Morgunblaðið - 04.09.1982, Page 32

32
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 4. SEPTEMBER 1982
Fjórðungsþing Norðlendinga
Gunnar Ragnars, bæjarfulltrúi:
„Breyta þarf
vatns- og hita-
orku í útflutn-
ingsverðmætiu
„Tuttugasta öldin hefur fært
okkur miklar breytingar í atvinnu-
málum,“ sagöi Gunnar Kagnars bæj-
arfulltrúi á Fjórðungsþingi Norð-
lendinga, „jafnvel svo miklar, að
tala má um byltingu. íslenzkt þjóð-
félag hefur breytzt úr samfélagi fá-
tækra bænda og fiskimanna í nú-
tima tæknivætt ríki." Gunnar sagði
þessa breytingu hafa grundvallazt á
nýtingu auðlindar, fiskistofnanna,
scm hafi verið undirstaða atvinnu-
byltingarinnar. I»essi þjóðlífsbylting
frá fátækt til bjargálna truflaöi ekki
íslenzka menningu né hefti fram-
gang hennar. Nú er hins vegar Ijóst,
að veiðiþol fiskistofna og sölumögu-
leikar búvöru, geta ekki fullmætt þvi
vinnuframboði, sem á vinnumarkað
kemur á næstu árum. Við stöndum
því á krossgötum. Og það er eðlilegt
að staldrað sé við orkuna, enda er
hún á tímum orkukreppu mikil auð-
lind og að margra dómi verðmæti,
sem jafnast á við fiskimið okkar.
Niðurstöður Gunnars Kagnars
voru þessar:
• 1. „Islendingar hafa áður þolað
miklar breytingar í þjóðfélag-
inu í atvinnulegum og félags-
legum efnum og reynslan sýnir,
að þjóðin hefur komið ágætlega
út úr þeim breytingum.
• 2. Breytingar á framleiðslu-
háttum þjóðarinnar hafa verið
geysimikiar og aukning fram-
leiðslunnar gífurleg. I hinum
hefðbundnu atvinnuvegum, þ.e.
sjávarútvegi og landbúnaði,
hefur einnig orðið mikil fram-
leiðniaukning, eða með öðrum
orðum mun meira framleiðslu-
magn hefur verið framleitt af
mun minni mannafla.
• 3. Þessar hefðbundnu atvinnu-
greinar, svo og ýmiss konar
þjónustustarfsemi eru komnar
að sínum ystu takmörkunum.
Og með hliðsjón af því, að um
enn frekari framleiðniaukningu
verður a ræða í þessum at-
vinnugreinum í framtíðinni, er
þess ekki að vænta, að þær taki
við miklu af því vinnuafli, sem
kemur á vinnumarkaðinn á
næstu árum.
• 4. Þjóðin þarf að stórauka iðn-
aðarframleiðslu sína til þess að
sjá fyrir atvinnu þessa fólks og
er það alger forsenda fyrir
áframhaldandi vexti og við-
gangi þeirra lífskjara, sem við
verðum að hafa ef þjóðfélagið á
að standast næstu áratugi.
• 5. í aðeins mjög fáum tilfellum
á hinn hefðbundni iðnaður
framtíð fyrir sér. Með hefð-
bundnum iðnaði er átt við
framleiðslu á vörum, sem
þekktar eru og eru víða fram-
leiddar og er auðvelt að fram-
leiða, og þar sem framboðið er
nú þegar jafnmikið eftirspurn-
inni og í sumum tilvikum jafn-
vel meira. Undir þetta flokkast
m.a. það sem ýmsir hér á landi
kalla úrvinnsluiðnað. Við eigum
ekki að leggja áherslu á að nýta
hendur okkar til slíkrar fram-
leiðslu, ef kostur er á öðru.
• 6. Við eigum hiklaust að snúa
okkur að því að nýta vatns- og
hitaorkuna og breyta henni í
iðnaðarvöru og flytja hana á
þann hátt út úr landinu. Við
skulum nota tíma okkar til
þess, ef við ætlum að halda
Gunnar Ragnars
áfram á leið til bættra lífs-
kjara.
• 7. Við skuium ekki ætla að við
getum gert allt sjálfir. Við skul-
um þess vegna ekki hika við það
að leita eftir samvinnu við er-
lenda aðila, enda er slíkt for-
senda þess, að hægt sé að
byKKja upp orkuiðnað.
• 8. Þótt vjð gerðum svo, ættum
við ekki að óttast um menningu
okkar og sjálfstæði og sé rétt að
málum staðið, ættum við ekki
heldur að þurfa að spilla um-
hverfinu á neinn hátt þótt hér
rísi upp orkuiðnaður.
• 9. Það er álitlegast fyrir okkur
að flytja orkuna úr landi í
formi áls.
