Morgunblaðið - 05.05.1981, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 5. MAÍ1981
37
Evrópu nemur þessi kostnaður 150
nýkr./tonn stáls (nýting 87%).
Ekki hefur þó verið gert ráð fyrir
þessari fjarlægðarvernd, þ.e.a.s.
að greitt verði lægra verð en
gerist erlendis, þvert á móti er
gert ráð fyrir háu verði þar eð
innlendur brotamálmiðnaður þarf
þróunar við. Sem dæmi má nefna,
að meðalverð á hæsta gæðaflokki
eiginlegs brotajárns var í fyrra
42.000 (88$) í U.S.A., 41.000 (370
S.kr.) í Svíþjóð og enn lægra í
Bretlandi, en blandað brotajárn
kostaði um 36.000 kr. í Svíþjóð
miðað við sama tíma, þ.e.a.s. um
mitt ár í fyrra. Gert er ráð fyrir,
að verksmiðjan hér greiði um
42.000 gkr./tonn fyrir meðalgæða-
flokk á þágildandi verðlagi.
Fjarlægðarverndin vegna
kostnaðar við innflutning steypu-
styrktarstáls hingað og kostnaður
við útflutning hráefnis héðan er
því um 1.000 nýkr. á hvert tonn
steypustyrktarstáls. Auk þessa
hefur innlend verksmiðja betri
aðstöðu en erlendu framleiðend-
urnir til þess að afgreiða fljótt
pantanir innlendra viðskiptavina.
Auðvelt og fljótvirkt er að stilla
litla verksmiðju til þess að fram-
leiða þær gerðir af stáli, sem hver
viðskiptavinur biður um í hvert
skipti, en það gefur samkeppnis-
forskot yfir stærri verksmiðjur
lengra í burtu og minnkar
geymslukostnað og rekstrarfé.
Athuga ber, að hér er fyrst og
fremst miðað við höfuðborgar-
svæðið, enda meiri hluti markað-
arins þar. Sé gert ráð fyrir, að
kaupendur hvar sem er á landinu
greiði raunverulegan kostnað
fyrir stálið á þeirra viðtökustað
verður samkeppnisaðstaða inn-
lendu verksmiðjunnar úti á landi
eitthvað verri vegna flutnings-
kostnaðar frá höfuðborgarsvæð-
inu, en hann er, eins og kunnugt
er, hár. Heildarniðurstaðan er
samt sem áður sú, að varia eru
líkur til þess að margir erlendir
framleiðendur geti til langframa
keppt við íslensku framleiðsluna
um bróðurpartinn af íslenska
markaðnum með þessu forskoti
upp á 1.000 nýkr. á hvert tonn •
stáls, sem innlenda verksmiðjan
hefði, en hér er um að ræða V4
hluta af eðlilegu verði steypu-
styrktarstáls.
Núverandi innflutn-
injísverð er lágt
Mikil lægð er í stálframleiðslu í
Evrópu um þessar mundir, en
lægðir í þessum iðnaði eru engin
ný bóla. Lágt verð var t.d. á
árunum 1971—1972 og 1977—1978.
Meðalverðið í Noregi á því, sem
selt var hingað 1979—1980 (fram í
september) er um 1.855 N.kr. á
verðgildi miðs árs í fyrra (árs-
yerðbólgan í Noregi var á tímabil-
inu 9—9,5%). í lok ársins 1979 var
fob-verð í Noregi á því sem selt
var hingað, um 1.850 N.kr. á tonn,
en í lok ársins 1980 var það komið
niður í 1.600 N.kr. á hvert tonn, en
var þá um 2.200—2.400 N.kr. til
heildsala á Norðurlöndum á þeim
afurðum, sem seldar eru hingað.
Fob-verðið til íslands frá Norður-
löndum féll stöðugt allt árið í
fyrra og er nú komið niður fyrir
1.600 N.kr. á tonn. Ekki er nokkur
von til þess að þetta lága verð
haldist, þar eð það er lægra en svo
að verksmiðjurnar hafi upp i
kostnað. Sjálfstæðir alþjóðlegir
ráðgjafar í stáiiðnaðinum spá því,
að jafnvægi náist um eða jafnvel
fyrir miðjan þennan áratug og
verður þá vandfundið stál á því
verði, sem íslendingar hafa notið
upp á síðkastið.
