Morgunblaðið - 28.11.1982, Side 21

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 28. NÓVEMBER 1982
21
Bréf til Geirs
- eftir Pál
Bergþórsson
Morgunblaðinu hefur bor-
izt til birtingar bréf frá Páli
Bergþórssyni, veðurfræðingi
til Geirs Hallgrímssonar,
formanns Sjálfstæðisflokks-
ins. Morgunblaðið fór þess á
leit við Geir Hallgrímsson,
að hann svaraði bréfi Páls og
fara þessi bréfaskrif hér á
eftir:
Kæri Geir Hallgrímsson.
Trúlega átt þú ekki von á
góðu pólitísku bréfi frá mér.
Að vissu leyti er þar rétt til
getið. Þó mundi ég ekki skrifa
þér þessar línur ef ég hefði ekki
gamalgróna trú á ýmsum per-
sónueinkennum þínum síðan á
skólaárum. Þessu hef ég ekki
leynt, þegar ég hef verið um
það spurður, opinberlega eða
einslega. En nóg um það. Ég
sný mér að efninu sem er hið
svonefnda álmál, samskipti
Alusuisse og íslands og afstaða
Sjálfstæðisflokksins til þeirra
nú í seinni tíð. Sem formaður
kemur þú þar vissulega við
sögu, en sem slíkur hefur þú
líka möguleika til áhrifa á
stefnu flokksins.
Nú er komin fram í dagsljós-
ið endanleg skýrsla endurskoð-
endanna Coopers & Lybrand
um fjárreiður Alusuisse á Is-
landi. Niðurstaðan er sú að á
sex árum hafi hringurinn van-
talið til framleiðsiuskatts á Is-
landi 536 milljónir á núvirði.
Skatturinn sem hefði átt að
gjalda af þessari upphæð er
auðvitað margfalt minni, en
samt eru vantöldu tekjurnar
ekkert smáræði, hér um bil
jafn há upphæð og ÍSAL hefur
varið til orkukaupa frá Lands-
virkjun á sama tímabili. Og
flestum sérfræðingum erlend-
um, sem leitað hefur verið til,
ber saman um að trúlega sé
þessi upphæð miklu hærri, þó
að hið virta og varfærna
endurskoðendafyrirtæki hafi
staðnæmst við þessa tölu, sem
það segist geta staðið við fyrir
hvaða dómstóli sem er. En þá
ber að muna, að Alusuisse neit-
aði Coopers & Lybrand um
ýmsar mjög mikilvægar upp-
lýsingar, sem er ólíklegt að
hefðu verð álhringnum í hag, ef
gefnar hefðu verið. Enda höf-
um við orð Birgis ísleifs fyrir
því að vafalaust reyni Alu-
suisse að halda á öllu sínu í
skiptum við okkur Frónbúa.
Þessi spaklegu ummæli ættu
reyndar að standa gullnu letri í
kerskálanum mikla í
Straumsvík.
En það er sitt hvað, harka í
viðskiptum og stórkostleg svik
eins og þau sem Alusuisse hef-
ur hér framið. Þetta eru meira
að segja svik í tryggðum, sér í
lagi við Sjálfstæðisflokkinn og
aðra þá sem á sínum tíma
lögðu sig fram að lýsa þessum
álhring sem bjargvætti þjóðar-
innar. Engum ætti því að sárna
þetta meira en þér og þínum
flokkssystkinum. Og svo sann-
arlega dreg ég ekki í efa heil-
aga reiði þína og þinna vegna
þessara tryggðrofa. En þið
beinið henni því miður ekki í
rétta átt. Svo höggdofa standið
þið meira að segja að flokkur-
inn reynir á allan hátt að
draga fjöður yfir glæpinn,
leggja álhringnum vopn í hend-
ur í viðskiptum hans við ís-
lensk stjórnvöld og svívirða
þann mann sem hefur borið
hitann og þungann af viður-
eigninni við þennan viðsjár-
verða andstæðing.
Málsvarar ykkar tala um
„bófahasar" Hjörleifs Gutt-
ormssonar við Alusuisse. Einn
þeirra lék sér að því um daginn
að reikna skattsvik hringsins
út með mjög frumlegri aðferð.
Fyrst reiknaði hann skatt-
skuldina vegna svikanna, en
dró síðan frá þá skattainneign
Alusuisse sem er bókfærð hjá
ríkinu! Þannig fékk hann lága
tölu til marks um hvað Hjör-
leifur hefði lítið upp úr krafs-
inu. Þetta var reyndar helsti
málsvari ykkar á Alþingi í
þessu máli, og hversu vanmátt-
ugt mundi þá vera fálm hinna
minni spámanna. Hvað eftir
annað hefur Morgunblaðið
krafist þess að iðnaðarráð-
herra viki úr sæti sínu vegna
þessa máls. Okkur er áreiðan-
leg báðum jafn ljóst, Geir, hvað
þessi málflutningur er Alu-
suisse-forstjórum mikil upp-
örvun í erfiðri stöðu þeirra,
hvað þetta styrkir þá í því að
neita réttmætum kröfum um
umsamda skatta og hækkað
Páll Bergþórsson
„Sá dagur rennur upp fyrr
en varir, að flokkurinn tel-
ur óhjákvæmilegt að
ganga heils hugar til
stuðnings við hinn ís-
lenska málstað í deilunni
við Alusuisse. Og verður
þér þá kannski kennt um
að það var ekki gert
fyrr?“
orkuverð, í þeirri von að bráð-
um fái Sjálfstæðisflokkurinn
tökin á iðnaðarráðuneytinu.
