Morgunblaðið - 17.06.1981, Page 21

69
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 17. JÚNÍ1981
Menn eru íbytfKnir á svipinn eins o» von er i stöðunni.
1950 voru 59429 manns starfandi á
landinu, 68140 árið 1960, 81103
árið 1970 og 105000 árið 1980.
Fjölgun starfa á árunum 1950—60
kvað hann hafa verið 8711 eða
14,7%, 12963 á árunum 60—70 eða
10% og 29,5% á árunum 1970—
1980.
Bjarni sagði að reikna mætti
með tugþúsundum manna inn á
vinnumarkaðinn á næstu árum og
áratugum og útlit væri fyrir að
landbúnaður og sjávarútvegur
ykju ekki að mun fjölda atvinnu-
tækifæra, sama væri að segja um
byggingariðnaðinn og þá væru það
þjónustugreinarnar sem stæðu
eftir og bættu sífellt við sig.
Virkjanirnar væru því í raun eini
kosturinn til þess að brúa bilið og
það ætti því að stefna að því að
koma á fót nýrri atvinnugrein,
framleiðslu virkjana. Taldi Bjarni
að ekki þyrfti að hafa áhyggjur af
þróun atvinnumála ef menn væru
fordómalausir í þeim efnum og
nefndi hann til dæmis stækkun
Álversins. Hins vegar kvartaði
Bjarni yfir því að ekki væri unnið
að langtíma stefnumótun í fjár-
festingum og hagkvæmni þeirra
og taldi Bjarni fulla ástæðu til
þess að menn gæfu sér tíma til að
setjast niður og ræða málin.
„SannKÍrni er það
sem þarf“
Sigurður Óskarsson formaður
Atvinnumálanefndar Rangár-
vallasýslu sagði að það væri engin
tilviljun að Rangæingur hefði sent
frá sér ályktanir um atvinnumál,
því þar kreppti virkilega að, en
meginástæðan fyrir vandræða-
ástandinu í þessum efnum væri
orkuokur sem Rangæingar byggju
við. Sagði Sigurður að orkukostn-
aður sem iðnaður í sýslunni þyrfti
að standa straum af væri 674%
hærri en annars staðar og húshit-
unarkostnaður væri 400—500%
hærri en í nærliggjandi byggðum.
Sagði Sigurður að láðst hefði að
byggja upp framtíðaratvinnu-
markað það væri ein af ástæðun-
um fyrir því að sumt fólk í
héraðinu flosnaði upp, aðrir sætu
vegna átthagabanda og ábyrgðar
gagnvart starfsfólki og samfélagi
og enn aðrir sætu hreinlega fastir
og gætu sig ekki hreyft þótt þeir
vildu.
Jón Þorgilsson
„Sanngirni er það sem þarf,“
sagði Sigurður, „engar bónbjargir,
aðeins sanngirni í því að eðlileg
uppbygging í Rangárvallasýslu
geti átt sér stað eins og í öðrum
byggðum landsins."
Síðan rakti Sigurður ályktun
sem fundurinn samþykkti og fer
hér á eftir:
Ályktun um atvinnumál
Rangæingar kunna að standa
nálægt tímamótum, sem reyndar
var búið að segja fyrir — en ekki
búið að bregðast við. Hrauneyja-
fossvirkjun mun að meginhluta til
verða lokið á þessu ári. Að því
mun koma að menn þurfa að
takast af alefli á við þann vanda
sem skapast við það að virkjunar-
framkvæmdum á svæði Þjórsár og
Tungnár verði hætt um sinn.
Hluti af þeim Rangæingum sem
vinnu hafa haft við virkjunar-
framkvæmdirnar munu væntan-
lega fylgja slíkum verkefnum eftir
sem farandverkamenn, en veru-
legur hluti þeirra mun ekki hafa
möguleika til áframhaldandi
vinnu í sýslunni.
Langt er síðan mönnum varð
ljóst að til þessa mundi draga.
M.a. var atvinnumálanefnd skipuð
fyrir sýsluna árið 1977. Nefndin
vann mikið starf við athuganir á
atvinnulífi í sýslunni. Þetta starf
var unnið í náinni samvinnu við
byggðadeild Framkvæmdastofn-
unar ríkisins, sem m.a. annaðist
kannanir með nefndinni og úr-
vinnslu gagna.
