Morgunblaðið - 15.08.1982, Blaðsíða 10

46
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 15. ÁGÚST 1982
Ljósmyndir H J.
hvað
leið“
Á ferö med Guömundi Jónassyni
yfir Sprengisand:
l»að tækifæri harst upp í hendur undirritaðs, aA fá að fara
í ferd yfir Sprengisand til Mývatns, með Guðmundi Jónas-
syni, sem var að fara í fyrstu áætlunarferð sína þangað, en
hann hefur ákveðið að hefja vikulegar áætlunarferðir til
Reykjahlíðar við Mývatn. Farið verður frá Reykjavík á laug-
ardagsmorgnum, komið að kvöldi sama dags til Reykjahlíðar
og farið suður daginn eftir.
Lagt af stað
Ferðin hófst með mætingu á
Umferðarmiðstöðinni k). 8 að
morgni laugardagsins 10. júlí, þar
sem hönd Guðmundar Jónassonar
var þrýst, en hann ætlaði sjálfur
að vera með í þessari fyrstu ferð
og lóðsa okkur yfir sandinn. I
ferðinni var fámennt en góð-
mennt, því það voru ekki nema 14
sem lögðu upp frá Umferðar-
miðstöðinni í ágætu veðri, sól-
skini, en skýjafar var nokkuð, svo
að öðru hverju dró ský fyrir sólu.
Ástæðan fyrir fámenninu var að
ferðirnar höfðu ekki verið auglýst-
ar svo nokkru næmi.
Ekið var sem leið liggur um
Miklubraut uppá Suðurlandsveg-
inn, með Árbæinn á hægri hönd.
Guðmundur Jónasson er ekki við
stýrið í upphafi ferðar, heldur sit-
ur með hljóðnemann í hendinni og
fræðir fólk um umhverfið, sem líð-
ur fram hjá og er að baki í sjón-
hendingu. Ymislegt markvert ber
á góma, og athugasemdir um
landsins gagn og nauðsynjar fjúka
mcð í leiðinni. Lyklafellið er á
vinstri hönd, þar sem sagan segir
að bryti Skálholtsbiskups hafi
orðið viðskila við lykla sína, og
Sandskeiðið á hægri hönd, þar
sem flugvél tekur fram úr okkur.
„Bíllinn hefur gjörbreytt okkur Is-
lendingum," segir Guðmundur og í
framhaldi af því kemur fram að
nú er ætlunin að komast til Mý-
vatns á einum degi, en hér áður
fyrr gat það tekið 3—4 daga. Milli
byggða eru gróft reiknað 200 kíló-
metrar heldur Guðmundur áfram
að fræða okkur um, meðan við líð-
um áreynslulaust áfram yfir Hell-
isheiðina með kunnuglegt lands-
lagið fyrir augunum, en fram
kemur að áður en við getum lagt á
óbyggðirnar þurfum við að leggja
að baki 170 kílómetra leið upp að
Sigöldu. „Ferðalög voru skemmti-
legri hér áður fyrr,“ segir Guð-
mundur, „þegar árnar voru
óbrúaðar og vatnið gekk jafnvel
yfir þakið á bílunum. En einhvern
veginn gekk þetta allt saman.
Annars veit maður aldrei hvað
skeður á langri leið.“
syni. Gaukshöfði, þar sem Gaukur
Trandilsson var veginn, er næst
nefndur á nafn í ferðadagbókinni
og farið er með hendinguna
fleygu: „Þegar Gaukur bjó á
Stöng, var ei til Steinastaða leiðin
löng,“ en Gaukur átti vingott við
húsfreyjuna á Steinastöðum, sem
var og ástæðan til vígs hans, ef
minnið er ekki að gera mér ein-
hvern grikk.
10.15: Komið að Sigöldu, þar
sem áð er í 25 mínútur £ður en
lagt er á öræfin.
Áð í skálanum í Nýjadal og nestiö snætt.
„Maður veit aldrei
getur skeð á langri
Ferðadagbók
Hér er best að láta ferðadagbók-
ina taka við og segja söguna um
tíma, samkvæmt veikburða til-
raunum blaðamanns til að skrá-
setja hana í hristingi og veltingi
bílsins, en eins og lög gera ráð
fyrir var stundum erfitt að hemja
stílvopn við þær aðstæður. Það er
því rétt að láta þess ekki ógetið, að
það sem hér kann að vera misságt,
ber að skrifast algerlega á ábyrgð
undirritaðs. Aðeins verður stiklað
á stóru.
8.40: Undirritaður á í samræð-
um við þýskan samferðamann
sinn. Fram kemur að þetta er í
fjórða skipti sem' hún, en um konu
er að ræða, kemur hingað til
lands. Þrjú ár eru síðan hún var
hér síðast, en nú er hún hér á ferð
með kunningja sínum. Fyrsta sinn
sem hún kom hingað, var það í
sambandi við jarðfræðileiðangur
Schwartsbacks nokkurs, sem
skrifað hefur bók eða bækur um
jarðfræðileiðangur á íslandi.
9.15: Farið framhjá Staðarrétt.
Guðmundur ræðir við bílstjórann
um ferðina og undirbúning henn-
ar.
