Morgunblaðið - 02.10.1982, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 2. OKTÓBER 1982
Verðmætin hafa
farið forgörðum
eftir Birgi
Isl. Gunnarsson
í umræðu þeirri, sem orðið
hefur um efnahagsmál undan-
farnar vikur, hefur það hvað eft-
ir annað komið fram, að sjaldan
höfum við íslendingar haft eins
góð tækifæri og undanfarin tvö
ár til að koma efnahagsmálum
okkar í betra horf. Á árunum
1980 til 1981 lifðum við sérstakt
góðæri. Verðmæti sjávarvöru-
framleiðslu jukust og voru rúm-
lega þriðjungi meiri þessi tvö ár
en þau voru 1977. Hvað hefur
orðið af þessari miklu verð-
mætaaukningu? Hvernig hefur
ríkisstjórninni tekist að stýra
því að verðmætaaukning kæmi
fram í bættri afkomu og traust-
ari grundvelli okkar efnahags-
lífs. Við athugun á því er rétt að
bera fram nokkrar spurningar
og fá svör við þeim.
Hefur þessi verdmæta-
aukning komið fram í
auknum kaupmætti?
Því fer fjarri. Kaupmáttur
kauptaxta hefur minnkað frá því
ríkisstjórnin tók við. Hann
minnkaði um 4,9% 1980 og 1%
1981. Kaupmátturinn stendur
væntanlega í stað á þessu ári, en
spáð er 6% kaupmáttarrýrnun
næsta ár. Alþýðubandalagið hef-
ur skert verðbótavísitöluna 13
sinnum síðan það komst til
valda, alls um rúmlega 48%.
Hefur þá ekki verið
hægt að létta sköttum
af almenningi?
Allir vita að svo er ekki.
Skattar hafa hækkað stórlega á
hverju ári. Eldri skattar hafa
verið hækkaðir og nýir fundnir
upp af miklu hugviti. Síðasta
skattahækkunin kom með
bráðabirgðalögum ríkisstjórnar-
innar í ágúst sl. Fjárþörf ríkis-
sjóðs er óseðjandi hjá þessari
stjórn.
Er þá ekki afkoma
ríkissjóðs góð?
Ekki er það nú. Þrátt fyrir
stórauknar skatttekjur hefur
ríkissjóður tekið æ meiri lán.
Árið 1979 var 6,8% af ráðstöfun-
arfé ríkissjóðs tekið að láni. Árið
1982 hefur lánshlutfallið hækkað
í 13,5% eða nær tvöfaldast í tíð
núverandi ríkisstjórnar. Skuld
ríkissjóðs við Seðlabankann
stefnir og ört upp á við. Þrátt
fyrir skattahækkanir er afkoma
ríkissjóðs afleit.
Hefur þessi mikla verð-
mætaaukning þá ekki
komið fram í lækkun
erlendra skulda?
Allir þekkja óheillaþróunina í
þeim málum. Ríkisstjórnin hefur
tekið erlend lán gegndarlaust.
22% af okkar útflutningstekjum
inunu á þessu ári fara í að greiða
afborganir og vexti af erlendum
lánum og skuldir okkar nema nú
um 45% af þjóðarframleiðslu
þessa árs. Það sem er enn verra
— stór hluti þessara erlendu
lána er hrein eyðslulán.
Hafa þessi verðmæti þá
ekki verið notuð til
að treysta atvinnuvegina
og fjárfesta í arð-
bærum framkvæmdum?
Til að fá svar við þeirri spurn-
Birgir ísl. Gunnarsson
ingu er rétt að kanna fjárfest-
inguna í landinu. Fjárfesting í
opinberum byggingum hefur
aukist á hverju ári síðan þessi
stjórn tók við, um 6,1% 1980,
9,7% 1981 og 6,8% 1982. Fjár-
festing í íbúðarhúsnæði hefur
farið minnkandi. Framkvæmdir
við stórvirkjanir og stóriðju
hafa snarlega minnkað á þessu
ári svo og framkvæmdir við
hitaveitur. Fjárfesting í at-
vinnufyrirtækjum minnkaði um
8,1% 1981 og spáð er 9,1%
minnkun á árinu 1982. í stuttu
máli: Fjárfesting í atvinnuiífi og
arðbærum framkvæmdum hefur
minnkað, en byggingarstarfsemi
hins opinbera blómstrar.
Hefur þjóðarfram-
leiðsla aukist?
