Morgunblaðið - 12.02.1981, Síða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 12. FEBRÚAR 1981
SKIPTILYKLAR
RÖRTENGUR
SKRÚFSTYKKI
margar geröir
vmm
STJÖRNULYKLAR
TOPPLYKLAR
LYKLA-SETT
TENGUR
RIDQIP.
RÖRSNITTITÆKI
RÖRTENGUR
RÖRHALDARAR
RÖRSKERAR
RÍMARAR
OFUGUGGAR
STORZ-
SLÖNGUTENGI
STORZ-
SLÖNGUSTÚTAR
BRUNASLÖNGUR
REYKSKYNJARAR
BRUNATEPPI
SNJÓÝTUR
SNJÓSKÓFLUR
SALTSKÓFLUR
ÍSSKÓFLUR
KLAKASKÖFUR
ÚTIDYRAMOTTUR
Kókos og gúmmí
GULLBRONS
BRONSTINTÚRA
BÓMULLARGARN
hvítt
SÍSALTÓG
MANILATÓG
HANDRIÐAFESTINGAR
VÉLATVISTUR
ROTTUGILDRUR
MÚSAGILDRUR
MINKAGILDRUR
SÍMI 28855
Opiö laugardaga 9—12.
Shakespeare
án íburðar
Herranótt 1981:
YS OG ÞYS ÚT AF ENGU
eftir William Shakespeare.
Þýðing: Helni Hálfdanarson.
Leikstjóri: Andrés Sigurvins-
son.
Leikmynd: Friðrik Erlingsson,
Karl Aspelund, Guðmundur
Magnússon.
Búningateiknari: Friðrik Er-
lingsson.
Leikhljóð: Sigurður Rúnar
Jónsson.
Ljósamenn: Lárus Björnsson,
Ingvar Björnsson.
Skraparrótarprédikun: Karl
Blöndal.
Með því að freista þess að
túlka gamanleik William Shake-
speares, Ys og þys út af engu, er
vegur Herranætur aukinn og
stefnt hátt eins og vera ber
þegar stórhuga fólk á í hlut.
Leikritið er svipt íburðinum,
en í staðinn fundin einföld leik-
mynd og nútímalegir búningar
sem á margan hátt eru skemmti-
leg lausn.
Aðaláhersla er lögð á textann
sem ekki er af lakara tagi og auk
þess í þýðingu Helga Hálfdanar-
sonar sem flestum betur hefur
þýtt Shakespeare.
Ys og þys út af engu er leikur
um ástina og þær flækjur sem
hún kemur af stað. Á vissum
stöðum nálgast Shakespeare
harmleikinn sem var honum svo
kær, einkum þegar látið er líta
út fyrir að hin unga Heró, dóttir
Leónatós landsstjóra í Messínu,
sé látin og illur orðrómur hafi
orðið henni að bana. Menn koma
til að biðja sér fagurra kvenna
og eiga í margs konar sálarstríði
af þeim sökum. Setið er að
svikráðum eins og venjulega í
glæstum sölum yfirstéttanna, en
að lokum greiðist úr öllum vanda
og hreinleikinn tekur völdin.
Varla þarf að taka fram að
Shakespeare hafði af því yndi að
afhjúpa mannlega lesti, enda er
gamanleikurinn kjörið tækifæri
til þess. En sá sem þykist vera
saklaus og með hreinan skjöld
getur á augabragði breyst í
þorpara í verkum hans.
Ys og þys út af engu er
kennslustund í mannlegum
klækjum og þeir ásamt öðru
skapa leikræna spennu.
Andrés Sigurvinsson leikstjóri
á mestan heiðurinn að þessari
sýningu. Hann hefur skilið
Lelkllst
eftir JÓHANN
HJÁLMARSSON
hvernig best er að láta leikarana
ungu túlka Shakespeare. Ég vil
aðeins koma með þá aðfinnslu
(ef aðfinnslu skyldi kalla) að
ástæða hefði verið til að stytta
verkið. Það hefði mátt gera að
skaðlausu. Andrés segir að hon-
um finnist að Shakespeare eigi
að leika „án íburðar og utanað-
komandi hluta, svo textinn njóti
sín sem best. Ég vil leggja
megináherslu á leik og tjáningu,
að verkið sé leikið sem frjálsleg-
ast og manneskjan í hverri
persónu verði það sem skiptir
máli.“
Enginn neitar því að þetta er
rétt stefna.
Það er nokkur vandi á höndum
þegar fara á að meta leik ýmissa
leikara í skólasýningu. Allir
gerðu sitt besta. Ég vil til dæmis
geta þess að framsögn var góð,
textinn naut sín furðu vel í
meðförum jafn óþroskaðra leik-
ara.
Nokkrir leikarar vöktu sér-
staka athygli mína. Skúli Gunn-
arsson lék Kladíó, ungan greifa
frá Flórens, og féll vel inn í
hlutverkið. Viss óöryggis gætti
hjá Árna Snævarr í hlutverki
Benedikts, ungs aðalsmanns frá
Padúu, en hann var geðfelldur í
því. Bjarni Guðmarsson sýndi
veruleg tilþrif í hlutverki hins
grunnhyggna valdsmanns, Þist-
ils, og Steingrímur Másson var
honum góður fylgdarmaður. Sig-
rún Bjartmarz var Heró og náði
góðum tökum á hlutverki hinnar
þokkafullu stúlku. Beatrísi,
bróðurdóttur Leónatós, lék Ásta
H. Ingólfsdóttir, og kom vel til
skila dyntóttu skapi hennar.