9.25: Ökum framhjá Þrándar-
holti, síðan yfir Kálfá og sem leið
liggur upp með Þjórsá. Á vaði í
Þjórsá undan Þrándarholti lét síð-
asti Oddaverjinn, Þórður And-
résson lífið, en hann var þar veg-
inn í griðum af Gissuri Þorvalds-
Sprengisandsleið
10.40: Lagt er af stað frá Sigöldu
eftir að menn hafa teigt úr fótun-
um og fengið sér smá hressingu.
Þegar hér er komið sögu átti und-
irritaður í töluverðum vandræðum
með myndavél, sem hann hafði
fengið með í förina, lán frá
starfsbróður á blaðinu. Það sem
vandræðum olli var að ekki virtist
ætla að ganga að opna vélina, svo
setja mætti í hana filmu, en það
mun vera, forsenda þess að unnt
sé að taka myndir. En þann dag í
dag er það fjallgrimm vissa undir-
ritaðs, að lásinn á vélinni hafi
staðið á sér á einhvern hátt, enda
tókst ekki öðrum betur til við vél-
ina, en hvað um það, skyndilega,
þegar öll von var úti og það eitt
eftir að gefa sig örvæntingunni á
vald, opnaðist vélin, svo setja
mátti í hana filmu. Þessi glíma
kostaði það hins vegar, að ekki var
myndað við Þórisvatn, þar sem áð
var í 600 metra hæð til að leyfa
fólki að taka myndir. Tæpum hálf-
tíma síðar förum við yfir Köldu-
kvísl, sem nú er lítil tær berg-
vatnsá, eftir að henni var veitt í
Áætlunin er að vera þar um hálf-
tvöleytið, að halda 30 kílómetra
meðalhraða er nokkuð gott segir
Guðmundur, en hann er nú tekinn
við stýrinu, gerði það við Sigöldu.
Góð von er til að sá meðalhraði
náist, því þessi hluti leiðarinnar
hefur verið heflaður.
Eftir því sem lengra kemur
verður landslagið eyðilegra. Það
er ekki grasstrá að sjá svo langt
Aldeyjarfoss.
Víða mátti sjá snjóskafla á Sprengi-
sandsleiðinni, þótt talsvert væri liðið
á júlímánuð. Hér er einn þeirra. Sjá
má að einrænn göngugarpur hefur
lagt leið sína yfir hann.
um tilsýndar út um bílgluggan og
Tómasarhaga sem við ökum í
gegnum eftir að hafa áð í Nýjadal,
en skelfing er þetta veikbyggður
gróður, fyrst og fremst mosa-

Við húsvegginn á Mýri stóð barnahópur og horfði á okkur aka framhjá. Á
myndinni má sjá Guðmund Jónasson útbýta sælgæti meðal þeirra.
Þórisvatn vegna virkjunarfram-
kvæmdanna. Skömmu síðar mæt-
um við rútu frá Guðmundi Jónas-
syni, fullri af fólki, sem er að
koma suður yfir. Það er stoppað
augnablik til að spyrja almæltra
tíðinda og þessum bíl fylgja fljót-
lega fleiri, bæði frá Guðmundi og
öðrum.
Okkur er sagt að 100 kílómetrar
séu milli Sigöldu og Nýjadals eða
Jökulsdals eins og hann er einnig
kallaður, og er þá ferðin yfir sand-
inn nokkurn veginn hálfnuð.
sem augað eygir, aðeins grásvart-
an sandinn og grjótið, þar sem
skiptast á melar og drög. Eini
gróðurinn á leiðinni, er í kringum
ár og læki eða uppsprettur og þá
er yfirleitt um að ræða hvann-
grænan mosa, sem virðist út um
bílgluggann vera eins og skófir á
grjótinu, frekar en eitthvað sem
líkist raunverulegum gróðri; en
andstæðurnar eru skarpar. Per-
sónulega bjóst undirritaður ekki
við Sprengisandi svoná eyðilegum,
hafandi áður farið Kjalveg, sem er
Eina hliðið sem varð á vegi okkar opnað.
þokkalega gróinn. Þessi hluti ís-
lenskra öræfa er nakinn, í þess
orðs fyllstu merkingu. Það er ekki
undarlegt að menn hafi haft með
sér fóður handa skepnum þegar
farnir voru slíkir fjallvegir.
Örnefnin gefa landslagið sterk-
lega til kynna, með öldu iðulega
sem síðari lið orðs, Þveralda
Hnöttóttaalda, Skrokkalda og
Kistualda, svo þær helstu séu
nefndar. Auðvitað má finna stak-
ar gróðurvinjar á þessari leið, eins
og Eyvindarkofaver, sem við sjá-
þembur tilsýndar, eins og áður
sagði, en gróður getur eitthvað átt
eftir að aukast á þessum slóðum,
þegar líður á sumarið.
Nýidalur
13.30: Komið í Nýjadal eins og
áætlunin hafði gert ráð fyrir. Það
er áð við skálann sem þar er og
velútilátið nestið borðað, raunar
svo velútilátið, að menn voru að
narta í það, það sem eftir var leið-
arinnar. Klukkutíma stopp, þá