Þrátt fyrir hin auknu verð-
mæti í sjávarafla hefur sú ekki
orðið raunin. Sjávarvörufram-
leiðslan hefur stefnt upp á við,
en þjóðarframleiðslan niður á
við. Hagvöxturinn hefur stöðv-
ast. Á árinu 1979 minnkaði þjóð-
arframleiðsla á mann um 3,4%,
árið 1980 um 1,7%, árið 1981 um
0,1% og mun enn minnka á
þessu ári eða um 4—7%. Ekki
hefur tekist betur en svo að
halda í þau miklu verðmæti sem
þjóðarbúinu hafa aflast á þess-
um árum.
Hvert hafa fjár-
munirnir farið?
Er nú von að menn spyrji,
hvað orðið hafi um þessi miklu
verðmæti. Kaupmáttur hefur
lækkað, skattar á almenning
hafa hækkað, afkoma ríkissjóðs
er bágborin, erlendar skuldir
hafa stórhækkað, fjárfestingar í
atvinnufyrirtækjum hafa
minnkað og þjóðarframleiðslan
hefur minnkað.
Þetta mikla tækifæri, sem við
höfum haft til að koma efna-
hagsmálum okkar í lag, hefur
gengið okkur úr greipum vegna
óstjórnar. Verðbólgan hefur ver-
ið látin æða áfram og verðmætin
ýmist brunnið á báli hennar eða
farið niður í eyðsluhít ríkisins.
Það sem verra er. Engar líkur
eru á að þessari ríkisstjórn tak-
ist á nokkurn hátt að koma
okkar málum í lag.
Sinfóníuhljómsveit Islands:
Rúmlega 70 tón-
leikar fyrirhugad-
ir á starfsárinu
Frá blaðamannafundi stjórnar Sinfóníuhljómsveitar íslands. Frá vinstri: Guðmundur Jónsson, Sigurður Björnsson,
framkvæmdastjóri hljómsveitarinnar, Hákon Sigurgrímsson, stjónarformaður, Haukur Helgason og Gunnar Egiis-
son. Á myndina vantar Jón Þórarinsson.
Á Alþingi í vor voru samþykkt ný
lög um Sinfóníuhljómsveit Islands. í
fyrstu grein þessara laga segir að
Sinfóníuhljómsveit íslands sé sjálf-
stæð stofnun með sérstakan fjárhag
og lúti sérstakri stjórn. Það var svo í
júli sl. að til starfa tók stjórn til að
anna.Nl málefni hljómsveitarinnar i
samræmi við þessi lög, og er hún
þannig skipuð:
Formaður erHákon Sigur-
grímsson, en hann er skipaður án
tilnefningar af menntamálaráðu-
neytinu; Haukur Helgason, sem er
Sinfónían
fær gjöf
Sinfóníuhljómsveit íslands hef-
ur borist höfðingleg gjöf úr dán-
arbúi hjónanna Páís Hallbjörns-
sonar og Sólveigar Jóhannsdóttur,
Leifsgötu 32, Reykjavík. í arf-
leiðsluskrá er þess sérstaklega
getið að gjöfin sé þakklætisvottur
fyrir störf hljómsveitarinnar, sem
þau mátu mikils og virtu. Enn-
fremur er þess óskað að framan-
greind gjöf renni til eflingar tón-
listarflutningi Sinfóníuhljómsvcit-
ar íslands út um land.
Stjórn Sinfóníuhljómsveitar ís-
lands þakkar innilega gjöf þessa
og þá velvild og þann hlýhug, sem
henni fylgir, segir í fréttatilkynn-
ingu frá Sinfóníuhljómsveitinni.
tilnefndur af fjármálráðuneytinu;
Jón Þórarinsson, tilnefndur af
Reykjavíkurborg; Guðmundur
Jónsson, tilnefndur af Ríkisút-
varpinu; og Gunnar Egilsson, til-
nefndur af starfsmannafélagi
hljómsveitarinnar.
Þessi nýskipaða stjórn boðaði til
blaðamannafundar í gær til að
kynna verkefni S.í. í vetur. Segir í
tilkynningu frá stjórninni m.a.:
„Fyrir nýju stjórninni Iá það
viðfangsefni m.a. að gera starfs-
áætlun fyrir hljómsveitina á ný-
byrjuðu starfsári, kanna mögu-
leika á nýjungum í tónleikahaldi
sem miði að því að hljómsveitin
nái til stærri hlustendahóps,
skipuleggja tónleikaferðir, skóla-
tónleika og ýmsa þá þætti aðra í
starfi hljómsveitarinnar. Ósjald-
an verður þess misskilnins vart að
eina verkefnið sem hljómsveitin
annist sé að leikaá 16 áskriftar-
tónleikum í Háskólabíói en því fer
víðs fjarri að svo sé. Aúk áskrift-
artónleikanna eru í vetur fyrir-
hugaðir fjölskyldutónleikar,
kammertónleikar, tónleikaferðir
útá land, framhaldsskólatónleik-
ar, heimsóknir í grunnskóla,
sjúkrahús og á vinnustaði eftir því
sem við verður komið. Alls eru því
fyrirhugaðir rúmlega 70 tónleikar
á starfsárinu og auk þess hljóðrit-
anir fyrir hljóðvarp og sjónvarps-
upptökur."
