Morgunblaðið - 01.05.1981, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 1. MAÍ 1981
63
1. maí ávarp Alþjóðasambands
frjálsra verkalýðsfélaga 1981
1. maí minnast hundruð millj-
óna verkamanna um heim allan
liðinna tíma. Þeir hugleiða þá
félagslegu þróun, sem orðið hefur
á síðustu tíu, fimmtán eða hundr-
að árum. Þeir þekkja afkomuskil-
yrði foreldra sinna og forfeðra.
Þeir bera þau saman við stöðu
sína nú og eru sér meðvitandi um
þær gífurlegu umbætur, sem
skipulögð verkalýðshreyfing hefur
náð fram með þrotlausri baráttu
við forréttindahópa í heiminum
fyrr og nú. 1. maí minnast margir
þeirra sem orðið hafa að þjást
fyrir verkalýðsfélag sitt eða
stjórnmálaskoðanir og starf,
þeirra sem hafa verið reknir úr
starfi eða í útlegð, brottreknir,
fangelsaðir og pyntaðir og jafnvel
myrtir.
1. maí lýsa verkalýðsfélög um
heim allan yfir, með lögmætum
eða ólögmætum hætti, þeim kröf-
um sem þau gera til vinnuveitenda
og ríkisvalds. Þau setja fram
hugmyndir sínar um réttlátara,
lýðræðislegra og frjálsara þjóðfé-
lag og nýja skipan alþjóðlegra
efnahags- og félagsmála.
1. maí standa hundruð milljóna
verkamanna saman um heim all-
an, og í trausti á mátt sinn horfa
þeir vongóðir til betri framtíðar.
Fyrir 6 mánuðum samþykkti
stjórn Alþjóðasambands frjálsra
verkalýðsfélaga stefnuyfirlýsingu
fyrir 9. áratuginn. í sambandinu
eru nú 128 aðildarsambönd með
yfir 70 milljónir meðlima í 91
landi. I stefnuyfirlýsingunni er
bent á að frummarkmið sam-
bandsins, sem dregin eru saman í
slagorðinu „brauð, friður og
freisi", séu hvert öðru háð, og séu í
fullu gildi. En efnahagslegar, fé-
lagslegar og stjórnmálalegar að-
stæður til að ná þeim fram hafa
breyst.
Heimurinn sem við lifum í
einkennist af vaxandi ágreiningi,,
og kreppu vegna þess að hagvexti
eru takmörk sett. Faéin risavaxin
fjölþjóðafyrirtæki verða sífellt að-
sópsmeiri í efnahagskerfi heims-
ins, og þau stjórna oft bæði
heimsmarkaðinum og hráefnaöfl-
un vegna einokunaraðstöðu sinn-
ar. Tekjumunur þjóða á milli fer
stöðugt vaxandi.
Samkvæmt upplýsingum Alþjóða-
bankans búa átta hundruð millj-
ónir manna í þriðja heiminum við
aðstæður sem ekki uppfylla nein
réttlætanleg skilyrði um mann-
sæmandi líf. Atvinnuleysi í öllum
heimshlutum er hrikalegt. Nú
þegar eru 23 milljónir manna í
OECD-löndum einum saman at-
vinnulausar.
Ráðstefna Alþjóðasambands
frjálsra verkalýðsfélaga um
„Hlutverk verkalýðshreyfingar-
innar í þróunarmálum", sem hald-
in var í Nýju-Delhi í marslok sl.,
sýndi að óhjákvæmilega fer efna-
hagslegt og félagslegt ástand í
heiminum versnandi, eins og
margir hafa spáð.
Við lifum öll í sama heimi.
Fátækt, hvar sem hún er, stefnir
aimennri velferð í hættu. Þess
vegna verður að ná jafnvægi í
hagvexti og bilið milli ríkra og
fátækra verður að minnka.
Hér fara á eftir nokkrir þættir
úr stefnuyfirlýsingu samtakanna
um þróunarlöndin.
— í nýrri efnahags- og félags- '
legri skipan verður að viðurkenna
frjáls verkalýðssamtök og hlut-
verk þeirra í þjóðfélaginu.
— Með endurskipulagningu al-
þjóðlegs fjármálakerfis verður að
færa stóraukið fjármagn til
þróunarlanda og lækka vexti.
