Morgunblaðið - 12.03.1982, Blaðsíða 8

40
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 12. MARZ 1982
Norman
Geta rétt viöhorf lengt líf okkar? „Já,“ segir Norman
Cousins sem fór aö eigin ráöum og bjargaöi lífi sínu.
Fred Astaire, Bob Hope og Armand Hammer, þetta eru
menn sem vel hafa dugaö; þeir eru langlífir og heilsu-
góðir og hafa gert hluti sem ekki falla í gleymsku þótt
þeir falli frá. Eins og margir aörir, sem halda þreki sínu
fram á áttræöis- og níræðisaldur, eru þessir menn sí-
starfandi og hugsa um heilsu sína, en þeir eiga annað
sameiginlegt, sem kann aö vera skýringin á því hversu
vel þeir bera ellina, enginn þeirra lítur á aldurinn mæld-
an í árum sem ástæðu til að hætta að setja sér framtíö-
armarkmið og allir hafa þeir jákvætt lífsviöhorf. í fjóröu
greininni í þessum flokki, sem bregður upp myndum af
þessum sigurvegurum á ellinni, á Angela Fox Dunn við-
tal viö Norman Cousins, en persónuleg reynsla hans
styöur þaö álit vísindamanna, aö jákvæð afstaða og
hegðun geti verið haldgott vopn gegn sjúkdómum og
ellihrumleika. Cousins orðar þaö þannig: „Líkaminn leit-
ast við að þroskast í samræmi viö óskir okkar og þrár.
Hann er mjög samvinnuþýður.“
Consins
Cousins
„Ást, von, trú, hlátur og lífsvilji"
Norman Cousins, rithöfund-
ur, ritstjóri bókmennta-
tímaritsins Saturday Re-
view of Literature í nær 40 ár og nú
kennari viö læknadeild Kaliforníu-
háskóla i Los Angeles, er í hópi
þeirra manna sem frægir eru fyrir
aö hafa sloppiö úr greipum dauö-
ans. Fjórum sinnum hefur hann
sannaö tök sín á lífinu. Fjórum
sinnum hefur hann sigrast á alvar-
legum sjúkdómum og vanheilsu
þar sem batahorfur þóttu vægast
sagt litlar. í fjóröa skiptiö, þegar
hann fékk kransæöastíflu áriö
1980, var hann reiöubúinn aö
reyna dug sinn enn á ný. Hann
sagði viö sjúkrabílstjórana: „Hér
sjáiö þiö einhverja albestu lækn-
ingavél sem ekið hefur veriö á
þennan sþítala!"
Bók hans „Athugun á sjúkdómi"
(Anatomy of an lllness), sem kom
út áriö 1979, fjallar ekki einungis
um þann tiltekna sjúkdóm sem
hann átti viö aö stríöa árið 1964
(það var sjaldgæfur sjúkdómur
sem brýtur niöur tengivef í mæn-
unni), heldur var bókin árangur af
ævilangri baráttu hans viö aö sigr-
ast á líkama sínum. Hann sigraöist
fyrst á líkamlegum vanmætti á
berklahæli er hann var niu ára
gamall, en 14 ára gamall vó hann
34 kg.
„Ég var horaður og kranga-
legur,“ segir Cousins, „en mér
fannst dásamlegt aö ég skyldi vera
á lífi. Og ég haföi þá trú aö ég gæti
gert þá hluti, sem ég þráöi, aö
veruleika. Mig langaði til að veröa
sterkur. Mig langaði aö leika
hornabolta (baseball).“ Hann not-
aöi vasapeningana sína til aö fá
hina krakkana til aö henda til hans
boltanum. Hann reyndi á líkama
sinn og fann hann stælast og vaxa
og hlýðnast óskum sínum. Aö lok-
um tókst honum að veröa hálf-
atvinnumaöur í hornabolta. „Ég
komst aö því,“ segir hann, „aö lík-
aminn þroskast í átt að því
markmiði sem maöur setur sér.
Hægt er aö beita viljaorku og
ásetningi til aö valda líkamlegum
breytingum."
Cousins segir aö hægt sé aö yf-
irfæra þessa lexíu á önnur sviö.
„Ég haföi nýlokið háskólanámi, er
ég fékk vinnu á Saturday Review
áriö 1940. Ég haföi dáö og lesiö
blaöiö þegar ég var unglingur, en
útgáfan gekk illa. I þessu var fólgin
brýning til átaka, og ég sá hvernig
trúin á ákveöið markmiö gat leitt til
árangurs."