• 10. Ef hugur fylgir máli okkar,
að hér þurfi að efla iðnað og
þróa upp iðnað, er kominn tími
til þess að við förum að líta í
eigin barm og skoða hvort við
höfum skapað þær forsendur
sem þarf til þess að iðnaðar-
uppbygging geti þróast á já-
kvæðan hátt.“
Þorsteinn Þorsteinsson:
Steinull frá
Sauöárkróki
Markaður er fyrir 3—4 þús. tonn
af steinull á ári, sagði Þorsteinn
Þorsteinsson, framkvæmdastjóri
Steinullarfélagsins hf., í kynningar-
ræðu á Fjórðungsþingi Norðlend-
inga. Skilyrði er þó, að innlend fram-
leiðsla komi að mestu í staðinn fyrir
innflutta glerull og steinull. Við höf-
um i huga að framleiða annars vegar
léttull, sem seld verður samanpress-
uð í rúllum með vindþéttum pappír
eða álpappir sem rakavarnarlag, en
hins vegar steinull í plötum. Léttull-
in er hentug fyrir loft og þök, en
steinullin til einangrunar í veggjum,
gólfum og ennfremur til hljóðein-
angrunar, pípueinangrunar og
brunavarna.
Stofnkostnaður verksmiðjunnar
er um 100 m.kr. Framlag ríkisins
er 40%, Sauðárkrókskaupstaðar
20%, og SÍS hefur verið boðið
30%. Eftirstöðvar fást með al-
mennu hlutafjárframboði.
Rekstraráætlanir, miðað við
eðlilega markaðsaðstöðu innan-
lands, sýna, að auk fulirar verð-
tryggingar hlutafjárframlaga,
verði um 10—12% vextir af hluta-
fé.
Einangrun hér á landi, sem flutt
er inn, er um 200% dýrari hér en á
hinum Norðurlöndunum, sagði
Þorsteinn, enda er flutningskostn-
aður um 56% í verði steinuilar en
40% í verði glerullar. Hár flutn-
ingskostnaður útilokar því erlenda
samkeppni.
Loks sagði Þorsteinn:
„Rannsóknir síðustu ára hafa
sýnt, að Borgarsandur í nágrenni
Sauðárkróks, blandaður með
skeljasandi, er mjög gott hráefni
til steinullarframleiðslu. Hráefn-
iskostnaður hér á landi er
10—15% af hráefniskostnaði í
Evrópulöndum. Til að framleiða
steinull úr sandi er hann bræddur
og bráðinni þeytt í örfína þræði. í
ullina er síðan sett lím og fram-
leiðslan mótuð eftir þörfum.
Sannað er að hentugt er að nota
rafmagn til að bræða sandinn.
Þetta er hagkvæmt fyrir verk-
smiðjuna, sem tekur ekki áhættu
tengda hugsanlegum verðhækkun-
um á erlendum orkugjöfum, t.d.
olíu. Raforkunotkunin er um 2000
kWst á hvert tonn.
*
Alyktun FSN um atvinnu- og orkumál:
Fjögur þúsund ný störf á þessum áratug
Fjórðungsþing Norðlendinga
hefur sent frá sér eftirfarandi
ályktanir um atvinnuþróun á
Norðurlandi, orkunýtingu og
staðarval orkuiðnaðar:
Um atvinnuþróun
á Noröurlandi
Fjórðungsþing Norðlendinga
haldið á Sauðárkróki 26.-28 ág-
úst 1982 telúr að nauðsyn sé á
eflingu atvinnulífs í fjórðungn-
um.
Til að mæta eðlilegri íbúa-
aukningu og til að sjá þeim fyrir
störfum innan fjórðungsins, sem
að öllum líkindum munu hverfa
þar frá frumframleiðslu-
greinum, þarf að skapa ný at-
vinnutækifæri fyrir allt að 4000
manns á Norðurlandi á þessum
áratug. A síðasta ári var hlut-
fallsleg íbúaaukning á Norður-
landi 50% lægri en landsmeðal-
tal.
í ljósi þess að röskun hefur
orðið í búsetu- og atvinnuþróun,
án þess að komið hafi til veru-
legra áfalla í atvinnulífi fjórð-
ungsins, leggur þingið áherslu á
eftirfarandi atriði:
• 1. Atvinnurekstrinum verði
tryggður starfsgrundvöllur til
arðbærs rekstrar og til að
tryggja viðunandi launakjör.
• 2. Þingið leggur áherslu á að
orkuiðnaður og annar stærri
iðnaður verði einn af undir-
stöðuatvinnuvegunum og þeir
möguleikar sem fyrir hendi
eru verði nýttir eftir því sem
kostur er.