— Gera þarf orkuáætlun fyrir
allan heiminn og hafa eftirlit með
olíugróða. Stofna þarf orkuþróun-
arsjóð fyrir þróunarlöndin.
— Með . samræmdri hagstjórn
verða iðnríkin að koma á fullri
atvinnu, auka rauntekjur, auka
opinbera þróunaraðstoð, aðlaga
sig nýjum aðstæðum í heimsvið-
skiptum og vinna bug á verðbólg-
unni.
— Gera þarf áætlun til að
uppfylla frumþarfir fólks í þróun-
arríkjunum.
— Afnema verður viðskipta-
hömlur.
— Stofna þarf alþjóðlegan sjóð
til að standa straum af endur-
skipulagningu.
Alþjóðasamband frjálsra verka-
lýðsfélaga leggur áherslu á að
efnahagsaðgerðir verði ekki ein-
göngu til hagsbóta fyrir forrétt-
indaklíkur og fjölþjóðafyrirtæki;
þær verði að ná til fátækrahverf-
anna og hinna hungruðu milljóna,
umfram allt í dreifbýlishéruðum
þriðja heimsins. Það erþess virði
að berjast fyrir stefnu Alþjóð-
asambands frjálsra verkalýðsfé-
laga til að stuðla að réttlæti og
friði.
I mörgum löndum eru nú við-
hafðar aðferðir eins og mannrán,
pyntingar, morð, kúgun, útlegð og
innilokun á geðveikrahælum, til
þess að þagga niður í talsmönnum
verkalýðsfélaga og öðrum þetm,
sem eru á öndverðum meiði við
ríkjandi stjórnvöld.
1. maí láta hundruð milljóna
verkamanna í ljósi áhyggjur yfir
versnandi stjórnmálaástandi í
þessum löndum.
Þeir lýsa yfir samstöðu með
öllum þeim sem hætta lífi sínu
fyrir frelsi og lýðræði. Þeir munu
halda áfram að veita fullan stuðn-
ing þeim sem hafa hugrekki til að
berjast gegn ólýðræðislegum rík-
isstjórnum og ómannúðlegum að-
gerðum þeirra.
Ekkert vandamál er óleysan-
legt, og þegar allir verkamenn
innan vébanda frjálsra verkalýðs-
félaga og bandamenn þeirra vinna
að því að ná fram hinum réttlátu
kröfum okkar, komumst við áreið-
anlega nær því takmarki að allir
fái brauð, að friður ríki í heimin-
um og allir njóti frelsis.
Lengi lifi 1. maí.
Avarp 1. maí nefndar Fulltrúaráðs
verkalýðsfélaganna í Reykjavík og
Bandalags starfsmanna ríkis og bæja
Fyrsta maí fylkir íslensk alþýða
liði með alþýðu allra landa í
baráttu fyrir afnámi óréttlætis,
fyrir friði. í baráttu fyrir réttlát-
ari skiptingu auðs, fyrir útrým-
ingu hungurs og vesældar. I bar-
áttu fyrir frélsi, jafnrétti og
bræðralagi.
Fyrsta mái 1981 býr enn mikill
hluti mannkyns við hungur og
vesöld. Enn eru víða grundvallar
mannréttindi fótum troðin. Enn
eykst bil milli ríkra þjóða og
fátækra. Enn er hótað að slíta
friðinn. Gegn þessu ber okkur að
berjast.
Við skorum á Alþingi íslend-
inga að sjá til þess að framlög til
þróunarlanda verði a.m.k. 1%
þjóðartekna, þannig að við getum í
verki sýnt hug okkar til íbúa
jarðar, sem búa við hungur og
allsleysi. Við verðum jafnt í orði
sem í verki að beita okkur gegn
viðskiptaháttum alþjóðlegra auð-
hringa, sem rýra kjör og skerða
efnahagslegt sjálfræði þjóða.
Við sýnum samstöðu með félög-
um okkar, sem berjast gegn því
blóðuga ofbeldi, sem beitt er við að
berja niður verkalýðssamtök, m.a.
í Bólivíu, Argentínu, Guatemala
og E1 Salvador.
