Morgunblaðið - 27.09.1981, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 27. SEPTEMBER 1981
17
\
ísafjarðar:
hefur vaknað meöal íbúanna
á að halda húsunum við og
endurbyggja að stórum
hiuta. Húsin virðast viö fyrstu
sýn hafa upp á lítið að bjóða
sem keppendur i kapphlaup-
inu um að eignast allt sem
stærst og mest sækjast eftir.
Þau eru flest litil að flatarmáli
og lágreist og við fyrstu sýn
byggð af litlum efnum, enda
mörg 100 til 150 ára að aldri.
Því verður þó ekki neitað aö
hverfiö er hlýlegt og vinalegt
og ótrúlega lítið um að
„steinsteypukassar" hafi náð
að yfirbuga þann heildarsvip,
sem burstabyggð timburhús
með „bíslögum" og kvistum
setja á hverfið.
Okkur lék forvitni á að vita
eitthvað um íbúa þessara
húsa. Af hverju byggir fólk
sér ekki ný hús og reisulegri
inni í firöi í staö þess að
basla við þessar gömlu spýt-
ur. Einnig hvort við megum
vænta þess aö geta gengiö
um þessar götur óbreyttar
að mestu á ný eftir 20—30
ár, án þess að skipuiag og
deiliskipulag og hvað það nú-
allt heitir hafi krafist þess aö
húsin víki fyrir hraðbrautum,
verksmiðjuhverfi eða ein-
hverjum ámóta „velferðar-
framkvæmdum".
Fyrri hluti
Texti:
Fríöa Proppé
Myndir:
Kristján Einarsson
Skipagata
Við Skipagötu 11, stendur lítiö,
fallegt, hvítmálaö timburhús, lík-
lega nokkuö í stíl við hugmyndir
margra um Hans og Grétu-hús
ævintýranna. í húsinu býr Auöur
Gunnarsdóttir, ásamt börnum
sínum og hefur hún sem aðrir
eigendur húsa í miðkaupstaðn-
um unnið viö endurbætur á því.
Talið er að húsið hafi verið byggt
í kringum 1850.
Auður bauö tll stofu og tjáði
hún okkur, aö hún væri aöflutt og
aö hún heföi keypt húsiö áriö
1979. „Ég keypti þaö á átta og
hálfa milljón þá, eöa á brunabóta-
matsveröi. Viö vorum tvö eöa þrjú
sem sýndum áhuga á aö kaupa,
enda húsiö auglýst til sölu, Á síð-
asta sumri fékk ég þrjú tilboö, án

Skipagata 11, skúrbygginguna lengst tii hægri á myndinni
hyggst Auður endurbæta og nýta sem eldhús. Glögglega
má sjá muninn á endurbættri framhliðinni og gaflinum.
Einangrunin gras, torf og
fullt af gömlum fatnaði...
þess að hafa orðað þaö aö ætla
aö selja þaö. Einn bauð tvöfalt
brunabótamatsverö. Þaö sýnir
kannski hinn aukna áhuga á
gömlu húsunum hérna. — En ég
hef ekki í hyggju aö selja. Okkur
líður hér vel og ég gæti alls ekki
hugsaö mér aö búa annars staöar
og þá sizt af öllu í steinhúsi."
Auöur sagöist hafa sótt um til
bæjaryfirvalda aö fá aö setja kvist
á húsiö til aö stækka þaö en feng-
iö synjun. Sagöist hún telja aö
jafnvel stæöi tl aö friölýsa þaö og
sú staðreynd heföi eflaust einnig
oröiö til aö auka áhuga manna á
aö eignast þaö.
Nokkuö stór skúrbygging er aö
baki hússins og ætlar Auöur aö
flytja eldhúsiö, sem hún sagöi
orðiö nokkuö gamalt og úr sér
gengiö, inn í skúrbygginguna og
grafa þaö niöur til aö fá næga
lofthæð.
i skúrbyggingu þessari er eftir-
tektarveröur kjallari, eöa réttara
Auður í eldhúsinu sem hún
segir orðið gamalt og úr sér
gengið.
sagt um eins og hálfs til tveggja
metra djúp gryfja, þiljuö innan á
tvo vegu með fjölum. Þarna hefur
liklega verið kalt matarbúr því
vandaöur viöur er þar í tveimur
sterklegum og breiöum hlllum.