Næsta stóra prófraunin á líkama
hans kom áriö 1954. Cousins sem
er fjölskyldumaöur, haföi sótt um
viöbótarlíftryggingu. Læknar
tryggingafélagsins létu ekki við
| það sitja að neita umsókn hans,
; þeir sögöu honum einnig þau
ógnvænlegu tíöindi, aö hann ætti
aöeins eftir 18 mánuöi ólifaöa aö
þeirra mati. „En þaö var meö því
skilyröi aö ég hætti öllu, störfum,
feröalögum, íþróttaiðkunum —
öllu — og liföi eins og algjör sjúkl-
ingur. Honum var tjáö aö einkenni
hefðu fundist sem bentu til alvar-
legs hjartasjúkdóms.
Um kvöldiö er hann kom heim
og báöar litlu dæturnar hans komu
hlaupandi á móti honum, segir
I Cousins aö hann hafi horft fram á
tvo kosti. Hann geröi upp hug sinn
á svipstundu. Hann lyfti telpunum
upp og kastaöi þeim upp í loft —
hærra en nokkru sinni fyrr — og
hélt áfram aö starfa af fullum
krafti. Þegar heimilislæknirinn
staöfesti sjúkdómsgreininguna
svaraöi Cousins: „Bill, þú getur
sagt þessum læknum aö fara til
fjandans. Ég er meö fínt hjarta, ég
veit þaö sjálfur, ég hef lifað meö
því. Þaö getur vel veriö aö hjarta-
linurit passi fyrir annaö fólk en ég
held að þaö viti ekki hvaö fær mitt
hjarta til aö slá.“
Þremur árum síðar sagöi Paul
Dudley White, hjartasérfræöingur-
inn frægi, viö Cousins, aö ef hann
Metsöluhöfundur í
Vestur-Þýzkalandi
Edgar Wallace lézt fyrir hálfri öld, 10. febrúar
1931, og hvergi er ártíðar hans minnzt eins veglega
og í Vestur-Þýzkalandi, þar sem Goldman-forlagið
\ Miinchen hefur selt 40 milljónir Wallace-bóka síð-
an það tryggði sér útgáfuréttinn 1926. í janúarlok
sendi Goldman frá sér 82 Wallace-reyfara í fimm
milljónum eintaka. Þetta er sérstök hátíðarútgáfa
og eintakið kostar 100 ísl. kr.
Húsmóöir í Munchen, sem
þekkti nöfn allra veðreiöahesta
Wallace, hlaut 400.000 króna
verölaun í spurningakeppni í sjón-
varpinu í tilefni ártíðar Wallace.
Penelope Wallace fylgdíst með
keppninni og keöjureykti sígarett-
ur úr löngu munnstykki fööur síns.
Daniel Westermayr, 10 ára, sem
sagðist hafa lesiö Wallace „síðan
hann var lítill", féll á prófinu og
missti af verðlaununum þegar
hann gat ekki svaraö því hvar
Wallace bjó í London þegar hann
samdi „The Squeaker". Hann hélt
aö Wallace hefði þá átt heima í
Elgin Crescent, en Wallace bjó þar
þegar hann samdi „The Four Just
Men", ekki þegar hann samdi um-
rætt verk.
Richard Horatio Wallace var
óskilgetinn sonur Polly Richards,
fátækrar leikkonu sem gaf hann
fjölskyldu dyravarðar á fiskmark-
aðnum Billingsgate í London þegar
hann var nokkurra daga gamall.
Polly hefði ekki getaö dregiö fram
lífið ef velgerðarkona hennar, vin-
sæl og ráörík leikkona, hefði kom-
ist aö þvi aö sonur hennar, leikari
sem hún haföi skemmt meö of
miklu dálæti, værifaöir Edgars litla
Wallace.
Drengurinn ólst upp á götum
Lundúna, dreiföi mjólk og seldi
dagblöö á Ludgate Circus,
skammt frá St. Páls-dómkirkjunni.
Þegar hann komst aö raun um
uppruna sinn fylltist hann reiði í
garö móöur sinnar sem haföi yfir-
gefiö hann. Þegar Wallace stóð á
hátindi velgengni sinnar er sagt aö
Polly Richards, sem þá var gömul
og bágstödd, hafi komið til hans
og beöið um hjálþ, en veriö vísaö
kuldalega á dyr.
