Morgunblaðið - 04.09.1982, Qupperneq 23

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 4. SEPTEMBER 1982
23
Ljóem: KmjlU Bj. Bjoriwdóttir.
Á blaðamannafundinum á Hótel Borg í gær, þar sem hið mikla fyrirhugaða verk um íslenska þjóðmenningu var
kynnt: Hafsteinn Guðmundsson bókaútgefandi í Þjóðsögu er lengst til vinstri, en honum ó vinstri hönd þeir Jón
Hnefill Aðalsteinsson, Þór Magnússon og Haraldur Ólafsson.
Bókaútgáfan Þjóðsaga:
Lætur vinna mikið ritverk
í fimm til sex bindum um
íslenska þjóðmenningu
Bókaútgáfan Þjóðsaga hefur
ákveðið að gangast fyrir ritun og
útgáfu á verki um íslenska þjóð-
menningu. Verður um yfirlitsrit að
rsða, sem vsntanlega verður all
mikið að vöxtum, eða fimm til sex
bindi, að því er fram kom á blaða-
mannafundi í gær, þar sem verkið
var kynnt. Hafsteinn Guðmunds-
son forstjóri Þjóðsögu hefur kvatt
þrjá menn til ritstjórnar verksins,
þá llarald Ólafsson dósent, dr.
Jón Hnefil Aðalsteinsson og Þór
Magnússon þjóðminjavörð.
A blaðamannafundinum kom
fram að verkinu er ætlað að taka
til allra sviða þjóðmenningar-
innar, og taka mið af nýjustu
rannsóknum á hverju sviði.
Áhersla er lögð á að það standist
vísindalegar kröfur, sem alhliða
heimildarit, en jafnframt verður
lögð áhersla á að það verði læsi-
legt og aðgengilegt almenningi.
Um einstaka þætti þjóðmenn-
ingarinnar verður fjallað frá
upphafi byggðar í landinu, eftir
því sem heimildir og vitneskja
nær til, fram á þessa öld, mis-
langt eftir efni. í frumdrögum
efnisyfirlits eru þegar komin
eftirtalin kaflaheiti: Landið og
lífsskilyrðin. Mannfræði og upp-
haf menningar. Dagleg störf til
sjávar og sveita. Skepnurnar.
Fatnaður. Útsaumur. Hagleiks-
verk. Miðaldalist. Handrita-
skreytingar. Alþýðulist. Húsa-
gerð. Samfélagsgerð. Bænda-
fjölskyldan. Æviskeiðin. Sam-
göngur og verslun. Mataræði.
Heilsufar. Fornsögur. Sagna-
dansar. Skemmtanir. Tónmennt-
ir. Alþýðuskáld. Leikir og íþrótt-
ir. Þjóðsögur og sagnir. Hátíðir.
Trú og kirkja. Þjóðtrú. Alþýðleg
vísindi. Alþýðulækningar. Al-
þýðleg veðurvísindi. Alþýðlegir
tímatalsútreikningar. Þéttbýl-
ismyndun. Kvennamenning. —
Fleiri kaflar kunna einnig að
koma til eða að sumum þessara
verður steypt saman er ritun
verður lengra á veg komin.
Ritstjórar verksins sögðu á
blaðamannafundinum að þegar
hafi verið leitað til milli tuttugu
og þrjátíu manna til að rita í
verkið, eða að óskað hefur verið
eftir að þeir verði til ráðuneytis
um gerð einstakra kafla. Eftir-
taldir menn eru í hópi þeirra,
sem þegar hefur náðst til í þessu
skyni: Ágúst Georgsson fil.
kand. Dr. Alda Möller. Árni
Björnsson safnvörður. Elsa E.
Guðónsson safnvörður. Frosti F.
Jóhannsson fil. kand. Dr. Gísli
Pálsson. Gunnlaugur Haralds-
son þjóðháttafræðingur. Hall-
freður örn Eiríksson cand. mag.
Hallgerður Gísladóttir safnvörð-
ur. Jón Samsonarson handrita-
fræðingur. Jón Steffensen pró-
fessor. Jón Þórarinsson tón-
skáld. Dr. Kristján Eldjárn. Dr.
Lúðvík Kristjánsson rithöfund-
ur. Óskar Halldórsson dósent.
Páll Jónsson bókavörður. Páll
Bergþórsson veðurfræðingur.
