Morgunblaðið - 07.01.1983, Blaðsíða 4

36
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 7. JANÚAR 1983
Erum víðöll
að verða
hevrnarlaus?
auka hljóömagnið aö utan, sem þá
yfirgnæfir hin afbrigöilegu auka-
hljóö inni í eyranu. Sumum sjúkl-
ingum, sem þjást aö „tinnitus" og
geta ekki sofiö á nóttunni, léttir
heilmikiö viö aö kveikja á útvarp-
inu.
Sp.Er heyrnarleysi ad einhverju
leiti arfgengt?
Sv. Já, alveg greinilega. Þó
nokkrar tegundir af taugaheyrnar-
leysi eru arfgengar og ganga bein-
línis í ættir. í mörgum þeim tilvik-
um, þar sem fólk þjáist af algeru
heyrnarleysi, er um erfðan heyrn-
argalla aö ræöa.
Sp. Eru sumar tegundir heyrn-
arskeröingar sprottnar af fæö-
ingargalla?
Sv. Já. Þannig er til dæmis mikil
hætta á heyrnarskeröingu fólgin í
hinum algenga veirusjúkdómi,
rauðum hundum. Fái ófrísk kona
rauðu hundana á fyrstu þremur
mánuöum meögöngutímans, þá er
mikil hætta á því, aö hún fæöi
barn, sem hefur mjög skerta
heyrn.
Sp. Hver eru fyrstu einkenni
heyrnarskerðingar?
Sv. Töluverðir erfiöleikar viö aö
heyra, hvaö sagt er í síma — þegar
maöur er farinn aö standa sjálfan
sig aö því aö beygja sig sífellt fram
í samtölum viö fólk og segja:
„Fyrirgeföu, hvaö varstu aö
segja?" Margt fólk, sem er rétt ný-
lega byrjað að tapa heyrn, tekur
oft á tíöum ekki eftir þessum fyrstu
ummerkjum heyrnarskeröingar.
Venjulega eru þaö aörir innan fjöl-
skyldunnar, sem fyrstir veröa varir
við þessa erfiöleika. Önnur ein-
kenni, sem menn ættu að veita at-
hygli, eru t.d. þegar mönnum finnst
eyraö stööugt vera aö stíflast eða
þá, aö þaö fer að bera á suöi fyrir
eyranu og eins bjölluhljómi. Þessu
eiga menn aö gefa gaum.
Sp. Hver er bezta meöferöin
við verk í eyrum ?
Sv. Eyrnaverkur er venjulega
ummerki sýkingar í miöeyra, en
þetta er algengur kvilli hjá börnum.
Flestar tegundir sýkingar af þessu
tagi er hægt aö lækna á árang-
ursríkan hátt meö fúkkalyfjum.
Þaö er mjög svo þýöingarmikiö aö
fara strax til læknis, þegar vart
veröur viö eyrnaverk og fá þegar í
staö meöferö til kvillanum, til þess
aö koma í veg fyrir varanlegar
skemmdir í eyra. Þegar um flókin
sjúkdómstilfelli er aö ræöa, er ráö-
legt aö leita til háls-, nef og eyrna-
sérfræöings.
Sp. Hversu alvarlegum augum
ber aö líta á mikinn eyrnamerg?
Sv. Hjá sumu fólki myndast mik-
ill eyrnamergur, og einmitt þetta er
oft á tíðum ástæöan til vissrar
heyrnarskeröingar hjá börnum. Ef
of mikill eyrnamergur tekur aö
myndast, ætti maöur aö fara til
læknis á svo sem þriggja mánaöa
fresti og láta þvo vel úr eyrunum,
ef þaö reynist nauösynlegt. Maður
getur líka hreinsaö eyrnamerginn
sjálfur meö því aö nota volgt vatn
og sérstaka eyrnarsprautu úr
plasti. Þaö ætti hins vegar aldrei
að nota eyrnapinna meö bómull-
arvafningum; þeir ýta bara eyrna-
mergnum lengra inn í eyraö.