Við sýnum eindregna samstöðu
okkar með baráttu pólskra verka-
manna fyrir samtaka- og tján-
ingarfrelsi. Við mótmælum til-
raunum eða áformum að brjóta
pólska verkalýðshreyfingu á bak
aftur. Verkafólk víða um heim og
ekki síst í grannlöndum okkar,
beinir geira sínum gegn stórfelldu
atvinnuleysi og vaxandi verð-
bólgu. Það hvetur okkur til sam-
eiginlegrar sóknar gegn tilaunum
afturhaldsafla, að leysa efna-
hagskreppur á kostnað verkafólks.
II.
Reykvísk alþýða berst gegn óða-
verðbólgu og rýrnandi kjörum hér
á landi jafnhliða hættunni af
atvinnuleysi, sem sífellt vofir yfir.
Við íslenskri alþýðu blasir enn á
ný sú staðreynd, að stjórnvöld
grípa inn í gerða kjarasamninga
þegar harðnar í ári. Kreppunni er
velt yfir á herðar hins vinnandi
manns. Reykvísk alþýða mótmæl-
ir harðlega og varar alvarlega við
afskiptum ríkisvaldsins af vísi-
tölubindingu launa, líkt og átti sér
stað 1. mars sl.
Reykvísk alþýða varar ríkis-
valdið við að ganga á undan með
verðhækkanir og hafa þannig að
engu lög um verðstöðvun. Reyk-
vísk alþýða hvetur allt launafólk
til samhentrar baráttu gegn þeim
aðgerðum stjórnvalda, er brjóta
gerða samninga og skerða kjörin.
En umfram allt leggur reykvísk
alþýða áherslu á að vörn verði
snúið í sókn. Tryggja verður
aukinn kaupmátt og launajöfnun,
stórbætt kjör þeirra verst settu,
með t.d. réttlátara skattakerfi,
þar sem lægstu laun verða skatt-
laus.
— Óskert framfærsluvísitala á
öll laun er forsenda þess að
kaupmáttur umsaminna launa
haldist.
Við hvetjum til sameiginlegrar
varnar gegn skerðingu verkfalls-
réttar og félagslegrar þjónustu.
Reykvísk alþýða leggur auk þess
áherslu á:
— Mannsæmandi laun fyrir 8
stunda vinnudag.
— Gildistími nýrra kjarasamn-
inga miðist við uppsögn þess
eldri.
— Stórátak í málefnum aldraðra.
— Kjör lífeyrisþega verður enn að
bæta með hækkuðum lífeyri og
verðtryggðum lífeyrissjóði
allra landsmanna.
— Stórátak þarf að gera í málum
fatlaðra, bæði hvað varðar
kjör, atvinnutækifæri og að-
stöðu á vinnustöðum og í
almennu umhverfi.
— Reykvísk alþýða leggur áherslu
á virka þátttöku fatlaðra innan
samtaka launafólks.
— Stórefla þarf atvinnuleysis-
tryggingar.
— Auknar félagslegar íbúðabygg-
ingar.
— Næg og góð dagvistunarheimili
fyrir öll börn.
— Stórbætta verkmenntun og
aukinn stuðning við fræðslu-
starf alþýðu.
— Bætta aðstöðu farandverka-
fólks.
— Herta baráttu gegn ávana- og
fíkniefnum.
— Meðákvörðunarrétt verkafólks
í tölvuvæðingu.
— Bættan hag leigjenda.
— Óskertan verkfalls- og samn-
ingsrétt handa iðnnemum.
— Sömu laun fyrir sömu vinnu.
— Jafnrétti kynjanna.
— Aukið öryggi og bættan aðbún-
að á vinnustöðum.
III.
I upphafi níunda áratugsins
blasir við á alþjóðavettvangi nýtt
kalt stríð. Við upplifum stöðugt
fleiri kreppu- og hnignunarein-
kenni og eina svarið hjá valda-
Saga verkalýðssamtakanna er
sagan um hina fáu og smáu er
ekkert áttu annað en skilning á
nauðsyn samtakanna og viljann
og þorið til að leggja út í barátt-
una við ofureflið. Hefur sá hug-
sjónaeldur verið aflið, sem knúði
brautryðjendurna til dáða og
vissulega hafa verkalýðssamtökin
valdið straumhvörfum í þessu
landi.
Kjarabætur, þróun athafnalífs-
ins, aukin mannréttindi og þar
með mannlegt viðhorf til þeirra
sem ekki eru sólarmegin í þjóðfé-
laginu, allt þetta og fleira til
framfara á rót sína að rekja til
starfs verkalýðssamtakanna.