Á þessum samstarfsgrundvelli
vann deildin síðan Iðnþróunar:
áætlun fyrir Rangárvallasýslu. I
áætlun þessari er að finna al-
menna stefnumörkun varðandi
uppbyggingu iðnaðar og bent á
leiðir til að ná markmiðum.
Framhaldið hefur hins vegar
ekki orðið eins og efnin stóðu til.
Segja má að vandanum hafi verið
skotið að hluta til á frest með
framkvæmdum við Hrauneyja-
foss. Hitt er þó réttara að segja
þeim tíma, sem þannig vannst
hafi verið sóað. Þetta andvaraleysi
mun óhjákvæmilega hafa áhrif á
framtíðarþróun sýslunnar.
Ýmsar blikur eru á lofti hjá
iðnaðarfyrirtækjum í sýslunni,
Jóhann Gunnar Bergþórsson
sem auka enn á þann vanda, sem
takast verður á við. Húsgagna-
framleiðsla er við það að leggjast
af. Plastiðnaður hefur einnig lagst
algerlega niður í sýslunni og fleira
má nefna. Þá er óminnst á sam-
drátt í landbúnaði sem losar um
vinnuafl í stórum stíl.
Engin einföld lausn er á þeim
vanda sem Rangæingar standa
gagnvart. Fundurinn leggur til við
stjórnvöld að fast verði haldið við
áform um bættan aðbúnað iðnað-
ar í landinu og leggur á það ríka
áherslu að þess verði gætt að í
aðgerðum hins opinbera í iðn-
þróunarmálum verði gætt eðlilegs
jafnvægis í byggð landsins.
Fundurinn skorar á stjórnvöld
að beita sér fyrir eftirtöldum
aðgerðum sem sérstaklega snerta
Rangárvallasýslu:
1. Ráðinn verði iðnþróunar-
fulltrúi fyrir Suðurland og
hann staðsettur í Rangárvalla-
sýslu. Iðnþróunarfulltrúi hafi
það hlutverk að aðstoða starf-
andi fyrirtæki í sýslunni við
lausn ýmissa vandamála, en
hann á einnig að hafa lykilhlut-
verk í viðleitni manna til stofn-
unar nýrra iðnfyrirtækja.
2. Veitt verði fjárhagsleg fyrir-
greiðsla og tæknileg aðstoð af
hálfu hins opinbera til könnun-
ar og undirbúnings nýrra
greina framleiðsluiðnaðar í
sýslunni. Nýrra greina er þörf
og kemur margt til greina en
nefna má kjötvinnslu, úr-
vinnslu úr sláturafurðum, nýt-
ingu jarðefna s.s. vikurs og
basalts og margt fleira.
3. Iðnþróunaráætlun fyrir Rang-
árvallasýslu verði endurskoðuð
með tilliti til nokkuð breyttra
aðstæðna en aðallega með
hliðsjón af þvi að hún komi
betur að gagni við eflingu
iðnaðar. Teknir verði inn í
áætlun þessa ákveðnir fram-
kvæmdaþættir til eflingar iðn-
þróunar. Skorað er á stjórnvöld
að útvega það fjármagn sem til
þeirra aðgerða þarf.
„Innlend tækni,
mannskapur
og reynsla“
Jóhann Gunnar Bergþórsson
verkfræðingur, forstjóri Hraun-
Sigurður óskarsson
virkis h.f. er með eitt stærsta
fyrirtækið í Rangárvallasýslu, 60
manns í vinnu og um helmingur
þeirra eru Rangæingar. I sumar
verða 160 starfsmenn hjá Hraun-
virki. í ræðu sinni fjallaði Jóhann
Gunnar um það að verklok yrðu í
september við Hrauneyjafoss hjá
þeim því þá yrði jarðvinnu lokið,
en hann kvaðst ekki vita hvað
tæki við hjá þeim. Þeir ættu
tækjakost upp á 1—2 milljarðar
gamalla króna en engin örugg
verkefni.
Þá ræddi Jóhann Gunnar um
atvinnumöguleika fyrir fólk í
sjávarútvegi og landbúnaði og
taldi að ekki yrði um aukningu að
ræða þar á komandi árum, en hins
vegar væri um sífellda fjölgun að
ræða í þjónustu sem aðeins myndi
auka skattbyrðar en ekki þjóðar-
tekjur. Kvað hann því augijóst að
framtak í iðnaði yrði það sem
koma skyldi, enda væri hér næg
orka fyrir stóran og smáan iðnað.
