Morgunblaðið - 24.05.1980, Qupperneq 4

52
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 24. MAÍ1980
Djörf tilraun 17 ára pilts
til bjargar heimabyggðinni
við þróuninni og því serti verða
vildi, voru eiginlega síðustu fjör-
brotin. Mótorbátaútgerðin stóð
frá 1906 og til 1935, þegar hún leið
að mestu undir lok. í Hornstrend-
ingabók segir: „Fyrstu mótorbát-
arnir í Aðalvík voru flestir fjórar
eða fimm lestir að stærð og með
þilfari. Bátar þessir voru þungir
og erfiðir í meðförum, þegar setja
þurfti þá á land. En svo varð að
gera alloft og nær við hvern róður
að vetri. En að vori heilluðust
menn til þess að láta þá liggja við
legufæri milli róðra, ef ekki var
því ískyggilegra veðurútlit. Stund-
um varð hált á því, jafnvel þótt
komið væri fram á vor. Þarna var
ótraust lægi, svo fljótlega gat
skipt um veður og sjólag, að ekki
reyndist fært að bjarga bátunum í
land. Á fjörtíu ára
tímabili motorbáta útgerðarinnar
í Aðalvík mun 10 af 11 báta hafa
rekið þar á land. í febrúarmánuði
1917 sukku 3 mótorbátar á Sæ-
bólslegu og skemmdust svo mikið
að smíða varð þá upp að nýju.
Svipað áfall varð þar í norðan-
áhlaupi 1930. Tveir mótorbátar
slitnuðu úr legufærum og rak á
land, en hinn þriðji sökk. Látra-
menn urðu fyrir svipuðum áföll-
um, en þó heldur léttbærari. Við
slys þessi urðu útvegsmenn fyrir
miklum skaða, en lögðu ekki árar í
bát. Þeir útveguðu sér í staðinn
báta að láni eins fljótt og verða
mátti, svo að haldið yrði áfram
Látrar. Séö úr miöri víkinni til bæjanna sem stóöu undir fjallshlíðinni. Þar
bjuggu forfeöur Gunnars svo langt sem sögur herma og höföu búskap og
útgerö.
MRBUÐIN
Betri búöá besta stað!
Svo gagngerar breytingar hafa verið gerðará
gömlu rótgrónu MRbúðinni Laugavegi164
að ekki þótti stætt á öðru en að kalla hana
„nýja“ á eftir.
Búðin er allt önnur, hefur fengið nýja
innréttingu; vöruúrvalið hefur aukist til muna
og þjónustan er enn betri.
í„nýju“MR búðinni færð þú m.a. Girðingar-
efni, sáðvörur, garðyrkjuáhöld og verkfæri
ýmiss konar.
MR búðin er sérverslun með tæki til fugla-,
svína-, og nautgriparæktar.
ro
Lítið við í „nýju“ MR BÚOINNI. £
MJÓLKUBFÉIAG
REYKJAVIKUR
LAUGAVEGI 164 SfMI í BÚÐINNI 24355
róðrum. Þetta var lífsbjörg þeirra,
sem gaf þeim þó sjaldnast mikið í
aðra höndfn. Til þess voru allar
aðstæður of erfiðar til útgerðar á
þessum bátum. En seigla og þolin-
mæði þeirra manna, er þarna
þreyttu leik við höfuðskepnurnar,
var undraverð. Þeir gáfust ekki
upp, þrátt fyrir alls konar áföll og
lítinn skilning lánastofnana á
bjástri þeirra. Það var ekki fyrr en
afli þeirra var til einskis metinn,
að þeir neyddust til þess að flýja
allsleysi og bjargþrot á næsta
leiti".
Hvað segir Gunnar Friðriksson
um þetta? Voru Aðalvíkingum
allar bjargir bannaðar? Var þetta
þá vonlaust sem hann var að
reyna að gera?
— Já, í hreinskilni sagt hefur
mér lengi verið ljóst, að við vorum
að berjast við óviðráðanlega
þróun. Samfélagið, sem þarna var,
gat ekki annað en liðið undir lok.
Það byggði á sjósókn á smábátum.
Faðir minn missti marga báta
upp. Átökin við náttúruöflin og
hafið voru svo mikil. Þessir lifnað-
arhættir forfeðra minna hlutu að
líða undir lok. Þetta hafa líklega
verið hugsjónamistök hjá mér.
Þarna þurfti að vinna stórvirki,
byggja stóra höfn. Það var ekki
auðvelt. Ríkið átti fullt í fangi
með að reisa aðra stóra fiskihöfn
hinum megin við Djúpið, á Bol-
ungavík, sem öll athygli beindist
að. Þegar fólkið var farið að
streyma í burtu, skrifuðu Aðal-
víkingar ríkisstjórninni til að
biðja um aðstoð til þess annað
hvort að vera eða flytja brott. Það
var á árinu 1946. En þótt tveir
merkismenn væru fengnir til að
reka á eftir erindinu, var bréfinu
ekki einu sinni svarað. Og er það
gott dæmi um mismun á aðstöðu.
Þetta bréf prentuðum við í bók-
inni um Sléttuhrepp.
— En nú komu Ameríkanarnir
til ykkar og byggðu radarstöð á
Straumnesfjalli? Gat það ekki
hjálpað?
— Það var of seint. Hreppurinn
tæmdist á árunum 1943—1952.
Þetta voru hreinir þjóðflutningar.
440 manns fóru á þessum árum. í
stríðinu komu Bretarnir og fóru,
en fólkið var farið þegar Banda-
ríkjamenn komu. Það hefði
kannski bjargað. Ameríkanar
lögðu reyndar síðar fram áform
um að byggja höfn á Aðalvík og
ætluðu að leigja til þess land. En
svo lokaði dr. Kristinn þá inni á
Keflavíkurflugvelli, og eftir það
snerist áhuginn við.
— Við vorum eins og týndu
börnin, sem gleymdust. Svo ekki
var um annað að ræða en að taka
upp tjöldin eins og Bedúinarnir og
tjalda annars staðar, bætir Gunn-
ar við.
Sjálfum hefur Gunnari Frið-
rikssyni vegnað vel í annarri sveit.
Hann kveðst hafa haft mikið gagn
af þeirri reynslu, sem honum
hlotnaðist þarna ungum fyrir
vestan. Hann hefði síðan haldið
sig við og byggt á því sem hann
byrjaði á þá. Fór að selja vélar og
síðan skip. Við það hefur hann
haft ærið að starfa, og þurft
heldur að standa á bremsunum til
að gæta þess að fyrirtækið stækki
ekki meira. Hann kveðst ákveðinn
í að hafa ekki meira umleikis en
hann ráði vel við. — Eg reikna
með að íslenzkt þjóðfélag muni
öðru hverju eiga í erfiðleikum,
eins og það hefur alltaf átt, segir
hann. Og þegar slíkir tímar komi,
þurfi maður að geta séð fyrir sínu
fólki. Forfeður mínir höfðu ýmist
meðlæti og góðan framgang eða
erfiðleika vestur á Látrum. Ætli
það sama gildi ekki enn um
íslenzkt þjóðlíf í heild nú sem fyrr.
Gunnar Friöriksson 17
ára gamall, um það leyti
sem hann róöist í útgerö í
Aöalvfk.
HÁÞRÝSTI-
VÖKVAKERFI
SérhæfÓ þjónusta.
Aóstoðum vió val
og uppsetningu
hvers konar
háþrýstibúnaóar.
RADIAL
stimpildælur
= HÉÐINN =
VÉLAVERZLUN-SIMI: 24260
LAGER-SÉRFANTANIR-WÓNUSTA