1. maí er fyrir löngu orðinn
hátíðisdagur verkalýðsins til þess
mönnum virðist vera aukinn og
meiri vígbúnaður. Við vitum af
fenginni reynslu, að slík þróun
leiðir fyrr eða síðar til styrjaldar.
I okkar heimshluta koma fram æ
sterkari kröfur frá hernaðar-
bandalögum á hendur samherjum
sínum um aukna hlutdeild í víg-
búnaði og styrjaldarundirbúningi.
Það fer ekki hjá því að þessi
aukni vígbúnaður teygi arma sína
hingað til okkar. Seinustu árin
hefur æ fleirum orðið ljós hin
auknu hernaðarumsvif hér á landi
svo sem áætlanir sýna. Þetta sýnir
að á ófriðartímum er líklegt að
ísland yrði hættusvæði og gæti
haft í för með sér gereyðingu.
Síðast, en ekki síst, varar íslensk-
ur verkalýður við auknum vigbún-
aði hér á landi. Hinn eini raun-
verulegi skerfur Islendinga til
friðar í heiminum, er herlaust
land, án þátttöku í hernaðar-
bandalögum.
að fagna fengnum sigrum, en 1.
maí er í raun mikið meira, hann er
hátíðisdagur, dagur stórra og
djarfra fyrirheita um að sækja
fram til stærri sigra og sem slíkur
hefur þessi dagur fyrst og fremst
gildi.
1. maí 1981 rennur nú upp við
þær aðstæður að enn einu sinni
hafa stjórnvöld rofið gildandi
kjarasamninga með lögum og má
því segja að sagan frá 1978 hafi
endurtekið sig, þótt með mildari
hætti sé, vegna þeirra félagslegu
umbóta sem gerðar hafa verið og
að sjálfsögðu ber að þakka.
Séu verkalýðssamtökin sjálfum
sér samkvæm hljóta þau að for-
dæma það að ríkisvaldið ógildi
IV
Reykvísk alþýða leggst harðlega
gegn þeim áróðri, að það séu
launin og einkum vísitölubinding
þeirra, sem séu orsök verðbólg-
unnar hér í landi. Reykvísk alþýða
bendir á að gegndarlaust fjárfest-
ingarbruðl liðinna ára er höfuðor-
sök þess vanda, er hrjáð hefur
íslenskt efnahagslíf. Islensk al-
þýða hefur ekki stjórnað því
bruðli og hlýtur því að neita að
axla þær byrðar, sem skapast hafa
af óráðsíu eignarstéttar og ríkis-
valds. Reykvísk alþýða skorar því
á íslenska alþýðu alla, að þjappa
sér saman í vörn gegn kjaraskerð-
ingu og til sóknar fyrir bættum
kjörum og auknu félagslegu jafn-
rétti.
íslensk alþýða. Snúum vörn í
sókn. Fram fyrir hugsjónir verka-
lýðs allra landa. Frelsi — jafnrétti
— bræðralag.
F.h. 1. maí nefndar.
Fulltrúaráð verkalýðsfélaganna
í Reykjavík.
Kári Kristjánsson,
Stella Stefánsdóttir,
Esther Jónsdóttir,
Einar E. Sigurósson,
Guðmundur Bjarnleifsson,
Garóar Steingrímsson,
Sigurður Guðmundsson,
Kristján Ottósson,
Bandalag starfsmanna ríkis og baeja,
Órlygur Geirsson,
Jónas Jónasson.
með lögum gildandi kjarasamn-
inga.
Hér er um slík grundvallarat-
riði að ræða, að ætla mætti að
verkalýðssamtökin risu upp og
stæðu einhuga að mótmælum og
baráttu fyrir því að knýja fram til
sigurs kröfuna „samningana í
gildi“.
Því miður örlar ekki á neinum
tilburðum í þá átt.
Af því leiðir að mótmælt er
öllum tilraunum til að leiða verka-
lýðssamtökin inn á þá braut að
verða handbendi eins eða annars
stjórnmálaflokks.
Kröfur dagsins eru:
Samningana í gildi — Fagleg og
óháð verkalýðssamtök
1. maí ávarp Fulltrúaráðs verka-
lýðsfélaganna í Hafnarfirði og
Starfsmannafélags Hafnarfjarðar