Morgunblaðið - 28.03.1981, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 28. MARZ 1981
37
Bjarni V. Magnússon, Sameinuðum framleiðendum:
Hefur skreiðarfram-
leiðslan verið stöðvuð?
(innlima í sig) allan Eyjafjörð að
Akureyri, Siglufjörð og Húsavík
meðtöldum. Því að á landsvæði
því, sem Rússar tóku af Finnum á
Kirjalaeiðinu í stríðslok, var Vi-
borg, næststærsta borg Finnlands,
sem var gömul menningar-, versl-
unar- og iðnaðarmiðstöð og auk
þess stór hafnarborg. Auk hennar
voru á svæðinu tvær smærri
borgir, Kákisalmi og Sortavala.
En sveitirnar kringum þær voru
oft kallaðar „kornhlaða" Finn-
lands, því að þar var hinn frjós-
amasti jarðvegur og veðráttan
nálægt Ladoga-vatninu var mild
og svipuð og veðráttan í Miðjarð-
arhafslöndum. Að stríðslokum var
allt þetta svæði tæmt og íbúarnir
fluttir innar í Finnland, þar sem
þeir urðu að byrja lífið að nýju. —
I staðinn fyrir þetta svæði höfðu
Rússar boðið okkur Finnum stórt
landsvæði norðarlega á landa-
mærunum, en hvað gæði snertir,
var þetta í sama flokki og
Hornstrandir í viðmiðun við Eyja-
fjörð. Þessu tilboði höfnuðum við
Finnar og byrjuðu Rússar þess
vegna árásarstríð á móti okkur.
En samúðaryfirlýsingar með
okkur dæmdi Einar Olgeirsson
eingöngu sem „Finnagaldur".
Annað gildir um kröfur Banda-
ríkjanna (bls. 248): „En við megum
sannarlega vel gæta til, að ekki
verði þetta (þ.e. Keflavíkursamn-
ingurinn) upphaf að því, að við
fyrst framlengjum samninginn og
göngum svo stórveldinu á hönd
smátt og smátt og missum sjálf-
stæði okkar ...“, segir Einar. En
það var einmitt það, sem finnskir
ráðamenn óttuðust líka. Enda
hafa þeir nú gott dæmi nálægt sér
— í Eystrasaltslöndunum, þar
sem t.d. Eistlendingar, náfrændur
okkar, einu sinni áttu sjálfstætt
ríki. Virðist svo sem Bandaríkja-
menn hafi samt ekki verið jafn-
frekir og fylgismenn Stalíns, sem
Einar er að dást svo mikið að, því
að ennþá hefur ísland sjálfstæði
sitt og í landinu ríkir fullkomið
málfrelsi.
Endurminningum Einars lýkur
á fallegan hátt: Þar er máluð
mynd af framtíðarsamfélaginu í
kommúnískum anda (bls. 366):
„ðrlög okkar íslendinga eru komin
undir því, hvort stjórnmálin ...
helgast og hefjast í hærra veldi af
hugsjónabaráttunni fyrir mann-
gildi og frelsi, fyrir þjóðfélagi
bræðralags, þar sem maðurinn að
lokum er orðinn frjáls af valdi
auðsins, af valdi ríkisins, af and-
legum fjötrum átrúnaðargoða:
mannfélagi sósíalismans á sínu
æðra stigi, kommúnismanum."
Nú virðist vera þannig, að ég
hefi hingað til lifað í sjálfsblekk-
ingu, því að ég hefi alltaf trúað, að
Einar hafi haft sínar fyrirmyndir
í Sovétríkjunum og að æðsta stig
sósíalismans, nefnilega kommún-
ismi, sé þar alls ráðandi. En af
lýsingu þessari að dæma, eru þeir
ekki nálægt kommúnismanum þar
í landi, því að aldrei hefi ég heyrt,
að nokkur maður væri þar frjáls.
Né heldur, að alþýðan væri þar
ekki arðrænd. Samkv. kenningum
Einars arðræna kapitalistar al-
þýðuna hér í vestrænum löndum.
En eftir því, sem ég hefi heyrt, er
það ríkisvaldið, sem arðrænir al-
þýðuna í hinum löndunum. Gerir
það nokkurn mun fyrir alþýðuna
sjálfa? Sannleikurinn er bara sá,
að við, sem erum arðrænd af
kapitalistum, höfum miklu betri
lífskjör en þeir, sem ríkið arðræn-
ir. Eða kannski er þetta arðrán
þeirra fyrir austan bara notað
sem baráttutæki móti kapitalism-
anum? Mér dettur nefnilega í hug
orð gamals vinnufélaga míns, sem
fór alltaf austur í maíbyrjun til að
halda upp á dag verkalýðsins á
Rauða torginu. Þegar ég sagði
honum eitthvað um það, hvernig
lífskjörin nú væru þar samt miklu
lakari, svaraði hann á þessa leið:
„Veistu, að stjórnmálaleiðtogar í
Sovétríkjunum hafa það miklu
flottara en t.d. forseti Bandaríkj-
anna? Þú ættir bara að sjá
höllina, sem Brezhnév á heima í.“
Þá varð mér auðvitað spurn, hvort
þetta væri bræðralag og réttlæti,
að sumir fáir hefðu það flott,
meðan venjulegan Moskvubúa
vantaði jafnvel brauð? En þessi
náungi hafði svarið alltaf tilbúið:
„Við verðum að hefja baráttu móti
kapitalismanum með hans eigin
vopnum."
