Morgunblaðið - 06.10.1982, Blaðsíða 24

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 6. OKTÓBER 1982
24
lín J. Jónsdóttir Richter skrifar frá V-Þýzkalandi|
ÞATTASKIL
Frjálslyndir segja skilið við jafnaðarmenn
Þá er það komið á (ianinn, sem
allir vissu — og flestir vonuðu —
að koma hlyti: samsteypustjórn
jafnaðarmanna og frjálslyndra
er fallin. Það duldist engum, að
samstarfið myndi ekki endast
lengi, þótt endalokin kæmu fyrr
en menn ætluðu. Helzt var búizt
við, að fylkiskosningarnar í
Hessen þann 26. september yrðu
sá dropi, sem fyllti mælinn. I
júní sl. var þegar ljóst, að frjáls-
lyndi flokkurinn myndi fyrr eða
síðar segja upp samstarfinu, en
þá tilkynntu þeir félagar, að þeir
væru reiðubúnir að mynda sam-
steypustjórn með kristilegum
demókrötum í Hessen eftir fylk-
iskosningarnar þar. Að sjálf-
sögðu veikti þessi yfirlýsing
mjög samstöðu flokkanna í rík-
isstjórninni, og síöan hafa
frjálslyndir greinilega fjarlægzt
jafnaðarmenn skref fyrir skref
þar til upp úr slitnaði. Það, sem
olli því að svona fór fyrr en ætl-
að var, var skjal nokkurt, sem
efnahagsmálaráðherrann, Otto
greifi Lambsdorf — einn fjög-
urra ráðherra úr frjálslynda
flokknum — lagði fyrir þing og
alþjóð í byrjun september. Skjal
þetta hafði tillögur ráðherrans
um sparnaðarráðstafanir að
geyma. Tillögurnar voru róttæk-
ar mjög og samkvæmt því átti
allur sparnaðurinn eingöngu að
bitna á þeim, sem hafa minnst
fyrir. Sem dæmi má nefna, að
gert var ráð fyrir að skerða at-
vinnuleysisbætur tilfinnanlega
og að auka hlut sjúklinga í lækn-
inga- og sjúkrahúskostnaði að
mun. I þessu sambandi skal tek-
ið fram, að tryggingagjöld til
sjúkrasamlaganna eru þegar
mjög há. — Aftur á móti var
ekki gert ráð fyrir neinni þátt-
töku hálaunafólks og atvinnu-
rekenda. Þá á að hvetja til auk-
inna fjárfestinga til að koma
efnahagslífinu á réttan kjöl aft-
ur, og því eru þeir meðhöndlaðir
eins og heilagar kýr. Skiljanlega
olli skjalið miklu fjargviðri og
deilum og jókst bilið á milli
stjórnarflokkanna dag hvern,
þar til yfir lauk.
Einhvern veginn var eins og
fólki létti við fréttina um slitin.
Síöustu 3 mánuðina var stjórnin
þess vart megnug að sinna
stjórnarstörfum svo vel færi
vegna mismunandi viðhorfa til
flestra hluta, og ber fjárlaga-
frumvarpið fyrir árið 1983 þar
hæst. Allir voru sammála um, að
þar þyrfti að draga seglin saman
og viðkvæðið var síknt og
heilagt: spara, spara, spara. En
jafnskjótt og tillögur komu fram
um hvernig, hvar og hve mikið
ætti að draga úr ríkisútgjöldum,
blossuðu deilur og misklíð upp.
Þetta var eins og martröð; sífellt
voru nýjar hugmyndir á borðinu,
en aldrei náðist samkomulag um
svo mikið sem eitt atriði. Maður
vissi orðið hreint ekki, hverju
var hægt að trúa og hvað var
aðeins orðrómur. Auðvitað reri
stjórnarandstaðan af krafti und-
ir ósamlyndinu, enda hefur hún
náð takmarki sínu — og þó.
Föstudaginn 17. september
hélt kanslarinn, Helmut
Schmidt, síðan ræðu fyrir þing-
inu og tilkynnti þingheimi niður-
stöðu samræðna sinna við ráð-
herra og forystumenn frjáls-
lynda flokksins, svo og við Hel-
mut Kohl, formann kristilegra
demókrata. Hún var sem sé, að
ráðherrar frjálslyndra höfðu
sagt af sér þá um morguninn.