Sömu huggun og styrk veitir
það álfurstum, að flokkur þinn
klifi stöðugt á því hvað ál-
samningurinn sé okkur hag-
stæður og greiði upp á 19 árum
alla Búrfellsvirkjun, Þóris-
vatnsmiðlun og guð veit hvaða
mannvirki önnur. (Reyndar hef
ég heyrt snjallan hagfræðing
kalla þetta bullandi villu.)
Hvað eru þá íslendingar að
derra sig og heimta hærri
greiðslur fyrir rafmagn frá
virkjunum sem Alusuisse er
búið að borga upp? En það er
meira blóð í kúnni. Jafnframt
því að leggja Alusuisse þannig
vopn í hendur, gerir flokkur
þinn árásir á iðnaðarráðherra
úr þveröfugri átt, gerir hróp að
honum fyrir að hafa ekki nú
þegar samið við álhringinn um
stórhækkað orkuverð!
Ég er reyndar sannfærður
um það, Geir, að þér er ljóst,
hvað framkoma flokks þíns í
þessu máli er langt fyrir neðan
allar móhellur. Þess vegna
skrifa ég þér. En það er satt,
það er enginn leikur að snúa
sig út úr stöðu eins og þessark
Margir flokksbræður þínir
telja sjálfsagt mikið til vinn-
andi að koma höggi á jafn
skæðan andstæðing og Hjör-
leif, en skæður er hann fyrst og
fremst vegna mannkosta sinna,
skarprar greindar og elju,
ásamt óbrigðulli prúðmennsku.
En það er skammsýni að láta
þessa menn ráða ferðinni. Sá
dagur rennur upp fyrr en varir,
að flokkurinn telur óhjá-
kvæmilegt að ganga heils hug-
ar til stuðnings við hinn ís-
lenska málstað í deilunni við
Alusuisse. Og verður þér þá
kannski kennt um að það var
ekki gert fyrr? Það skiptir þig
ef til vill ekki miklu, en hitt er
víst, að því fyrr sem þú reynir
að sveigja flokkinn af þessari
óheillabraut, því sársauka-
minna verður það. Nú segir þú
kannski: En þú ert nú enginn
hollvinur Sjálfstæðisflokksins,
Páll minn. Satt er það. En hér
er um svo mikla íslenska hags-
muni að tefla, að það væri
óforsvaranlegt að geta ekki
unnt Sjálfstæðisflokknum þess
sóma sem hann hefði af stefnu-
breytingu í þessu máli.
Svar Geirs HaUgrímssonar
Ágæti gamli bekkjarbróður.
Ég þakka þér tilskrifið og
vinsamleg orð í minn garð.
Mér þykir einnig vænt um
að fá þetta tilefni til að
greina frá afstöðu Sjálfstæð-
isflokksins til álmálsins svo-
kallaða.
1. Frá því Hjörleifur Gutt-
ormsson iðnaðarráðherra
ákærði Alusuisse um svik-
samlegt atferli fyrir 2 árum
vegna yfirverðs á súráli til
ÍSALs, er næmi 48 millj. doll-
urum hefur Sjálfstæðisflokk-
urinn krafist þess, að ásakan-
ir iðnaðarráðherra væru upp-
lýstar að fullu og Alusuisse
og ISAL haldið að samning-
um.
2. Sjálfstæðisflokkurinn
bauð fram samstarf af sinni
hálfu þegar í stað og benti á,
að álsamningarnir, sem gerð-
ir voru í tíð viðreisnarstjórn-
ar tryggðu fullkomlega rétt
íslendinga í þessum efnum.
3. Sjálfstæðismenn hafa
ávallt talið þrennt skipta höf-
uðmáli í viðskiptum okkar við
Alusuisse.
A. Endurskoðun raforku-
verðs í kjölfar orkuverðs-
hækkunar frá síðustu endur-
skoðun 1975.
B. Endurskoðun samnings-
ákvæða um skattgjöld ÍSALs
til einföldunar og til að koma
í veg fyrir ágreiningsefni,
eins og nú eru fram komin.
C. Stækkun álversins í
Straumsvík.
4. Sjálfstæðismenn hafa
gagnrýnt Hjörleif Guttorms-
son, iðnaðarráðherra, harð-
lega að verðskulduðu fyrir að
hafa ekki sem iðnaðarráð-
herra frá 1. september ’78 til
desember 1980 krafist endur-
skoðunar á viðskiptum Alu-
suisse og ÍSAL og samninga-
viðræðna um hærra raforku-
verð. Aðgerðarleysi iðnaðar-
ráðherra á þessum tíma er
því vítaverðara, að álverð var
þá mjög hátt og samnings-
aðstaða Islendinga því mjög
sterk, en síðan hefur álverð
lækkað um nær helming.