Svo ætla ég að ljúka þessum
hugleiðingum með orðum Einars
Olgeirssonar sjálfs (bls. 310):
„Blekkingin á sér engin takmörk."
Að undanförnu hefur mikið
verið rætt og ritað um hinn mikla
hagnað, er þjóðhagsstofnunin
taldi vera í skreiðarverkun.
Að vísu voru tölur hennar mið-
aðar við stöðuna í skreiðarverkun-
inni eftir gengisfellingu krónunn-
ar um áramótin og áður en ný
hráefnisverð eða aðrir nýir kostn-
aðarliðir voru tilkomnir. Hér var
því aldrei um raunverulegan
hagnað að ræða, heldur aðeins
tímabundið reikningsdæmi, er
gæfi til kynna greiðslugetu skreið-
arverkunarinnar á þessu gefna
augnabliki.
Fjölmiðlar hentu á lofti fréttina
um þennan mikla hagnað, en
gleymdu forsendunum og básún-
uðu hann um heimsbyggðina.
Skreiðarkaupendum líklega til
viðvörunar og erlendum fiski-
framleiðendum til upplýsingar og
eftirbreytni. Og vegna þessara
útreikninga var skreiðarverkunin
látin taka á sig flestar og mestu
hækkanirnar á samningunum um
hráefnisverðið á yfirstandandi
vertíð. Vegna þessara upplýsinga
var og ákveðið að hækka útflutn-
ingsgjöldin á skreið úr 5,5% í
10%. Af sömu ástæðum var sam-
þykkt í stjórn Verðjöfnunarsjóðs
fiskiðnaðarins, gegn atkvæðum
fulltrúa framleiðenda, að af út-
flutningstekjum skreiðarinnar
skyldi tekið í Verðjöfnunarsjóð.
Hér hafa miklar álögur verið
lagðar á framleiðslugrein, sem
fyrir tæpu ári síðan, var varla
talin hæf til þess að fá afurðalán.
Lauslegar áætlanir um hækkan-
ir á hráefni til skreiðarverkunar
frá marz 1980 til marz 1981 eru:
Þorskur rúm 55%, ufsi rúm 50%,
ýsa rúm 64%, keila rúm 100% og
blálanga rúm 108%.
Aukin útflutningsgjöld geta
kostað skreiðarverkunina 1 ¥z —2
milljarða g.kr. og greiðslur í
verðjöfnunarsjóð eitthvað aðeins
minna.
Augljóst er af stærð þessara
talna, að það getur alveg ráðið
afkomu skreiðarverkunarinnar, á
hverju þær séu byggðar, þ.e. hvort
reikningar Þjóðhagsstofnunarinn-
ar séu réttir eða ekki.
Það er því næsta eðliegt að við
auknar álögur á skreiðarverkun-
ina, þá sé aukinni athygli beint að
tölum fyrrnefndrar stofnunar. Og
við nánari athugun kemur þar
ýmislegt fram, sem þarfnast nán-
ari skýringa. Verða helstu atriðin
nefnd hér.
1. I reikningum stofnunarinnar er
reiknað með 3'/2 mánuði frá því að
skreiðin er hengd upp, þar til hún
hefur verið seld og greidd, enda
þótt áratuga reynsla sýni, að
útilokað sé að vinna slíka vöru á
skemmri tíma en 6—9 mánuðum,
þegar vel gengur, en oft og tíðum
mun lengur en það. Afurðalána-
vextir eru því mjög vanreiknaðir,
er að sjálfsögðu hækkar áætlaðan
hagnað.
2. Aætlaður hráefniskostnaður
virðist of lágt reiknaður og þar að
auki eru skreiðarvinnslu færðar
til tekna auka tekjur, sem tilheyra
öðrum vinnslugreinum. Þessar
óraunverulegu tekjur eru síðan
látnar koma til frádráttar á hrá-
efniskostnaðinum.
3. Sá mínútu-fjöldi, sem ætlaður
hefur verið til framleiðslu á einu
kílói af skreið hefur verið skorinn
niður um 38,45% enda þótt ekki sé
kunnugt um neina þá breytingu í
skreiðarvinnslunni, er réttlæti
það.