Taliö er aö vaxandi hévaöi í umhverfi manna aé ein af ástæöum aukinnar heyrnarskeröingar.
aö láta þessa sársaukatilfinningu í
eyrunum hverfa.
Sp. Hversu oft ætti fólk aö fara
í læknisskoöun til aö ganga úr
skugga um, hvort þaö sé farið að
missa heyrn?
Sv. Aö þvi er flest fólk varðar,
ætti aö teljast nægilegt aö fara í
slíka læknisskoöun á nokkurra ára
fresti. Þar sem heyrnarskeröing er
i ættinni, ættu menn þó aö láta
athuga heyrn sína á hverju ári. Þaö
er vitaö, aö heyrnarskerðing fer í
vöxt eftir því sem menn eldast. Ég
get mælt meö því, aö fólk, sem
orðið er 55 ára og eldra, láti at-
huga heyrn sína á hverju ári.
Sp. Hvaö um alhliða heyrnar-
prófun og eftirlit meö börnum?
Sv. Þessar heyrnarprófanir eru
mikils viröi til aö finna meiriháttar
heyrnargalla hjá kornabörnum og
einnig minni háttar truflanir á
heyrn eldri barna, því sé ekkert
gert viö slíkum heyrnargöllum hjá
stálpuöum börnum, geta þeir haft
áhrif á námsgetu þessara barna.
Svona heyrnarprófanir geta einnig
hjálpaö til aö gr.eina þann sjúk-
dóm, sem oft þjáir mjög ung börn,
og gengur undir heitinu „vatn í
eyra". Þá hefur vökvi tekið aö
safnast fyrir í miöeyra. Enda þótt
þetta vökvaástand sé sársauka-
Það mó búast við
að þessi heims-
frægi hundur
heföi skemmt
heyrnartaugar
sínar ef hann
hefði setið þann-
ig langtímum
saman með „allt
á fullu“. í dag
hafa tilraunir
með apa sýnt að
dískótónlist sem
spiluð er lang-
tímum saman
leiöir til
skemmda á
heyrnartaugum
þeirra.
Velflest fólk á alls ekkl í neinum
vandræðum meö offramlelöslu
eyrnamergs. Bezta ráöiö, sem
hægt er aö gefa, er aö fólk láti
bara eyrun á sér í friði. Þau sjá þá
um sig sjálf.
Sp. Hvaö um aársauka í eyrum,
sem maður finnur þegar maður
situr í flugvól, sem er aö lenda?
Sv. Þessi sársauki er nokkuð, er
telja veröur eölileg viöbrögö viö
auknum loftþrýstingi, en hann
kemur um tíma í veg fyrir aö loft
komist inn í miöeyraö. Þegar menn
kvefast, versnar ástandiö veru-
lega, og þaö er einmitt ástæöan til
þess, aö fólk meö slæmt kvef ætti
helzt ekki aö fljúga. Annars má
segja aö þessi óþægindi viö aö
lenda i flugvél, aö þaö dugir oftast
aö kingja nokkrum sinnum til þess
Er hægt að breyta víni í
vatn? Flestir myndu aö öll-
um líkindum þræta fyrir að
það væri hægt, en hér á eftir
fer þó uppskriftin sem við
rákumst á í bókinni 100
brögö og brellur, en þar
stendur:
„Þetta atriöi má nota til aö
koma fólki á óvart, þ.e.a.s. þeim
sem eru ekki eins snjallir og þú
eöa vita lítiö um eölismassa efn-
is. Og ef þú veist heldur ekkert
um eölismassa, kemur þaö ekki í
veg fyrir að þú getir breytt vatni í
vín og öfugt.