Jóhann Gunnar fjallaði einnig
um það sem virtist hafa gleymst i
virkjanaumræðunni, samhliða at-
vinnuuppbyggingu á nærliggjandi
svæðum eins og Hellu og Hvols-
velli. Atvinnulíf og uppbygging
jókst í kring um virkjanafram-
kvæmdir og fjárfestingin er mikil
og því þyrfti að leggja mikla
áherslu á að nýta þau verðmæti.
Nefndi hann sem dæmi að ef
ráðast á í Fljótsdalsvirkjun með
stóriðju í huga vantaði 5000 íbúa
byggð miðað við 700 starfsmenn
eins og í Álverinu. Einu skynsam-
legu leiðina til handa Rangæing-
um kvað hann vera að ráðist yrði í
Sultartangavirkjun nú þegar, sér-
staklega miðað við það að hún
væri ári á undan öðrum virkjun-
armöguleikum. Tímann mætti
nota jafnframt til þess að byggja
upp iðnað til þess að taka við
þessu fólki, en um leið væri þetta
þjóðhagslega hagkvæmt og ætti
það atriði að ráða ferðinni fyrst og
fremst en ekki hreppapólitík.
„Sé hugsað til hagsmuna heild-
arinnar og þjóðarinnar, þá þurfa
Rangæingar ekki að kvíða,“ sagði
Jóhann Gunnar, „og það ber að
nýta innlenda tækni, mannskap og
reynslu."
„Markviss uppbygging
atvinnulífs inni í Iandi“
Jón Þorgilsson formaður Sam-
bands sunnlenskra sveitarfélaga
fjallaði í sínu erindi um Iðnþróun-
arsjóð Suðurlands sem stofnaður
var af öllum sveitarfélögum á
Suðurlandi í september sl. ár, en
1% af öllum tekjum sveitarfélag-
anna, skattur, fasteignaskattur og
útsvar, eiga að fara í sjóðinn. Jón
kvað hann stofnaðan til þess að
efla atvinnulífið á Suðurlandi,
sérstaklega iðnaðarstarfsemi.
Sjóðurinn gerir ráð fyrir að lána
fyrirtækjum og einstaklingum til
endurbóta á starfi sem er til
staðar eða til nýrra þátta og
einnig til könnunar á hagkvæmni í
hugsanlegum rekstri. Þá er heim-
ilt að lána til stórra verkefna eins
og til dæmis steinullarverksmiðju.
27 sveitarfélög á Suðurlandi eru
í sjóðnum, þar af öll þéttbýlis-
svæðin. Tekjur sjóðsins á sl. ári
voru Vi% af umræddum stofnum
og námu alls 27 millj. gkr. eða 270
þús. kr. Áætlaðar tekjur á þessu
ári eru 800 þúsund kr.
Þá fjallaði Jón um það að
Suðurland ætti í vök að verjast í
atvinnumálum vegna hafnleysis
og því yrði að byggja markvisst
upp atvinnulíf inni í landi. Sagði
Jón að sjávarútvegur og landbún-
aður byggju við nær sjálfvirkt
lánakerfi til reksturs, en slíku
væri ekki til að dreifa hjá iðnaði
þótt sýnt væri að iðnaður ætti að
sitja við sama borð og annar
rekstur á landinu sem skiptir
miklu máli fyrir þjóðarbúið.
Grein: Árni Johnsen
Myndir: Ragnar Axelsson
TÓMAS JÓNSSON
TEIKNARI
Aukatekjur
Þéniö allt aö 1000 kr. auka á
viku með léttri heima- og
tómstundavinnu Bæklingur
meö 100 uppástungum um
heimilisiönaö, verzlunartyrir-
tæki, umboðs- eöa póstverzl-
anir, veröur sendur tyrir 50 kr.
— 8 daga skilafrestur. Frítt
póstburöargjald, ef greitt er
fyrirfram eöa eftir póstkröfu +
burðargjald.
Handelslageret,
' Allegade 9, DK-8700,
Horsens, Danmark.
ALLtcf
Æitthvad nytt
SferviersLan
med
bl'onriaskneytirigar
BORQARbL'OMtf)
GKCNSASVGGI 22
5IMI 52213