Jafnaðarmenn mynduðu þá þeg-
ar minnihlutastjórn án þess þó
að skipa nýja ráðherra í stað
þeirra, sem sögðu af sér. Fjórir
ráðherrar jafnaðarmanna tóku
að sér eitt ráðuneyti hver; Hel-
mut Schmidt varð t.d. utanríkis^
ráðherra jafnframt því að vera
kanslari. Hann hvatti eindregið
til þess að efna til nýrra þing-
kosninga svo fljótt sem auðið
væri, helzt í nóvember, til þess
að fá málin á hreint.
Minnihlutastjórninni var ætlað
að vera við völd til þess tíma.
Kristilegum demókrötum og
frjálslyndum var nú ekki til set-
unnar boðið, mótmæltu þessari
áætlun harðlega og hófu þegar
samræður sín á milli um mynd-
un samsteypustjórnar kristi-
legra demókrata og frjálslyndra.
Þeir ráðgerðu að lýsa vantrausti
á Helmut Schmidt 1. október.
Flestir eru sammála um, að
þingkosningarnar verði að fara
fram bráðlega, þótt rætt og deilt
sé um, hvenær þær eigi að verða.
Frjálsl.vndir vilja, að þær fari
fram fyrri hluta næsta árs; aðrir
mæla með kosningum sem fyrst.
Ekki er erfitt að gizka á ástæður
frjálslyndra, þótt forsendur séu
aðrar. Þær eru nefnilega þær, að
það sé svo mikilvægt að koma
fjárlagafrumvarpinu frá, að það
megi engan veginn dragast.
Aðalatriðið sé að koma þessum
ómögulegu jafnaðarmönnum frá
og koma almennilegri ríkis-
stjórn til valda. Raunveruleg
ástæða er hins vegar sú, að
vegna ágreinings innan flokks-
ins og hverflyndis hans er ekki
að vita nema hann fengi innan
við 5% atkvæða, færu kosningar
fram mjög fljótlega. Þau úrslit
myndu þýða, að flokkurinn hyrfi
alveg af þingi næsta kjörtímabil
og kæmi þar með ekki til greina
sem aðili að ríkisstjórn. Þetta er
þeim félögum fyllilega ljóst, og
þess vegna vilja þeir draga kosn-
ingarnar á langinn til þess að
kjósendur verði búnir að venjast
breytingunni og að orðstír þeirra
sem tækifærissinnar verði fall-
inn í gleymsku. Eða eins og
kabarett-skemmtikrafti nokkur
komst að orði: „Það verður að
vera nægur tími til að gera þjóð-
inni Ijóst, hvað hún vill.“ — En í
þessu sambandi er rétt að taka
fram, að innan flokksins eru
margir, sem vilja fylgja jafnað-
armönnum að í stjórn áfram.
Þegar eftir fyrstu samræður
frjálslyndra við kristilega demó-
krata náðist samkomulag um, að
kosningar skyldu fara fram
þann 6. marz næstkomandi.
Ótti frjálslyndra er ekki
ástæðulaus. Flokksmenn eru
með eindæmum sundraðir og
aldrei hefur komið jafngreini-
lega í ljós, hversu óljós stefna
hans er, og að í rauninni er segl-
um hagað eftir vindi hverju
sinni. Kvittunina fengu þeir nú í
fylkiskosningunum í Hessen, en
úrslit þeirra komu heldur betur
á óvart. Það, sem ekki kom á
óvart, var, að frjálslyndir töpuðu
svo miklu fylgi, að þeir fá ekki
sæti á fylkisþinginu þetta kjör-
tímabil. En gagnstætt öllum
spám varð ávinningur kristi-
legra demókrata enginn; þeir
stóðu svo til í stað. Sama má
segja um jafnaðarmenn; þeir
fengu svipað atkvæðamagn og í
síðustu fylkisþingkosningum.
Þeir, sem græddu mest, voru
„græningjarnir" (umhverfis-
málamenn), sem hljóta nú sæti á
fylkisþinginu í fyrsta sinn. Þessi
úrslit kunna að breyta gangi
mála í Bonn; það mun koma
fram næstu daga.
Ef marka máskoðanakannan-
ir, sem hafa verið gerðar síðan
stjórnarsamstarfinu var slitið í
Bonn, myndu frjálslyndir ekki fá
sæti á sambandsþinginu, en
kristilegir demókratar fá hrein-
an meirihluta, ef kosið yrði
bráðlega. Skyldi svo fara, þarf
ekki að vera með neinar vanga-
veltur um samsteypustjórn, og
áhrif frjálslyndra á gang máls
yrðu engin. I rauninni nær það
heldur ekki nokkurri átt, að
svona smáflokkur, sem berst í
bökkum um hverjar kosningar,
skuli ríða baggamuninn í öllum
mikilvægum málefnum landsins,
og væri óskandi, að endi yrði
bundinn á það ófremdarástand.