5. Sjálfstæðismenn hafa
einnig gagnrýnt iðnaðarráð-
herra fyrir skort á samráði í
meðferð álmálsins. Þótt ál-
viðræðunefnd hafi verið skip-
uð rúmu misseri eftir að
Sjálfstæðisflokkurinn bauð
samstarf sitt í málinu, hefur
ráðherra haldið málinu í sín-
um höndum, tekið allar
ákvarðanir og í besta falli
ætlast til að viðræðunefndin
legði blessun sína yfir þær
eftir á.
6. Iðnaðarráðherra hefur
verið gagnrýndur fyrir það að
hafa meiri áhuga á að sverta
viðsemjanda sinn innanlands
og utan og valda honum
þannig sem mestu tjóni í stað
þess að fá hann að samninga-
borðinu miklu fyrr um hærra
raforkuverð.
7. Niðurstöður Coopers &
Lybrand sem nú liggja fyrir
eru byggðar á ákveðnum for-
sendum, sem ágreiningur er
um samkvæmt lagalegri túlk-
un samninga milli aðila. En
„Ágæti Páll Bergþórs-
son, má ég biðja þig að
lokum að hafa holl áhrif
á flokksbróður þinn, iðn-
aðarráðherra, svo að hag-
stæðir samningar náist i
þessu deilumáli í sam-
ræmi við hagsmuni ís-
lendinga.“
jafnvel þótt gengið sé út frá
þeim niðurstöðum er ljóst, að
upprunalegar ásakanir iðnað-
arráðherra standast ekki og
hærra skattgjald, sem af
niðurstöðum leiðir, nemur
ekki hærri upphæð en raf-
orkukaupum ISALs á 8—9
mánuðum á núverandi lágu
verði. Af þessu sést, hve iðn-
aðarráðherra er okkur íslend-
ingum dýr að hafa haldið svo
á málinu, að enn er ekki farið
að ræða í alvöru um hærra
raforkuverð.
8. Þú segir, Páll: „En það er
sitt hvað, harka í viðskiptum
og stórkostleg svik eins og
þau, sem Alusuisse hefur hér
framið“. í umræðum utan
dagskrár á alþingi í maí sl.,
þegar upp úr slitnaði í við-
ræðum iðnaðarráðherra og
Alusuissé spurði ég forsætis-
ráðherra, sjávarútvegsráð-
herra og iðnaðarráðherra um
skoðun þeirra á því hvort um
sviksamlegt atferli væri að
ræða af hálfu Alusuisse eða
ekki? Ég tók um leið fram, að
ég væri ekki að biðja um neit-
andi svar, ef skoðun ráðherra
væri önnur, þótt fram hefði
komið að Alusuisse vildi þá
fyrst ræða um hærra raf-
orkuverð og önnur atriði ef
ásökunum um sviksamlegt
atferli væri ekki til að dreifa.
Forsætisráðherra og sjávar-
útvegsráðherra töldu Alu-
suisse ekki hafa viðhaft svik-
samlegt athæfi og iðnaðar-
ráðherra taldi málarekstur
gagnvart Alusuisse ekki á því
byggðan. Eftir að forsætis-
ráðherra sendi Alusuisse þýð-
ingu á útskrift þessara um-
ræðna á alþingi, sendi Alu-
suisse tillögur sínar um upp-
töku viðræðna við íslensk
stjómvöld að nýju, eins og
kunnugt er.
9. Því er ekki að neita að tor-
tryggni ríkir í garð iðnaðar-
ráðherra vegna meðferðar
hans á álmálinu. Fyrir 2 ár-
um lýsti iðnaðarráðherra
yfir, að hagkvæmasti virkj-
unarkostur okkar íslendinga
væri að hætta starfrækslu ÍS-
ALs og kunn er afstaða Al-
þýðubandalagsins til sam-
vinnu við erlenda aðila um
orkufrekan iðnað, sem tafið
hefur þróun orku- og iðn-
framkvæmda, sem hlýtur að
verða vaxtarbroddur íslensks
atvinnulífs og forsenda
bættra lífskjara á íslandi.
10. Það er staðreynd, að
samningar íslands og Alu-
suisse um orkusölu til ÍSALs
borga Búrfellsvirkjun, miðl-
unarmannvirki, flutningslín-
ur og varastöð á 19 árum og
það eru engin drottinsvik að
hafa á því orð, sem allir geta
reiknað út og þ.á m. Sviss-
lendingar. Þessi staðreynd
dregur heldur ekki úr kröfu
okkar um hærra raforkuverð
til ISALs vegna hækkandi
orkuverðs í heiminum.
Ágæti Páll Bergþórsson,
má ég nú biðja þig að lokum
að hafa holl áhrif á flokks-
bróður þinn, iðnaðarráð-
herra, svo að hagstæðir
samningar náist í þessu
deilumáli í samræmi við
hagsmuni Islendinga.
Með bestu óskum og kveðj-
um.
Geir Hallgrímsson