Meðalverðið á innflutn-
insnum 1979—1980 hefði
gefið innlendri verksmiðju
góðan arð
Eins og áður sagði var verð á
innfluttu stáli um 225.000 gkr./
tonn afgreitt frá höfn í Reykjavík
í fyrra (1980), en það er vgrðið,
sem innlenda verksmiðjan hefði
keppt við, ef hún hefði verið komin
af stað þá. Hér er um að ræða
meðaltal, en innflutningurinn var
nokkuð jafn allt árið, þó mestur í
maí og júlí, og er þetta meðaltal
miðað við verð og gengi 1. júlí 1980
og gefur þannig sæmilega hug-
mynd um meðalverðið. Sé litið til
áranna 1979—1980 er verðið um
245.000 gkr./tonn (á verðgildi miðs
árs 1980). Þetta verð hefði gefið
innlendri verksmiðju nægan arð
eða um 10% (hér er auðvitað átt
við raunvexti).
Gera má ráð fyrir, að verðið
sveiflist áfram sem hingað til, en
ekki er líklegt, að það verði oft
eins lágt og nú. Með reynslu fyrri
ára verður því að gera ráð fyrir
jafnaðarverði, þegar gerð er áætl-
un fyrir lengri tíma. Bendir margt
til þess, að verðið, sem innlendu
stálverksmiðjunni er ætlað, sé of
lágt, þegar til lengri tíma er litið,
vegna þess að sú kreppa, sem
undanfarið hefur verið í stáliðnað-
inum, kemur ekki til með að vara
til langframa.
Best er að reisa nýjar
verksmiðjur, þegar tíma-
bundinn samdráttur er á
markaðnum. eins og nú
er
Þegar samdráttur er í iðngrein-
um eins og nú í stálframleiðsl-
unni, er auðveldara að byggja
nýjar verksmiðjur. Stafar þetta af
því, að hægt er að fá tækin ódýrari
og með styttri afgreiðslufresti,
einnig fæst öll sérfræðiaðstoð með
hægu móti. Þegar þenslan kemur
eftir samdráttinn, sem enginn
þarf að vera í vafa um að gerist,
fær ný verksmiðja strax forskot
og getur komið rekstrinum í gott
horf fyrir næsta samdráttartíma-
bil, sem er auðveldara að lifa af, ef
búið er að afskrifa eitthvað af
eignum og skuldir vegna fjárfest-
ingarinnar farnar að verða viðráð-
anlegri. í raun og veru er almennt
mun eðlilegra að byggja verk-
smiðjur fyrir framleiðslu, eins og
stálframleiðslan er, á samdrátt-
artímum, en ekki á þenslutímum.
Einföld rök eiga við í
þessu tilfelli
Raunar er hægt að skýra sam-
keppnishæfni innlendrar steypu-
styrktarstálframleiðslu á mun
auðveldari og sjálfsagðari hátt:
Það borgar sig betur að bræða það
járn, sem þegar er búið að flytja
inn, heldur en að flytja það fyrst
út og kaupa það svo aftur upp-
brætt.
Ljosmynd Mhl. kristján.
Sumarbústað-
ur brann til
kaldra kola
SUMARBÚSTAÐUR brann til
kaldra kola við Rauðavatn í
gærmorgun. Slökkviliðið var kall-
að út klukkan liðlega átta í
gærmorgun og að sögn slökkviliðs-
manna var bústaðurinn þá þegar
alelda og því ekki um annað að
ræða en fella hann og slökkva í
honum. .
Selflytja varð vatn fra
Bæjarhálsi í þremur bílum.
Sumarbústaðurinn var mannlaus
og leikur því grunur á, áð um
íkveikju hafi verið að ræða.
DREGIÐ
IDAG
Dregið í 1. fl. kl. 6.00 í dag. Örfáir
lausir miðar enn fáanlegir i Aðal-
umboðinu Vesturveri.
Miði er möguleiki.

DÚUM ÖLDWJDUM AH YGGJUL AUST /CVIKVÖLD
i