Morgunblaðið - 05.10.1980, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 5. OKTÓBER 1980
Jón Jónsson, listmálari, sat í
vinnustofunni sinni, umkringdur nýj-
um myndum með ártalinu 1980, þegar
blaðamaður Morgunblaðsins leit inn
til hans einn morguninn. Hann
hafði verið að mála tvær vatnslita-
myndir af blómum, sem honum voru
færð á níræðisafmælinu sl. sunnudag.
Þarna mátti sjá nýjar myndir frá
Þingvöllum, úr Heiðmörk og frá
Miðdal, sem hann málaði úti í sumar.
Hann málar líka alltaf öðru hverju
heima í vinnustofunni, segir hann af
sömu hógværð, sem einkennt hefur
hann í níutíu ár. Og bætir við: — En ég
þreytist orðið fljótt. Við eigum
brekku eftir, hún er há. Hana þarf
að klífa í lokin.
Þegar hann er þá spurður
hvort hann sé að verða reiðubú-
inn til að leggja í þá brekku,
lítur hann snöggt upp: — Nei,
ég vil lifa lengur ... og lengur!
Mér líður vel. Er sáttur við lífið
og alla menn. Veit ekki til þess
að ég eigi neinn óvin. Hefi
heldur ekkert verið að gagn-
rýna náungann um ævina, segir
hann. Þetta kemur engum á
óvart, svo hlýr sem Jón er í
viðmóti — og með hýran
glampa í auga. Raunar er síður
en svo ástæða til að byrja viðtal
við hann á umtali um síðasta
spölinn. Hann er heilsuhraust-
ur. Þegar hann datt fyrir
tveimur árum og braut þrjú rif,
neitaði hann að liggja í rúmi á
sjúkrahúsi og fór heim, þar sem
hann fékk vafninga og var á
ferli meðan hann greri sára
sinna. Það hefur sýnilega verið
skynsamlegt viðbragð — og
honum líkt. Honum líður vel í
húsinu sínu á Njálsgötu. Sonur
hans og tengdadóttir búa í
húsinu og hugsa um hann. —
Eg vona að ég geti verið hér út
ævina. Það væri ekki skemmti-
legt að þurfa á elliheimili, segir
hann.
í íbúðinni hans eru málverk,
bæði eftir Ásgrím bróður hans
Jónsson og gamlar myndir hans
sjálfs. Sú elsta Siglufjarðar-
mynd frá 1916. Þá var hann í
húsbyggingu fyrir Islandsfélag-
ið á Siglufirði og hafði tel ið
málningardótið sitt með no: ð-
ur, segir hann til skýringar. f ex
árum áður hafði hann byrjað
að læra að teikna hjá Ásgrími
bróður sínum.
Jón er fæddur í Rútsstaða-
hjáleigu í Gaulverjabæ fyrir 90
árum. — Pabbi og mamma voru
bláfátæk, segir hann. Pabbi
varð oft heylaus undir vorið.
Við vorum átta systkinin, en
ekki nema fimm sem komumst
upp. Ég man þegar mamma fór
af bæ, þá fórum við að smíða
taflmenn og tefla. Pabbi kunni
að tefla. Hann mátaði mig
alltaf. Um aldamótin vildu þau
h ^tta að búa. Það vor fermdist
S jríður systir mín, en ég mun
hafa verið níu ára gamalí. Þá
Sextíu ár skilja
á milli þessara
mynda. Þarna sit-
ur Jón í stólnum
sínum níræður
að aldri. Mynd-
ina á veggnum
málaði hann af
sér þrítugum.
fór allt heimilið á flæking. Við
urðum að dreifast á bæina. Ég
fór með foreldrum mínum að
Garðhúsum. Ásgrímur, sem var
14 árum eldri en ég, var farinn
að heiman. En ég man að hann
kom einu sinni að Garðhúsum.
Var þá á leið upp í Hreppa til
að mála. Gestur á Hæli hjálp-
aði honum og það fólk var
honum ákaflega gott. Einnig
var hann hjá Sr. Valdimar
Briem á Stóra-Núpi og sr. Ólafi
syni hans. Ég var ákaflega
hrifinn af þessum stóra bróður.
— Nei, ég sá engar myndir
hjá honum þá. En fyrsta vetur-
inn sem við vorum í Reykjavík,
hélt Ásgrímur sýningu í God-
templarahúsinu. Ég var þá á 17.
ári, og varð ákaflega hrifinn.
Hvernig er þetta hægt? sagði
ég við sjálfan mig. Ásgrímur
var á förum til Ítalíu, þar sem
hann var í eitt ár. Þegar hann
kom aftur 1909, fór hann austur
í Flóa og málaði þá þessa mynd,
sem hangir þarna á veggnum.
En um haustið fór ég að læra
hjá honum. Ég leigði þá her-
bergi á Hverfisgötu 30. Hann
kom þangað til að segja mér til.
Lét mig teikna hendur og fætur
úr gifsi og fleira þessháttar.
Hann var ákaflega strangur við
mig. Um sumarið 1911 fór ég til
Bolungarvíkur í vinnu við að
steypa brimbrjótinn. Hann hélt
að það yrði of erfitt fyrir mig.
Það var líka ákaflega erfið
vinna. Þegar ég kom til baka,
fór ég því í húsamálun. Komst
fljótt upp á að mála veggi, því
ég fékk svo góða tilsögn, fyrst
hjá Sumarliða Sveinssyni. Á
því lifði ég svo þaðan í frá,
þegar vinnu var að hafa, til
1969. En framan af var oftast
enga vinnu að hafa við málun
frá því um eða yfir áramót og
fram undir marzlok. Meðan ég
var á Siglufirði 1916, eins og ég
sagði frá áðan, fékk ég líka
vinnu við málun, málaði m.a. á
prestsetrinu Hvanneyri hjá sr.
Bjarna.
— Haustið 1919 átti ég orðið
3000 krónur, sem var mikill
peningur, og hélt til Kaup-
mannahafnar. Var hann vetur
að læra hjá Viggo Brandt, sem
kenndi í Listasafninu við
Sölvgade. Hann var jafn
strangur og Ásgrímur og ég
teiknaði pg málaði hjá honum.
Nei, Ásgrímur lagði það ekki til
að ég færi utan til náms.
Neitaði að lána mér til þess, en
kunningi minn einn Iánaði mér
þær 300 krónur, sem á vantaði.
Næsta vor komst ég í að mála
hjá Haraldi Árnasyni kaup-
manni, bæði í Haraldarbúð,
heima hjá honum og í bústaðn-
um á Þingvöllum. í lok sumars-