssonar byggðist á fleiru en
tilfinningalegum rökum af þessu
tagi — á fleiru en því, að hann
fann til samstöðu með samherjum
sínum úr kjarabaráttunni í þing-
flokki Alþýðuflokksins. Guðmund-
ur J. Guðmundsson hafði að
sjálfsögðu einnig efnisleg rök
fyrir þeirri afstöðu sinni að greiða
atkvæði gégn ríkisstjórninni.
Hver voru þau?
Hann var minnugur þess að í
athugasemdum með fjárlagafrum-
varpi Ragnars Arnalds, sem AI-
þingi hefur nýlega afgreitt, er
fram tekið, að sú launamálastefna
sé meginforsenda frumvarpsins,
að á sama tíma og búist sé við að
verðlag hækki um 46,5% á árinu
1980 megi laun ekki hækka nema
um 42%. Þannig boðar Gáfu-
mannafélagið þá stefnu þegar
kjarasamningar alls launafólks í
landinu eru lausir, að kaupmáttur
launa eigi að skerðast á árinu um
4,5% og setur þá kjaramálastefnu
Sighvatur Björgvinsson
fram sem eina af meginforsendum
sjálfs ríkisbúskaparins.
Guðmundur J. Guðmundsson
var líka minnugur þess, að ríkis-
stjórnin með aðild hins nýja
Alþýðubandalags hafði hækkað
útsvör um 10% frá gildandi lög-
um, en sú aðgerð ein mun valda
0,9% rýrnun á kaupmætti launa á
árinu 1980 til viðbótar við þá
kaupmáttarrýrnun sem að framan
var getið.
Hann var einnig minnugur þess,
að ríkisstjórnin með aðild hins
nýja Alþýðubandalags hafði lagt
fram á Alþingi frumvarp um
skattstiga við álagningu tekju-
skatts, þar sem gert var ráð fyrir
því að skattbyrði einstaklinga í
tekjuskatti ykist úr 13,4% af
tekjum greiðsluárs eins og hún
var árið 1979 í 14% á árinu 1980.
Þessi aðgerð ríkisstjórnarinnr ein
út af fyrir sig mun rýra kaupmátt
launa um u.þ.b. 1,6% á árinu.
Guðmundur J. Guðmundsson
hafði það einnig í huga, að ríkis-
stjórnin hafði lagt til, að hækka
söluskatt um 10 milljarða króna
og flugvallargjald um helming, en
alla þá skattahækkun þarf launa-
fólk að bera alls óbætta þangað til
næstu vísitölubætur hafa verið
greiddar og sumt lengur.
Guðmundur J. Guðmundsson
var líka minnugur þess, að ríkis-
stjórnin með aðild hins nýja
Alþýðubandalags hafði samþykkt
8% gengisfellingu á einu bretti;
þar af eru 3% þegar komin til
framkvæmda; til viðbótar við ört
gengissig þannig að á fyrstu 3
mán. núverandi ríkisstjórnar mun
gengið falla af hennar völdum um
yfir 11%.
Allar þessar síðasttöldu að-
gerðir — útsvarshækkun, tekju-
skattshækkun, hækkun á flug-
vallargjaldi, hækkun á sölu-
skatti, gengisfelling — mun
valda kaupmáttarrýrnun á árinu
1980 um 3—4% til viðbótar þeirri
kaupmáttarrýrnun, sem boðuð er
í fjárlagafrumvarpi Ragnars
Arnalds.
Með þessum hætti hefur ríkis-
stjórnin með aðild hins nýja
Alþýðubandalags nú þegar ráð-
gert að skerða laun alls almenn-
ings í þessu landi um 7,5—8,5% á
árinu 1980 og eru þó öll kurl enn
ekki til grafar komin.
Þegar alþingismaðurinn Guð-
mundur J. Guðmundsson, forystu-
maður samtaka láglaunafólks á
Islandi, greiddi atkvæði gegn
ríkisstjórninni og Gáfumannafé-
lagi Alþýðubandalagsins sl. mið-
vikudagskvöld þá hafði hann þess-
ar aðgerðir í huga — aðgerðir sem
heita umbúðarlaust kauprán á
mæltu máli.
