Morgunblaðið - 07.01.1983, Blaðsíða 9

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 7. JANÚAR 1983
41
skal brúka háhálsaöa ullarskyrtu,
meö löngum ermum og lokaðar
ullarbuxur, sem hneppt sé á skyrt-
una, þessi föt geta veriö, hvort
sem vill, úr vaðmáli eöa prjónuð.
Þar utan yfir skal vera í treyju og
buxum úr vaðmáli og skal þá ann-
aö hvort sníöa þaö hvaö fyrir sig
og hneppa buxunum upp á treyj-
una, eöa sníöa í einu lagi boðang-
ana og framskálmarnar á buxun-
um, og heppa svo aftur skálmun-
um á treyjuna, á hana má einnig
hneppa afturskálmunum á innri
buxunum, pilsum skal annaöhvort
hneppa á treyjuna eöa á ermalaus-
an bol, sem veriö sé í utan yfir
treyjunni, eöa t þriöja lagi á axla-
bönd. Öll höld veröa aö vera svo
viö, aö þau húsi vel frá aö framan,
þegar búiö er aö hneppa þeim á
treyjuna eöa bolinn. Yzt er svo far-
iö í þann búning, sem hver vill
brúka. Að eins veröur pilsið, ef þaö
er ekki áfast viö efra fatiö, aö
hneppast upp, svo að þaö hvíli
ekki eingöngu á mjöömunum."
Um klæönadinn
„Þó aó húsakynnin séu lítil og
ófullkomin, geta þau þó veriö við-
unanleg, ef þeim er haldið hreinum
og þokkalegum, en þar á móti eru
óhrein og óþokkaleg híbýli meö íllu
lofti mjög svo viðbjóðsleg og óholl.
Þaö er því áríöandi fyrir hverja
konu, ríka sem fátæka, er hefur
yfir húsum aö ráöa, aó halda öllu
hreinu og fáguöu í húsum sínum."
Um þvott og
hiröing á
herbergjum,
inngangur
„Ef lítil teppi eöa skinn eru á
gólfinu, skal vefja þau gætilega
saman, svo aö ekki rykist úr þeim,
og bera þau út og dusta. Ef dúkar
eru á dragkistum eöa boröum,
skal dusta þá úti eóa bursta og
brjóta þá síöan saman. Þá skal
þvo eöa sópa gólfiö, og verður aö
gjöra þaö hægt, svo aö rykið fari
sem allra minnst upp. Allt sem
lauslegt er, skal færa gætilega til
og ná öllu ryki og rusli úr hverju
horni og undan öllu því, semekki er
fært til. Á gólfiö er gott aö strá
deigum sandi, áöur en fariö er aö
sópa, svo aö minna rykist upp.Á
meðan veriö er aö sópa, skal láta
glugga standa opinn, svo aö hreint
loft streymi inn, og rykið dragist út,
en ef vindurinn stendur upp á
gluggann, má ekki opna hann fyrr
en búiö er aö sópa, því annars
þyrlast rykiö af gólfinu upp um allt,
ef sópaö er. Þegar búiö er aö þvo
eöa sópa, skal bursta úti ryk af
stólasætum og öörum sætum og
sessum. Síöan skal vandlega
þurrka allt ryk af í herberginu. Best
er að þurrka af sem flestu sem
hægt er meö deigum klút undnum
upp úr hreinu vatni. Af ofninum
skal þurrka meö þurrum ullarklút.
Ef rykiö er látiö liggja, skemmir
þaö hlutina, auk þess sem þaö er
því meiri fyrirhöfn aö ná því af, ef
þaö er látið safnast fyrir. Þegar bú-
iö er aö þvo eða sópa, bursta og
þurrka ryk af, eru teppi og dúkar
breiddir eins og þeir eiga aö vera.
Spýtubakka skal verka daglega úr
sjóöandi vatni.“
Aö taka til í
daglegri stofu
„Þaö er skylda hvers eins, sem
kominn er til vits og ára, aö þrífa
sig vel. Á hverjum morgni skal þvo
sér um andlit, háls og hendur og
greiöa hár sitt og kemba. Nærföt-
um skal skipta einu sinni í viku og
ætti heist um leiö aó þvo allan lík-
amann. Herbergiö, sem veriö er í á
meöan, verður aö vera vel heitt, en
ekkert sakar þó vatniö sé kalt.
Vatniö er best aö hafa í tveimur
ílátum og skal þó þvo sápuna af í
ööru vatninu og þurrka sér vel á
eftir. Einkar hollt er aó þvo allan
líkamann á hverjum degi.