Ragnheiður Helga Þórarinsdótt-
ir forstöðumaður. Dr. Selma
Jónsdóttir forstjóri. Dr. Sigurð-
ur Þórarinsson. Dr. Stefán Aðal-
steinsson. Dr. Sveinbjörn
Rafnsson prófessor. Vésteinn
Ólason dósent. Þórður Tómasson
safnvörður. Dr. Þorsteinn Sæm-
undsson stjarnfræðingur.
Ekki hefur enn verið ákveðið
hvenær fyrsta bindi verksins
kemur út, en áætlað er að útgáfu
þess alls verði lokið á fimm ár-
um. Sumir höfunda eru þegar
teknir til við undirbúningsvinnu,
en aðrir eru í þann mund að
hefja athugun á viðfangsefni
sínu. Höfundar hvers kafla
munu vinna hann útaf fyrir sig,
en ætlunin er að þeir sem fjalla
um skyld mál, sem og hópurinn
allur, hittist og beri saman bæk-
ur sínar, auk þess sem ritstjórar
munu yfirfara allt verkið til
samræmingar og til að koma í
veg fyrir óþarfar endurtekn-
ingar.
Á blaðamannafundinum kom
fram, að sú hugmynd hefði verið
rædd að ástæða væri til að þýða
verkið eða hluta þess á erlend
tungumál, enda væri skortur á
efni um þennan þátt íslenskrar
þjóðmenningar á erlendum mál-
um. — Hið sama mætti raunar
einnig segja um verk á íslensku,
en þó er hið mikla verk Jónasar
frá Hrafnagili, íslenskir þjóð-
hættir, sem Einar Ólafur
Sveinsson bjó til útgáfu eftir
andlát höfundar. Hafsteinn
Guðmundsson forstjóri Þjóðsögu
vann við að handsetja þá bók er
hún var prentuð í fyrsta skipti,
og mun það hafa verið ein síð-
asta bókin hér á landi sem sett
var á þann hátt. Hafsteinn sagði
að rétt væri að undirstrika, að
verk Jónasar væri afar merkt, og
bók hans væri grundvallarrit á
þessu sviði. Þetta nýja verk væri
því ekki á nokkurn hátt gert til
að gera lítið úr bók Jónasar,
miklu fremur bæri að líta á það
sem virðingarvott við frum-
herjastarf hans á þessu sviði.
Fyrirmyndir að verkinu sögðu
ritstjórar ekki vera til erlendis,
en þó hefði nokkuð verið leitað
að slíku. Fundist hefði bók í
Noregi er færi nálægt því sem
hér um ræðir, og eins mætti
minna á Kulturhistorisk Leksi-
kon, en beinar fyrirmyndir væru
ekki til. Lengd hinna ýmsu rit-
gerða verður misjöfn, 40, 50, og
uppí um það bil 100 blaðsíður.
Kapp verður lagt á að mynd-
skreyta verkið eftir föngum, með
ljósmyndum og ýmsum myndum
sem til eru, en ekki síður með því
að láta gera myndir af ýmsum
hlutum, athöfnum og vinnu-
brögðum, húsakynnum og öðrum
mannvirkjum. Þór Magnússon
sagði, að ritstjórar og útgefandi
litu svo á, að það væri ekki síst
undir því komið, hve vel tækist
til með myndir, hvernig heildar-
verkið yrði. Ritgerðir þær, sem í
verkinu verða, eru ýmist unnar
upp úr þegar tiltækum heimild-
um, eða um er að ræða frum-
vinnu, misjafnt eftir efni.
Svo sem að framan greinir, er
hér um að ræða mesta verk sem
unnið hefur verið að á íslensku
til þessa, og ef litið er yfir hinn
fríða flokk er verkið mun vinna,
er ekki að efa að árangurinn
verður eins og til er stofnað.
Hafsteinn í Þjóðsögu er enda
kunnur að því að vinna stórvirki
í útgáfu þjóðlegs efnis hvers
konar.
— AH
Opinberir starfs-
menn eiga ekki að
hafa forystu um
launahækkanir
— segir Haraldur Hannesson
„ÞAÐ ER eiginlega ekki tímabært
fyrir okkur að tala út um þessa
samninga fyrr en við vitum hvað í
okkar hlut kemur, en okkur hefur
verið lofað því sama í sérkjarasamn-
ingum og ríkið samdi um, og við
væntum þess að aðalkjarasamning-
urinn verði að minnsta kosti ekki
lakari," sagði Haraldur Hannesson,
formaður Starfsmannafélags
Reykjavikurborgar, í samtali við
blaðamann Morgunblaðsins í gær-
kveldi. Haraldur var spurður álits á
nýgerðum kjarasamningi fjármála-
ráðuneytisins og BSRB.