í nýju lögunum segir að við
verkefnaval skuli stjórn S.í. njóta
aðstoðar sérstakrar nefndar, svo-
kallaðrar verkefnavalsnefndar. í
henni eiga nú sæti:
Jón Stefánsson, formaður,
Jean-Pierre, Jacquillat, Guðný
Guðmundsdóttir, Einar Jóhann-
esson, Hjálmar Ragnarsson, Jón
Örn Marinósson og Páll Ás-
mundsson.
Segir ennfremur í tilkynningu
stjórnarinnar:
„Þegar nýja stjórnin og verk-
efnavalsnefndin tóku til starfa var
þegar búið að skipuleggja áskrift-
artónleikana fyrir þetta starfsár.
Aðalhljómsveitarstjóri í vetur
verður Jean-Pierre Jacquillat og
mun hann stjórna 10 tónleikum.
Páll P. Pálsson stjórnar tvennum
tónleikum og Guðmundur Emils-
son, Leif Segerstam, Kiauspeter
Seibel og Nicolas Braithwaite ein-
um tónleikum hver. Innlendir ein-
leikarar verða Lárus Sveinsson,
Edda Erlendsdóttir, Sigurður I.
Snorrason, Rut Ingólfsdóttir,
Guðný Guðmundsdóttir og Sigríð-
ur Vilhjálmsdóttir en erlendu ein-
leikararnir verða píanóleikararnir
Peter Donohoe, Eugen List, Philip
Jenkins og Gabriel Tacchino,
KOnstantin Kulka fiðluleikari,
sellóleikararnir Gisela Depkat og
Nina Flyer, trompetleikarinn
vestur-íslenski Rolf Smedvig og
einsöngvarinn David Rendall.
Ennfremur mun Söngsveitin Fíl-
harmónía syngja á einum tónleik-
um og taka þátt í konsertflutningi
óperunnar Tosca þar sem með að-
alhlutverk fara m.a. Sieglinde
Kahman og Kristján Jóhannsson."
Stjórnarmenn voru spurðir að
því hvort þeir óttuðust harða sam-
keppni við hina nýstofnuðu ís-
lensku hljómsveit.
„Það er engin ástæða til að
óttast það,“ sagði Jón Þórarins-
son, „Sinfóníuhljómsveit íslands
og íslenska hljómsveitin styðja
hvor aðra. Bæði er, að efnisval Is-
lensku hljómsveitarinnar og Sin-
fóníuhljómsveitar íslands er eðlis-
ólíkt, og eins er það staðreynd að
eftir því sem tónleikum fjölgar og
fjölbreytnin verður meiri stækkar
áheyrendahópurinn."
Það kom fram á fundinum að
sala áskrifta á fastatónleikana
hefði gengið mjög vel, nú þegar
hefðu selst 600 áskriftir og stend-
ur sala enn yfir. Til samanburðar
má nefna að í fyrra voru áskrift-
armiðar 513, svo hér er greinilega
um uppsveiflu að ræða. Og mönn-
um er enn í fersku minni vel-
heppnuð ferð Sinfóníuhljóm-
sveitar Islands um Norður- og
Austurland fyrrihluta september-
mánaðar, en í þeirri ferð var að-
sóknin mun betri en nokkru sinni
áður.
„Það er af sem áður var,“ sagði
Gunnar Egilsson, „að menn láti
stór og neikvæð orð falla um Sin-
fóníuhljómsveit íslands. Það hef-
ur orðið mikil hugarfarsbreyting
til batnaðar í afstöðu manna til
hljómsveitarinnar og þáttar henn-
ar í menningarlífi okkar."
Hákon Sigurgrímsson bætti því
við í þessu sambandi, „að viður-
kenning Aljiingis á Sinfóníu-
hljómsveit Islands með því að
setja um hana sérstök lög væri
staðfesting á þessari hugfars-
breytingu.
Líkamsræktin,
Kjörgarði
sími 16400
Gerum
líkamsrækt
að lífsvenju