Meðal meyja í þjónustu Heróar
get ég sérstaklega Margrétar
sem Þórdís Arnljótsdóttir lék.
Don Petró Arragoníuprins lék
Karl Aspelund og Leónató lék
Jóhann Viðar Ivarsson. Báðir
voru þeir hinir vörpulegustu í
þessum hlutverkum og skýr-
mæltir.
Mestu skiptir að skólafólk fái
tækifæri til að reyna sig á sviði
leiklistar og hafa þannig kynni
af list sem orðin er almennings-
eign umfram aðrar listgreinar,
enda virðast flestir farnir að
leika án þess að tekið sé mið af
hinni frægu skilgreiningu
Shakespeares um hinn vesæla
leikara á leiksviði lífsins.
Það er ferskleikablær yfir
Herranótt að þessu sinni.
Leikhópur Herranætur ásamt leikstjóra.
Fornbókmenntasaga
Jón Þórðarson frá Borgarholti:
ARFLEIFÐ KYNSLÓÐANNA.
328 bls. útg. höf. Rvík 1980.
»Nokkrir þættir íslenzkrar bók-
menntasögu fram til 1750« stend-
ur á titilblaði þessarar bókar. Jón
Þórðarson er maður á efra aldri,
þetta er fimmta bók hans frá
árinu 1938 að tveim litlum
kennslubókum meðtöldum. Hann
má því hafa haft ærinn tíma til að
draga saman efni til þessarar
bókar sem er mikil að vöxtum og
umfangi. Fyrir eru nokkur rit af
svipuðu tagi, öll, að mér er óhætt
að segja, miðuð á einhvern hátt
við skólanot á einhverju stigi, allt
Bókmenntlr
eftir ERLEND
JÓNSSON
frá barnafræðslu til háskóla.
Þessi, aftur á móti, sýnist mér allt
eins miðuð við almenn afnot. T.d.
velur höfundur vísur úr nútíma-
bókmenntum sem einkunnarorð
fyrir köflum, auk þess sem hann
tekur öllu meira upp úr fornum
bókmenntum en henta þætti í
kennslubók. Þar að auki þætti
bókin fullstór fyrir venjulegan
lexíulestur.
Margt er gott um rit þetta að
segja. Hitt er annað mál hvort það
er nógu gott til að — svo dæmi sé
tekið — vekja áhuga þeirra sem
annars láta sig. bókmenntasögu
litlu skipta. Sá, sem gengið hefur í
gegnum framhaldsskóla og numið
þessi fræði þar, mun tæpast þurfa
á því að halda því það segir ekki
margt fram yfir venjulega
kennslubók þó lengra sé. Þá eru
eftir hinir, sem hvergi hafa lært
þessi fræði. Og þeim væri auðvitað
hollt að lesa það. En að mínum
dómi er Jón Þórðarson tæpast
nógu léttur í máli til að ná til þess
hóps. Það er mikil list að skrifa
fyrir almenning um fræðileg efni
svo hrifning veki. Til þess þarf
höfundur að vera gæddur ærnu
sjálfstrausti. Hann þarf að hafa
verulega þekking á efni því sem
hann fjallar um, en umfram allt
þarf hann að vera það sem kallað
er: lipur penni! Stíll Jóns Þórðar-
sonar er vandaður, en nokkuð
þunglamalegur. Mest óprýða hann
þeir mörgu varnaglar sem höfund-
ur slær: smáorð og orðasambönd
eins og yfirleitt, oft, að jafnaði,
alia jafna, löngum, án efa, svo
virðist. Óþarflega umbúðamikið
þykir mér t.d. þetta kaflaupphaf:
»Tímabilið fram til 1350 hefur
ætíð verið nefnt gullöld íslenzkra
bókmennta, enda er sá arfur, sem
það lagði í lófa framtíðarinnar,
mikill að vöxtum og gæðum.«
Eða þessi málsgrein þó styttri
sé: »Þegar landnámi lýkur um 930,
tekur svonefnd söguöld við.« Allir
hafa lesið um söguöldina í ís-
landssögunni og óþarfi að hnýta
við hana þessu »svonefnd«.
Ég segi þetta ekki til að for-
dæma ritverk sem mikil vinna
Iiggur á bak við heldur til að benda
á hversu smáatriði geta skemmt
góða hluti. Því vissulega er mikill
og aðgengilegur fróðleikur saman
dreginn í ritinu, t.d. endursegir
Jón nokkur forn kvæði sem fáir
leggja á sig að lesa og brjóta til
mergjar nú á dögum — nema
undir próf!
Raunar tel ég að bókin sé
vænlegust til frjálsra afnota í
skólum. Hún er skipulega upp-
byggð og þess vegna aðgengileg
fyrir þá sem þurfa tímans vegna
að ganga beint að hlutunum. Og
þar sem nú höfundur er líka
útgefandi má taka fram að hann
hefur fátt til sparað að gera
bókina ásjálega útlits.
Erlendur Jónsson.
Opnuð hefur verið í
Hafnarfirði ný hár-
greiðslustofa sem ber
nafnið Meyjan. Er hún
til húsa að Reykjavik-
urvegi 62 og er þar
veitt öll almenn hár-
greiðsluþjónusta. Eig-
andi er Guðný Gunn-
laugsdóttir hár-
greiðslumeistari, en
hún er eini íslenzki
félaginn i einum
stærstu alþjóðasamtök-
um hárgreiðslufólks,
Intercoiffure.