— Krefst svo gamalt hús ekki
mikils viöahalds?
„Nei, ekki svo. Ekki fyrr en
maður leggur í miklar breytingar.
Þaö er búiö aö setja nýtt þak og
norðurhliðin er ný uppgerö. Smiö-
ur sem kannaði húsiö fyrir mig og
lagöi noröurhliöina fann aöeins
eina fúna spýtu og skipti um.
Hann hló mikið þegar hann sá
einangrunina, sagði hana saman-
standa af torfi og grasi og fullt af
gömlum fatnaöi."
Auöur sagði í lokin, aö sér heföi
ekki tekist aö fá miklar upplýs-
ingar um fyrri eigendur hússins og
sögu þess, þrátt fyrir eftirgrennsl-
an. „Þaö eina sem ég veit er að
Egill sem var símaverkamaöur bjó
hér og aö hér bjuggu alls 11
manns.“
Sundstræti
Lóðarbréf frá 1786, hús-
ið byggt fyrir árið 1800
Frá húsi þeirra Herdísar og
Hrafns leggjum viö leið okkar
eftir Sundstræti. Á hægri hlið, á
sjávarbakkanum, standa reisuleg
nýtízku steinsteypuhús. Þar hét
áöur Bakki og skvettu íbúar hús-
anna, sem við beinum nú athygli
að, áður fyrri úr næturgögnum
sinum þar. Stráklíngar í þessum
húsum gengu alla jafna undir
heitinu Bakkapúkar. Þá voru
einnig við leik á þessum slóöum
Norðurtangapúkar og hafa þeir
mjög líklega átt í erjum viö Efsta-
kaupstaöarpúkana og Neösta-
kaupstaðarpúka.
Viö göngum fram hjá tveimur
sambyggðum gömlum húsum. Á
ööru þeirra stendur „Amsterdam“,
en hitt kvað heita „Rómaborg". Aö
sögn Hrafns Norödahl eru hús
þessi byggö upp úr gömlum ver-
búöum og bera heiti þeirra, en
sjómenn sem siglt höföu utan gáfu
verbúðunum heiti eftirlætisborga
sinna úr siglingunum.
Viö gerum stuttan stanz framan
viö Amsterdam og Rómaborg og
göngum síðan að húsi viö
Sundstræti 25, sem ber ártalið
1786 á framhliöinni. Við garöshlið-
iö hittum við Torfhildi Torfadóttur,
en hún býr nú ein í husinu, nýoröin
ekkja.
„Ég er aöflutt, kom hingaö fyrir
30 árum, svo ég get lítiö sagt þér
nema aö foreldrar Brynjólfs Al-
bertssonar í Keflavík bjuggu hér.
Hann átti húsiö á undan okkur.
Þaö er ekki vitaö meö vissu hve-
nær húsið var byggt, en lóöarbréf-
iö tapaöist, en fannst á ný og þaö
ber ártaliö 1786. Húsiö hefur að
þvi er talið er alla vega veriö byggt
fyrir árið 1800.“
Torfhildur sagði húsiö byggt úr
kjörviöi. — „Það þurfti fyrir
skemmstu aö skipta um eina fjöl
neðst á framhliöinni. — Það var
ekki til fúi í henni, aö þvi er smiö-
urinn sagöi mér, hún var eingöngu
sprungin og uppþornuð. Spýtan
sem var tekin var rannsökuð og
mér sagt að hún hafi verið lýsis-
borin. Það var gert til að verja
timbriö, eins og notuö eru alla-
vega efni til nú til dags,“ sagöi
hún.
Torfhildur sagði að sér liöi vel í
húsinu. — „Nóg er plássiö fyrir
mig eina,“ sagöi þessi roskna
heiðurskona er viö kvöddum og
hún hélt leiðar sinnar til innkaupa
dagsins.
Torfhildur Torfadóttir viö garðshliðið.