Um sokka skal skipta einu sinni
tll tvisar í viku, ef sokkarnir eru
rakir aö kveldi, er nauösynlegt
annaöhvort aö fara í aöra, eöa
þurrka þá yfir nóttina.
Tennurnar er gott aö þvo úr
volgu vatni á kveldin, og skola
munninn innan úr vatni á eftir
hverri máltíö.“
Hreinlæti meö
sjálfan sig
íslendingar aö störfum er þessi mynd nefnd, en höfundur hennar er írskur blaðamaöur, J. Ross Brown, sem
kom hingað á seinni hluta 19. aldarinnar.
Konur þjónuöu jafnan til borös og sængur, en erlendum gestum fannst sú siðvenja aö toga karlana úr
buxum og sokkum oft harla einkennileg. Myndin er einnig teiknuð af Brown.
vísu oft sagt til þess, en bæöi hafa
menn svo misjafnlega næma lykt,
og einnig getur loftiö haft sterkari
og daufari lykt, án þess í sama
hlutfalli aö vera óhollt til innöndun-
ar. Vissast er aö hafa hiö mesta
hreinlæti og þrifnað, bæöi utan
húss og innan, og láta loftiö aldrei
spillast af neinu, sem hægt er aö
komast hjá, og enn fremur aö sjá
um næga loftsbreytingu, en hún
kemur því aöeins aö tilætluöum
notum, aö hins fyrra sé gætt. Aldr-
ei má þurrka þvott þar sem menn
eru inni, þar eö af því myndast
óholl lofttegund, jafnvel drepandi,
ef mikiö er af henni. Sama loftteg-'
und myndast, þar sem blautir
hundar eru inni. Aö vísu er því
þannig variö meö loftiö eins og
annað, aö þaö er nokkuö komiö
undir vana, hve vel menn þola aö
anda aö sér óhreinu lofti. Því
mörgum, sem vanir eru við íllt loft
alla æfi, veröur lítiö meint viö aö
vera í því lofti, sem öörum finnst
óþolandi og jafnvel veikjast í, en
menn geta líka vaniö sig á aö taka
inn eitur.“
Um loftiö
„I þessu tilliti (þ.e. heilsunnar) er
yfir höfuö aö tala lítiö aö setja út á
karlfatnaöinn, en því meira á fatn-
aö kvenna.
Þaö eru einkum þröng „lífstykki"
er valdiö hafa mesta heilsutjóni.
Oft eru þau höfö svo þröng, aö
neöri rifbeinin veröa aö láta und-
an, og neóri hluti bringubolsins
minnkar aö rúmmáli, breytir spor-
öskjulögun sinni og veröur sívalur
eða hringmyndaöur. Hinn fjaöur-
magnaöi lungnavefur fær ekki eins
stórt rúm og hann þarf, hann
þrýstist saman og loftpípurnar
mjókka. Loftiö kemst naumlega
niöur í botn á lungnablöörunum,
og hjartaö á óhægt meö aö koma
blóðinu í þann hluta lungnanna. Af
þessu kemur stuttur og erfiöur
andardráttur, og blóöinu er bægt
frá aö geta fengiö nægilegt súr-
efni, en þaö er orsök til margra
veikinda. Þrengsli fatanna geta
líka veriö svo mikil, aö hjartaö hafi
of lítiö rúm, og er þaö mjög óhollt.
Ef brúkaö er þröngt „lífstykki" og
yfir höfuö þröng föt um langan
tíma, fá rifbeinin á endanum
skakka stööu og lögun, og halda
henni, þó, „lífstykkiö“ og fötin séu
tekin utan af. Enn þá ein afleiöing
af aö hafa of fast utan um mittiö og
bringubolinn er þaö, aö hin hvelfda
þind, sem er föst Innan í bringu-
bolnum aö neöan og með sam-
drætti sínum vinnur aö andar-
drættinum, getur ekki dregist í
rétta stefnu eöa eftir réttri þenslu,
og getur því ekki starfaö eftir eöli
sínu, og viö þaö veröur andar-
drátturínn erfiöari.