Eftir herþjónustu í Suöur-Afríku
varö Wallace erlendur fréttaritari
Reuters-fréttastofunnar og hann
varö síðan blaöamaöur „Daily
Mail“ i London. Hann samdi „The
Four Just Men“ 1905 og „Sanders
of the River" sex árum síðar.
Velgengni hans hófst í raun og
veru ekki fyrr en í lok fyrri heims-
styrjaldarinnar. í 12 ár sendi hann
frá sér hvern reyfarann á fætur
öörum. Nokkrir reyfarar eins og
„The Ringer“ urðu vinsæl leik-
sviösverk — George du Maurier
andrúmsloftinu í London eru ekki
gerð nógu góö skil. Þegar Edgar
litli seldi mjólk dreymdi hann svo
mikið um flótta og glæsta framtíð
aö hann tók ekki eftir umhverfinu.
Skipabryggjunum viö Thames er
vel lýst á fyrstu blaðsiðum „The
India Rubber Men“, en annars
staöar eru lýsingarnar á sögusviö-
inu í London tilbreytingarsnauöar
og leikrænar. Billingsgate veröur
aldrei Ijóslifandi, hvaö þá Lund-
únaþokan og ekki heldur gaslukt-
irnar á blautum gangstéttunum."
Skoöanir Wallace þykja aftur-
haldskenndar nú. En jafnvel þegar
hann umgengst menn á borö við
Derby lávarö og Rosebery lávarö
tekst honum ekki aö gæöa þá lífi.
Þeir fjölmörgu aöalsmenn og
greifafrúr, sem koma viö sögu hjá
honum, eru sami tilbúningurinn úr
draumaheimi ungs drengs og föl-
leitu, velættuöu, hreinlyndu stúlk-
urnar, sem hann segir frá og eru
komnar á kaldan klaka, en er
bjargað af ungum hetjum af lægri
stigum.
Töfrar Edgar Wallace eru fólgnir
í þessum draumkennda eiginleika.
Þrátt fyrir augljosar tilraunir til aö
vera nútímalegur er söguþráöurinn
þægilega gamaldags og dulúðugur
og draumar söguhetjanna veröa
aö veruleika.
Nokkrir reyfarar hans — „The
Blue Hand“, „The India Rubber
Men“, „The Dead Eyes of London",
„The Frightened Lady“ — fjalla um
týnd börn sem alast upp án þess
aö vita aö þau eru erfingjar mikilla
auðæfa. Meö þessu er Wallace
greinilega aö bera smyrsl á þaö
sár sem hann varö sjálfur fyrir.
Reynsla hans viröist líka skýringin
á samúö hans meö þeim sem
koma fram hefndum eins og i „The
Ringer“. Cora Ann, eiginkona aö-
alsöguhetjunnar, telur aö fyrirgefa
eigi manni hennar fyrir aö myröa
færöi hann upp í London og hann
varö seinna „Der Hexer“ undir
stjórn Max Reinhardt í Berlin. Þeg-
ar leið aö lokum ferils Wallace
leikstýröi hann eigin kvikmyndum.
Vinsældirnar færöu honum veö-
reiöahesta, Rolls-Royce-bifreiöir,
hús, þjóna, veizluhöld — og
steyptu honum í skuldir. Hann var
tvíkvæntur og átti þrjú börn.
„Hann var góöur faöir,“ segir
Penelope dóttir hans, „og ég mátti
trufla hann viö ritstörfin hvenær
sem ég vildi."
Hann varð feitur af sætu tei og
horaður og kinnfiskasoginn af
næturvinnu. Hann keöjureykti
nema þegar hann svaf eöa þegar
hann var viö kvikmyndauþptöku.
Þegar hann var 56 ára gamall og
vann baki brotnu til aö endur-
heimta auöæfi sín lést hann
skyndilega úr lungnabólgu.
Þegar Wallace var upp á sitt
bezta voru bækur eins og „The
Ringer" og „The Sinister Man“
beztu afmælisgjafir drengja sem
þá voru á svipuöum aldri og Daniel
Westermayr er nú. Nú er vandséö
hvaö þótti svo heillandi við þessar
bækur. Aö vísu sjást þær helzt nú
í vestur-þýzkum útgáfum þar sem
starfsmenn Scotland Yard hrópa
„Grosser Gott“ og „Heiliger Himm-
el" þegar þeir fá slæmar fréttir.
Mestum vonbrigöum veldur aö