4. Einnig hefur aksturstími við
skreiðarvinnslu verið styttur um
42,86% enda þótt ekki sé vitað til
þess að vegalengdir frá vinnslu-
stöðvum út á hjalla hafi styst
nema síður sé, þar sem tilhneig-
ingin er að færa hjallana lengra
og lengra út fyrir byggðina.
5. Olíu og rafmagnskostnaðun. er
talinn lægri 1981 heldur en 1976
þrátt fyrir 800% hækkun á olíu og
yfir 500% hækkun á rafmagni.
6. Lítið sem ekkert er tekið tillit
til hinnar gífurlegu nýbyggingar á
hjöllum.
Enginn vaxtakostnaður er
reiknaður, engar afskriftir eða
viðhald.
7. Vaxtakostnaður af fjármagni í
húsum og vélum er enginn, við-
hald og afskriftir mjög lágar.
Raunverulega eru útreikningar
Þjóðhagsstofnunar þannig gerðir,
að ef frystihús sem þurrkar hausa
af því hráefni, sem fer til fryst-
ingar eða saltverkandi þurrkar
hausana af sínu hráefni, þá koma
tekjur af þessari verkun til lækk-
unar á hráefniskostnaði skreiðar-
framleiðandans þó að engin tengsl
þyrftu að vera á milli þessara
aðila. Jafnvel ef aðili eins og
Þörungaverksmiðjan að Reykhól-
um, sem er einn stærsti framleið-
andi á þurrkuðum hausum kaupir
hausa til þurrkunár af frystihús-
um eða saltfiskverkendum, þá
koma allar tekjur þessa fyrirtækis
til lækkunar á hráefniskostnaði
skreiðarverkenda.
Eins og sjá má af ofanskráðu,
þá er ýmislegt næsta furðulegt í
reikningum Þjóðhagsstofnunar og
því full ástæða til þess að óska
eftir frestun á ákvörðun nýrra
útflutningsgjalda og ennfremur
að viðmiðunarverð skreiðarfram-
leiðslunnar verði dregin til baka,
þangað til ofangreindir útreikn-
ingar hafa verið endurskoðaðir.
byðurengjnn
annar IB~lán
Kynntu bér kostina
sembjóðast
DæmL um nokkravalkosti af mörgum.
SPARNAÐAR TÍMABIL DÆMI UM MANAÐARLEGA INNBORGUN SPARNADUR í LOK TÍMABILS IÐNAÐARBANKINN LÁNAR þer RÁÐSTOFUNAR- FÉ MEÐ VÖXTUM MÁNADARLEG ENDURGREIÐSLA ENDURGR. TÍMABIL
3 . man. 700.00 1.000.00 1.500.00 2.000.00 2.100.00 3.000.00 4.500.00 6.000.00 2.100.00 3.000.00 4.500.00 6.000.00 4.277.50 6.130.00 9.192.50 12.260.00 741.60 1.059.40 1.589.10 2.118.80 3 . man.
5 . man. 600.00 1.000.00 1.500.00 2.000.00 3.000.00 5.000.00 7.500.00 10.000.00 3.000.00 5.000.00 7.500.00 10.000.00 6.217.50 10.362.50 15.541.25 20.725.00 653.95 1.089.95 1.634.95 2.179.90 5 . man.
9 . man. 800.00 1.000.00 1.500.00 2.000.00 7.200.00 9.000.00 13.500.00 18.000.00 7.200.00 9.000.00 13.500.00 18.000.00 15.638.00 19.177.50 28.763.75 38.355.00 922.21 1.152.75 1.729.15 2.306.10 9 . man.
HÆKKUN í FLOKKUM.
VERÐTRYGGING EF ÞÚ VILT
Hæsta innborgun á mánuöi er nú 2000
krónur. Stysta innborgunartímabil er
3 mánuðir. Að öðru leyti velur þú bæði
innborgunarupphæð og lengd
innborgunartímabils. Allt eftir þinum
eigin þörfum.
Svo höfum við stofnað nýjan lánaflokk:
Verðtryggð IB-lán. Þau eru fyrir þá sem
verðtryggja vilja innborgun sína, sem og
lánið. Þau gilda fyrir sparnað í lengri
tíma. Þá bætist verðtrygging við í
hverjum mánuði. Þannig hefur þú til
ráðstöfunarað loknu innborgunartímabili:
Sparnað þinn + verðbætur + vexti og IB-lán.
Samtals geta þetta orðið verulegar
upphæðir.
Athugaðu að þú mátt hækka
innborganir og lengja sparnaðartíma.
Einnig getur þú geymt þér réttinn til
lántöku. Allt eftir efnum og ástæðum.
Því segjum við aftur:
Það býður enginn annar IB-lán.
BanMþeiira sem hyggja aó fmmtiðinni
Iðnaðarbankinn
Akureyri: Glerárgata 7 Reykjavík:
Hafnarfjörður: Strandgata 1 Dalbraut 1, Drafnarfell 14-16
Selfoss: Austurvegur 38 Háaleitisbraut 58-60, Lækjargata 12