• 3. í ljósi þess að framleiðslu-
og þjónustuiðnaður verður að
taka við meira vinnuafli nú á
næstu árum en gerst hefur
undanfarin ár, bendir þingið á
nauðsyn þess að iðnaði verði
sköpuð sambærileg starfsskil-
yrði við aðra atvinnuvegi, svo
sem landbúnað og sjávarút-
veg.
• 4. Þjónustustarfsemi á Norð-
urlandi verði efld sérstaklega
þannig að þau margfeldis-
áhrif, sem undirstöðuatvinnu-
vegirnir hafa, komi fram í
fjórðungnum.
• 5. Sérstök áhersla verði lögð
á að efla byggingarstarfsemi
og verktakastarfsemi með það
fyrir augum að norðlenskir
verktakar verði færir um að
sinna stórum verkefnum og
fyrir hendi verði nægilegt
framboð húsnæðis.
• 6. Staðið sé á verði um upp-
byggingu og eflingu fram-
leiðslugreina í sjávarútvegi og
landbúnaði og gerðar ráðstaf-
anir til að bregðast við sam-
drætti vegna aflaröskunar og
takmarkana í búvörufram-
leiðslu.
Fjórðungsþingið felur fjórð-
ungsstjórn ásamt fjórðungsráði
og milliþinganefndum að hefja
umræður um einstaka þætti at-
vinnumálanna og viðræður við
aðila vinnumarkaðarins, sveitar-
stjórnir og alþingismenn úr
Norðurlandi. Telur þingið að til
athugunar geti komið að stofna
tl samráðshópa manna úr viss-
um atvinnugreinum.
Jafnframt verði haldnir at-
vinnumálafundir á einstökum
þéttbýlisstöðum og á byggða-
svæðum, þar sem stuðlað verði
að átaki í atvinnumálum og sam-
stöðu byggðarlaga um atvinnu-
mál og uppbyggingu atvinnu-
rekstrar.
Um orkumál
Fjórðungsþing Norðlendinga,
haldið á Sauðárkróki 26.-28. ág-
úst 1982, vekur athygli á, að ör-
yggi í orkumálum þjóðarinnar
stóreykst með tilkomu Blöndu-
virkjunar og skapar um leið
aukna möguleika fyrir iðnþróun
á Norðurlandi.
Þingið styður ákvörðun Al-
þingis um að Fljótsdalsvirkjun
verði næsta stórvirkjun, sem
ráðist verður í eftír Blönduvirkj-
un. Þingið leggur áherslu á að
hafist verði handa við rannsókn-
ir og athuganir á virkjun Jökuls-
ánna í Skagafirði, Skjálfanda-
fljóts og Jökulsár á Fjöllum við
Hólsfjöli.
Þingið hvetur til þess, að þess-
ir virkjunarkostir komi á eftir
þeim tveimur virkjunum, sem nú
þegar eru ákveðnar. Þá varar
þingið við áformum um breyt-
ingar á vatnaskilum og þannig
röskun á vatnsbúskap einstakra
landshluta.
Með tilliti til þess, að líklegt er
að Landsvirkjun verði falin
framkvæmd og rekstur stærri
virkjana, er nauðsynlegt að
landshlutasamtökin, fyrir hönd
sveitarfélaganna, fái áhrif á
stjórnun málefna sem varða
þeirra landshluta.
Um staðarval orkuiðnaðar
Fjórðungsþing Norðlendinga,
haldið á Sauðárkróki 26.-28. ág-
úst 1982, bendir á að orkuiðnað-
ur mun í vaxandi mæli verða
'undirstöðuatvinnuvegur við hlið
hefðbundinna atvinnuvega í
landinu. Þingið vekur athygli á
að á sviði orkunýtingar eru
ónýttir möguleikar sem skipt
geta sköpum fyrir þjóðarbúið
allt.
Staðarval orkufreks iðnaðar
mun því hafa afgerandi áhrif á
byggðaþróun í landinu. Fjórð-
ungsþingið telur eðlilegt að at-
hugunum og rannsóknum til
undirbúnings næsta stóriðjuvers
verði haldið áfram og hraðað.
Sérstaklega verði rannsóknum
þessum beint að Eyjafjarðar-
svæðinu, enda ljóst, að það svæði
er á ýmsan hátt náttúrufars- og
umhverfislega viðkvæmara en
önnur þau svæði sem Staðar-
valsnefnd hefur nú bent á.
Jafnframt telur Fjórðungs-
þing eitt meginverkefni í
byggðamótun Norðurlands að
stuðla að því að í framhaldi
Blönduvirkjunar verði haldið
áfram athugunum á uppbygg-
ingu stærri iðnaðar sem víðast á
Norðurlandi, svo sem trjákvoðu-
verksmiðju á Húsavík.