Þegar umræðurnar um sölu-
skattshækkunina fóru fram á Al-
þingi s.l. miðvikudag lágu á borð-
um þingmanna harðorð mótmæli
við stefnu ríkisstjórnarinnar frá
samtökum launafólks — Alþýðu-
sambandi íslands og Bandalagi
starfsmanna ríkis og bæja. Eins
og fram kom í þeim mótmælum
var ljóst að ágreiningur var risinn
milli verkalýðshreyfingarinnar og
Gáfumannafélagsins í Alþýðu-
bandalaginu. Tíu af ellefu þing-
mönnum Alþýðubandalagsins
tóku afstöðu með Gáfumannafé-
laginu á móti verkalýðshreyfing-
unni í þeim ágreiningi. Aðeins
einn þingmaður Alþýðubandalags-
ins, Guðmundur J. Guðmundsson,
reyndi að virða hvorttveggja í
senn — hollustuna við sinn gamla
flokk með hinu nýja innræti
annars vegar, og hins vegar að
varðveita trúnað við umbjóðendur
sína, láglaunafólkið í landinu með
samstöðu við Alþýðuflokkinn.
Guðmundur J. Guðmundsson,
alþingismaður Alþýðubandalags-
ins, er sammála þvi áliti íslenskr-
ar verkalýðshreyfingar, að með
skattastefnu ríkisstjórnarinnar og
afgreiðslu skattafrumvarpa henn-
ar sé ekki aðeins verið að hella
olíu á verðbólgueldinn og rýra að
ástæðulausu kjör almennings,
heldur einnig verið að torvelda
gerð kjarasamninga. Guðmundur
J. Guðmundsson vildi ekki bera
ábyrgð á slíku. Þess vegna greiddi
hann atkvæði gegn ríkisstjórninni
í neðri-deild Alþingis sl. miðviku-
dagskvöld en með Alþýðuflokkn-
um.
Það er umhugsunarvert fyrir
íslenskt láglaunafólk, að þar stóð
Guðmundur J. Guðmundsson uppi
sem eini Alþýðubandalagsþing-
maðurinn sem þá afstöðu hafði.
Hvar voru hinir tiu?
Haraldur Blöndal:
Finnst skátum rétt að
hafa fé af litlum börnum?
Nokkur undanfarin ár hafa
skátar í Reykjavík haldið
skemmtanir á sumardaginn
fyrsta og hafa haft af því
nokkurt fé. Er ekki nema gott
eitt um það að segja. Skátarnir
leggja talsverða vinnu í að reisa
tjöld í miðbænum og selja þar
pylsur og kók og annað sælgæti
og blöðrur til þess að mynda
stemmningu, en lúðrasveit
skemmtir á einum stað, og
annars staðar er stiginn dans.
Þannig verður ys og þys og hver
skemmtir sér sjálfur, en mest er
þó um vert, að börnin losna við
hin leiðinlegu uppeldisatriði,
sem kölluð eru skemnitun fyrir
börn á 17da júní.
Skátar gera sér ennfremur fé
úr sumardeginum fyrsta með því
af afnema íslenzku krónuna en
nota eigin mynt — sumarkrónu.
Hún er seld börnum á töluvert
hærra verði en íslenzka krónan
og var gengið í fyrra að ég held
1:100. Þessi skátamynt er síðan
nothæf til þess að greiða fyrir
ýmsa skemmtan, eins og t.d. að
henda blautri tusku framan í
Haraldur Blöndal
fórnfúsan dróttskáta, að skvetta
vatni á sjálfan sig, slökkva á
kerti með vatnsbyssu, skjóta
niður dósir, fara í kúluspil eða
láta spá fyrir sér. Mörg börn
kaupa margar sumarkrónur til
að eiga, ef eitthvað óvænt ber
fyrir augun, en með því að
stundum er kalt og biðraðir eru
langar og eldri börnin troða sér
fram fyrir þau yngri, þá vill oft
henda, að þeim sé orðið kalt og
vilji fara heim áður en öllu er
eytt. Og þá kemur babb í bátinn.
Skátarnir vilja nefnilega ekki
kaupa sumarkrónurnar sinar til
baka og þannig tapa mörg lítil
börn aurunum sínum.
Fyrir nokkrum árum gerði ég
athugasemd við þessa afstöðu
við einn skátaforingja, og ég
fékk þau svör, að þetta væri ekki
mikið hjá hverjum og einum, og
þar fyrir utan væri málstaður-
inn góður. Má vera. Hins vegar
eiga lítil börn, söm fengu aura í
sumargjöf frá frænku eða afa og
ömmu, ósköp erfitt með að skilja
þetta sjónarmið.
Eg vil þess vegna mælast til
þess við skátahöfðingjann, að
hann banni þessar sumarkrónur
nú á sumardaginn fyrsta.
Haraldur Blöndal,
lögfræðingur.