En persónuskipan kristilegra
demókrata er ekki með öllu
vandræðalaus. Formaður flokks-
ins, Helmut Kohl, virðist lítt
fallinn til kanslaraembættisins,
en annar kemur ekki til greina
sem sakir standa. Kristiiegir
demókratar samanstanda af
tveimur stjórnmálaflokkum;
CDU í öllum fylkjum að Bayern
undanskildu og CSU í Bayern
eingöngu. Formaður CSU,
Franz-Josef Strauss, var kansl-
araefni flokkanna í þingkosning-
unum 1980 og er það höfuðorsök-
in fyrir þvi, að þeir náðu ekki
meira fylgi en raun bar vitni.
Maðurinn er mjög svo umdeild-
ur. Reyndar ber öllum saman
um, að hann er með öllu
óheimskur — það er háttur hans
á meðhöndlan mála, sem veldur
ágreiningi, og telja flestir það
miður gott, ef hann yrði æðsti
maður stjórnar sambandslýð-
veldisins. Hvað Helmut Kohl
varðar, þá hrýs mér hugur við þá
tilhugsun, að þessi maður verði
nú kanslari landsins. Ekki það,
að hann sé ekki góðum gáfum
gæddur, en hann vantar alger-
lega tvo eiginleika, sem mann í
slíkri stöðu þurfa að prýða: per-
sónuleika og skörungsskap. Ég
veit, að ég tala fyrir munn
margra, þegar ég segi, að mann
langi mest til að slökkva á sjón-
varpinu, þegar hann birtist á
skjánum. En því miður er hann
sá eini úr flokki kristilegra
demókrata, sem kemur til greina
að taki þetta embætti að sér í
bili a.m.k., eins og nú hefur kom-
ið fram við kosningu hans til
kanslara.
Svo nokkrum orðum sé vikið
að jafnaðarmönnum, þá hafa
þeir sig lítið í frammi sem stend-
ur. Yfirleitt ber mikið á þeirri
skoðun, að breyting sé nauðsyn-
leg, en jafnframt þykir mönnum
fyrir, að sú breyting verði á svo
leiðinlegan hátt, kanslarans
vegna. Helmut Schmidt er mjög
virtur maður og hæfileikar hans
sem stjórnmálamanns verða
ekki dregnir í efa. Hann hefði
átt betri fráför skilið.
Lögreglan í Arósum:
Skaut mann er hótaði
að skera stúlku á háls
Árósum, Danmörku, 4. oklóher. Al'.
LÖGREGLAN skaut i gær til bana
Fórnarlambi
dýft í tjöru
BHfa-si, 4. október. AP.
FIMMTÁN ára gamall drengur var
færður úr öllum fótunum og dýft
ofaní tjöru í gær, sunnudag, í greini-
legri mótmælahrinu skæruliða, er
haft eftir lögreglunni.
Talsmaður lögreglunnar sagði
að unglingurinn sem fannst bund-
inn við Ijósastaur t Vestur-Belfast
hafi verið fluttur á sjúkrahús og
væri þar enn vegna slæms tauga-
áfalls.
22 ára gamlan mann eftir að hann
hafði haldið ungri konu í gislingu í
næstum því tvær klukkustundir og
hótað því að skera hana á háls
með fiskflökunarhníf.
Talsmaður lögreglunnar segir
manninn hafa verið undir áhrif-
um áfengis og hugsanlega lyfja
einnig, en æði mun hafa runnið
á hann þar sem hann var stadd-
ur í gleðskap. Hann hélt hnífn-
um við háls stúlkunnar og kall-
aði stöðugt hversu mikinn tíma
hún ætti eftir á lífi. Þegar hann
kallaði „40 sekúndur" hleypti
skytta lögreglunnar af.
Eins og fram hefur komið í fréttum hefur togskipið Beitir frá Neskaupstað verið á þorskveiðum og hefur aflinn verið
saltaður um borð. Alls hefur Beitir landað um 80 lestum af saltfiski í Neskaupstað úr tveimur veiðiferðum.
Viðamiklar breytingar voru gerðar á skipinu áður en það hélt til þessara veiða, en áður hafði því verið breytt úr
síðutogara í nóUveiðiskip. Hér liggur Beitir, eða Breytir eins og gárungarnir kalla skipið, í Norðfjarðarhöfn og verið
er að leggja síðustu hönd á hreytingarnar. Utan á Beiti liggur svo nótaskipið Börkur.