Best er ef notaö er rauðvín,
bæöi vegna litarins og svo er
áhrifamikiö aö breyta dýrum
vökva eins og rauövíni í vatn. En
hægt er aö nota ávaxtasafa í
staöinn fyrir vín og mjólk getur
líka veriö gott aö nota. Mundu
bara aö þá hellirðu vatninu fyrst,
því hreint vatn er dálítiö léttara
en mjólk.
Þaö sem þarf í þetta atriöi er
trekt sem búa má til úr hálfri
appelsínu sem kjötiö hefur veriö
hreinsaö úr, hátt glas, hálft glas
af rauövíni (eöa mjólk) og vatn.
Geröu tvö göt á botn trektarinn-
ar og haföu stutt á milli þeirra.
Þrýstu trektinni niöur ( glasiö
þannig að holiö snúi upp. Rönd
trektarinnar þarf aö falla vel aö
hliöufn glassins. Helltu nú rauö-
víninu í trektina. Þaö rennur aö
sjálfsögöu gegnum götin og
niöur í glasið. Hættu aö hella
þegar yfirborö vínsins snertir
botn trektarinnar. Þessu næst
hellirðu vatni varlega en stööugt
í trektina þar til glasiö er næstum
fullt.
Taktu nú vel eftir því sem ger-
ist. Víniö stígur upp um annað
gatiö og jafnframt sekkur vatniö
til botns. Þar sem vatniö er í eöli
sínu þyngra en víniö, sekkur það
til botns og ýtir víninu upp. Eftir
nokkra stund hafa vökvarnir
skipt um stööu og þú getur hald-
iö því fram aö þú hafir breytt
vatni í vín og víni í vatn. Þú getur
flýtt fyrir vökvaskiptunum meö
því aö koma fyrir bútum af sog-
röri í trektinni. Annað röriö er þá
látiö standa niður úr botni trekt-
arinnar en hitt upp í holiö."
Og þegar menn hafa náö tök-
um á þessu, gætu þeir aö gamni
sínu æft annaö bragö sem einnig
er ( sömu bók en þaö er aö
sveifla glasinu í hring yfir höföi
sér án þess aö nokkur dropi fari
úr því. En um þessa brellu stend-
ur: í fjölleikahúsum má stundum
sjá trúö sveifla fullri vatnsfötu yfir
höföi sér án þess aö dropi fari úr
henni. Þegar atriöiö stendur sem
hæst, skal þaö ekki bregðast aö
annar trúöur kemur á vettvang
t.d. meö stiga og stillir sér upp
fyrir aftan hinn. Sá fyrrnefndi
sveiflar fötunni enn á ný meö
miklum glæsibrag, fatan rekst í
stigann og trúöurinn fær allt inni-
haldiö yfir sig. Þaö er miöflótta-
afliö sem heldur vatninu í fötunni
á meöan henni er sveiflaö hratt í
hring, en þegar hún stöövast,
tekur þyngdarafliö viö.
Þaö má líka leika þetta atriði
eftir meö vatnsglasi i staö fötu.
Þá er mikilvægt aö halda rétt á
glasinu. I staö þess aö halda um
glasiö eins og þegar drukkiö er
úr því, skal grípa um þaö eins og
sýnt er á myndinni hér fyrir ofan.
Síöan er glasinu sveiflaö í hring
eins og örvarnar benda. Þaö þarf
ekki að sveifla því mjög hratt, en
sveiflan veröur að vera stööug
og best er aö hafa handlegginn
beinan.
Æfingin skapar meistarann,
segir gamalt máltæki. Þér er ein-
dregiö ráölagt aö hefja æfingar
utanhúss og í regnkápu. Þegar
þú hefur náö góöri leikni meö
vatnsglasi, geturðu þreifaö þig
áfram meö fötu. Hafðu lítiö vatn í
henni í fyrstu og finndu út hvaöa
hraöi er heppilegur. Þú finnur
þaö strax ef hraði sveiflunnar er
of lítill.
Góöa skemmtun!