Líffæri kviöarholsins veröa einn-
ig fyrir mikilli þvingun af þröngum
„lífstykkjum". Maginn, sem lætur
frá sér magavökvann og blandar
honum saman vió fæöuna, er alltaf
á hreyfingu, enn fremur hefir hann
þann eiginleika, aö hann breytir
stööu sinni, þegar hann er fullur af
fæöur, þannig aö hann dregst fram
og upp á viö, en vegna þrengsl-
anna getur þessi hreyfing og
stööubreyting eigi oröiö á eöll-
legan hátt. Lifrin liggur til hægri
hliðar efst í kviöarholinu, hún
þrýstist stundum svo mikið, aö
rifbeinin mynda djúpar dældir á
hana. Þegar lifrin er þannig reyrö
saman, getur hún ekki gefiö frá sér
nægilegt gall, og hefir þaö mjög ill
áhrif á meltinguna ... Fæst kven-
fólk mun kannast viö aö þaö hafi
of þröngt utan um sig, og segir
þaö oft, aö hægt sé að koma hendi
eöa jafnvel báöum höndum á milli
„lífstykkisins" og líkamans. Þetta
sannar raunar ekki mikiö, því aö
þaö er vart mögulegt aö hafa svo
þröngt fat utan um búkinn, aö eigi
sé hægt aö koma hendi á milli. Og
þó „lífstykkiö“ sé eigi of þröngt, á
meöan kvenmaöurinn dregur hægt
andann, getur þaö samt þrengt of
mikiö aö, ef djúpur andardráttur
veröur nauösynlegur svo sem viö
mikla hreyfingu eöa vinnu. Enn
fremur segja sumar: „Ég get ekki
haldiö mér uppréttri nema ég sé í
lífstykki." Þaö getur aö visu veriö
satt, aó minnsta kosti í bráóina, en
þaö er einmitt sönnunin fyrir þvi,
aö vöðvarnir sem eiga aö halda
líkamanum uppréttum, eru orönir
svo óvanir og ónýtir, af því þeir eru
ekki notaöir, aö þeir geta ekki
neytt sín. En þessi veikleiki mundi
eftir nokkurn tíma hverfa, ef vööv-
arnir mættu neyta sín, og fullkomiö
frelsi yfir hreyfingum líkamans
koma í staöinn."
Um klæönaöinn
„Ef kvenmenn vildu laga klæön-
aöinn nokkuö eftir fyrrnefndum
reglum, skal hér fara nokkrum
oröum um, hvernig haga mætti
fötum handa kvenmönnum. Innst
Indverskur piltur á táningsaldri
óskar að kynnast landi og þjóð.
Meðal áhugamála hans er frí-
merkjasöfnun:
Harsh Bharadwaj,
Brindavan Public school,
Athur P.O.-l,
Chingleput dt.6,
Tamilnadu State,
603101 India.
Átján ára japönsk stúlka óskar
eftir 18—22 ára pennavinum. Hef-
ur áhuga á tónlist og kvikmynd-
um:
Yuko Katsuya,
85 Shinmachi Masudamachi,
Hirakagun Akita,
019-07 Japan
Tvítug frönsk stúlka með marg-
vísleg áhugamál:
Marie Heléne Basso,
13 Rue de Poissy,
75005 Paris,
France.
Tvítugur piltur í Ghana sem hefur
áhuga á tónlist og ljósmyndun og
safnar póstkortum:
Francis Arthur,
P.O.Box 409,
Cape Coast,
Ghana.
Sextán ára japönsk stúlka með
mikinn Islandsáhuga:
Hitomi Kawabata,
144 Anji, Yasutomi-cho,
Shiso-gun,
Hyogo,
671-24 Japan.
Tvítugur franskur piltur óskar að
skrifast á við 18 ára stúlkur á
frönsku:
Maton Marc,
16 Rue Despinas,
Appt. 15, 2e étage,
60100 France.
Tvítugur piltur í Ghana sem hefur
áhuga á tónlist og borðtennis og
safnar póstkortum:
Francis Linco,
P.O.Box 833,
Cape Coast,
Ghana.
Fjórtán ára japönsk stúlka með
áhuga á tónlist og kvikmyndum:
Yoko Kobayashi,
5-15 Narita-Higashi 5-chome,
Suginami-ku,
Tokyo,
166 Japan.
Grænlendingur, sem segist vera
fatlaður, óskar að komast í frí-
merkjasamband við islenzka frí-
merkjasafnara:
Maule,
Karllennerfsvej 11,
3911 Holsteinsborg,
Grönland.
Sautján ára bandarisk stúlka
óskar eftir bréfasambandi við
pilta á sínu reki. Hún hefur mik-
inn tónlistaráhuga, segist vera
svarthærð og með dökkbrún augu:
Erica Reyes,
71 Rockwood Court,
San Francisco,
California 94127,
USA.
Sextán ára piltur í Indónesíu
óskar að eignast íslenzka penna-
vini. Tónlist og póstkortasöfnun
eru meðal áhugamála:
Jalan Mangkubumi 16,
c/o Dr. J.E. Sudibyo,
Medan,
Sumatra Utara,
Indonesia.