Haraldur sagði að Reykjavík-
urborg hefði aldrei samið um
lægra í sérkjarasamningum en
fjármálaráðuneytið, og því treystu
menn á að BSRB hefði þar náð all
nokkrum árangri. Þeir samningar
væru hins vegar ekki opinberir
enn, og því erfitt að ræða um þá að
svo komnu. í aðalkjarasamningi
sagðist Haraldur einnig vona og
búast við að samningar við borg-
ina yrðu a.m.k. ekki lakari en þeir
sem fjármálaráðuneytið samdi
um, og vonandi færu samningar i
gang í næstu viku við borgina.
Haraldur var spurður hvort það
væri ekki erfið aðstaða að semja
um launabætur, á sama tíma og
búið væri að taka þessar hækkanir
og meira til, af með lögum. Hann
sagði það vissulega vera svo, en
menn yrðu að vera raunsæir og
taka mið af ástandinu í landinu og
í nágrannalöndunum. Sín skoðun
hefði og jafnan verið sú, að vafa-
samt væri að ríkisstarfsmenn
ættu að hafa forgöngu um kjara-
bætur. Þeir ættu að vera jafn hátt
launaðir og aðrir, en heldur ekki
að hafa forystu um launahækkan-
ir
ASI-samningarnir
settu okkur mjög
þröngar skorður
segir Ágúst Geirsson
„Ég tel þessa samninga viðun-
andi, einkanlega sérkjarasamn-
ingana,“ sagði Ágúst Geirsson for-
maður Félags íslenskra símamanna
í samtali við blaðamann Morgun-
blaðsins í gærkveldi, er hann var
spurður álits á nýgerðum samning-
um fjármálaráðherra og BSRB. „Eg
tel að ekki hefði verið unnt að kom-
ast lengra nema með verkfalli,"
sagði Ágúst ennfremur, „og það var
ekki hljómgrunnur fyrir því nú.
Enda var það alveg Ijóst að okkur
voru settar mjög þröngar skorður af
ASÍ-samningunum, og fjármálaráð-
herra var mjög harður á því að ekki
yrði farið fram úr því sem þar var
samið um.“
Ágúst sagði það vissulega hafa
verið erfiða og óvenjulega stöðu að
semja í, að þegar væri búið að
taka meira af launþegum í kjara-
skerðingu en næðist fram í samn-
ingum. Hugsanlega væri hér kom-
ið hættulegt fordæmi, þar sem
verkalýðshreyfingin væri komin í
mikla varnarstöðu, og ynni aðeins
varnarsigra eða tapaði baráttu
sinni. „En mér virðist sem menn
vilji nú vera raunsæir, og láta
raunsæið gilda fremur en draum-
órana, og það verður sjálfsagt að
teljast framför," sagði Ágúst.
Ágúst Geirsson sagði einnig að-
spurður, að óneitanlega væri á
þessum samningum nokkur póli-
tiskur litur, og vafalítið hefðu
ýmsir viljað ganga lengra í bar-
áttu og kröfugerð hefði núverandi
ríkisstjórn verið á annan hátt
saman sett. Ekki þyrfti að fara
lengra en til ársins 1978 til að sjá
fordæmi þess. Eitt sagði Ágúst þó
hafa verið mjög til bóta að þessu
sinni, en það væri að gengið hefði
verið frá sérkjarasamningum á
undan aðalsamningunum, eins og
Félag símamanna hefði lengi lagt
Ágúst Geirsson.
áherslu á. Með því væri fólki mun
ljósara hvað náðst hefði fram í
rauninni, ekki væri um það að
ræða að fólk samþykkti aðalkjara-
samninginn í von um að eitthvað
það næðist fram í sérkjarasamn-
ingum, sem ekki fékkst í aðal-
samningi.
13 létust fyrstu
sjö mánuðina
SAMKVÆMT bráðabirgðatalningu
umferðarslysa, sem llmferðarráð hefur
framkvæmt, urðu alls 606 umferðar-
slys í umferðinni í júlímánuði. í sama
mánuði í fyrra var tala umferðarslysa
629. Nú varð eitt dauðaslys eins og í
fyrra. Meiðsl urðu í 56 tilfella nú en í
70 tilfella t fyrra.
Fyrstu sjö mánuði ársins hafa
samkvæmt þessari talningu alls orð-
ið 12 banaslys á móti 7, sömu mánuði
í fyrra. Látnir eru hins vegar 13 í ár
og 8 í fyrra. Slasaðir eru alls, þessa 7
mánuði, 430 á móti 384 í fyrra.