Morgunblaðið - 07.01.1983, Blaðsíða 6

38
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 7. JANÚAR 1983
Sagt frá nýjum
aðferðum við að
greina ýmsa
erfðasjúkdoma í
móðurkviði og
finna líkur fyrir
ákveðnum
sjúkdómum ein-
hvern tíma iífs-
leiðarinnar
Hvemig verður lífið
hérna á jörðinni um
næstu aldamót, eða
eftir svona 20 til 30 ár?
Því geta eflaust fáir
svaraö, og þeir svart-
sýnustu efast jafnvel
ekki um aö mannkyniö
veröi búiö aö eyöa
sjálfu sér á skemmri
tíma en 30 árum. En aö
öllum líkindum veröur
ýmislegt ööruvísi en viö
eigum aö venjast í dag
og í nýlegri grein í
Observer er því jafnvel
haldiö fram aö um 2010
eöa
Hingað til hefur ekki verið hegt að rannsaka arfgenga sjúkdóma fyrr en
eftir 18 viku meðgöngunnar, en þessar nýju aðferðir gera læknum
kleift að taka sýni úr þeim frumum sem umkringja fóstrið og koma til með
að mynda fylgjuna siðar á meðgöngutímanum. Þetta hefur verið
gert á sjö vikna gömlu fóstri.
einni kynslóö héöan í
frá veröum viö farin aö
geta „hannað“ börn
okkar í móöurkviöi, og
valiö ýmsa æskilega
erföaþætti börnum
okkar til handa og þvf
veröi „sérhönnuö" börn
jafnvinsæl þá eins og
sérhannaöur fatnaöur
er í dag. Þetta minnir á
vísindaskáldsögu en
fyrstu stig þessarar
þróunar er nú fyrir
hendi, segir í greininni.
Innan nokkurra ára
geta foreldrar fengiö
mjög hákvæmar upp-
lýsingar um erföaein-
kenni barna sinna strax
í móöurkviöi og foreldr-
arnir veröa síöan aö
gera þaö upp viö sig ,
hvort þeir vilji eiga börn
sem fá erföasjúkdóma
eöa þau börn sem Ifkur
eru fyrir aö fái einhverja
sjúkdóma síöar á_______
ævinni.
Helmllishorn
Bergljót Ingólfsdóttir
Ýmsar tegundir af ítölsku „pasta“
!• Þessl tegund af pasta heit-
ir Farfalle, mætti ef til vill
nefna það slaufur.
2. Lasagne, þaö eru flatar
plötur.
3« Barblna heitir þessi teg-
und, þ.e. snúiö eöa hringaö
spaghetti.
4. Fusilloni, mætti kalla
þetta rörbúta.
5. Canelloni, þykk rör.
6. Penne, lítil rör.
7» Lumache, kuöungar.
8a Route, lítil hjól.
9. Tagliatelle, til grænt á lit
og þá er spínat saman viö og
einnig meö venjulegum
pasta-lit. Spaghettilengjur
mætti kalla þetta.
10.
Utan um er venjulegt
spaghetti, styttri og lengri
geröin eins og þaö kemur úr
kassanum.
ítalskt „pasta“
.Pastaréttir- hafa rutt sér til rúms hér á
landi síöustu árin og er áreiöanlega óhætt aö
segja, aö þeir eigi vaxandi vinsældum aö
fagna. Eins og kunnugt er má víöa sjá erlendis
sérstakar ítalskar veitingastofur, þar er þá
matbúiö á ítalskan máta og kunna margir vel
aö meta. Ekki svo aö skilja, aö ekki sé völ á
öðru en „pastarétturrT á slíkum stööum, þar
er auðvitaö margt annaö á boöstólum.
Spaghetti er áreiöanlega þekktasti italski
rétturinn hérlendis, en nú heyrist æ oftar
minnst á Lasagne, menn veröa sífellt áræön-
ari í matargeröartilraunum og er þaö vel.
Pastaréttir eiga þaö sameiginlegt aö þeir
eru búnir til úr svokölluöu „pasta" þ.e. hvelti-
plötum eöa lengjum, og síöan segir sósan,
eða þaö sem haft er meö, hvað átt er viö á
matseölinum, „pasta al sugo" þýðir þá pasta
meö sósu, „pasta in bianco" er pasta meö
hvítri sósu, svo dæmi séu nefnd.
„Bolognese“-sósa er búin til úr hökkuöu
nautakjöti og tómötum, eöa tómatkrafti, meö
allskyns kryddi í og þykir mörgum hiö besta
meðlæti meö pastaréttum.
Þaö er alls ekki vandalaust aö sjóöa pasta,
ef marka má þaö sem ítalskir matargeröar-
menn segja. Sagt er til dæmis, aö engar tvær
tegundir af spaghetti þurfi jafnlanga suöu, eöa
allt frá 3—4 mín. upp í 15 mín.
Fyrir hverja persónu þarf aö reikna meö 50
gr af spaghetti, samkvæmt ítalskri forskrift.
Sjóöa á í rúmgóðum potti og út í 1 lítra af
vatni þarf að setja 1 matskeiö af salti og 1
matskeiö af olíu eða smjöri. Sjóöa má í lok-
lausum potti, setja spaghettiiö út í vatnið þeg-
ar sýöur og hræra í meö trósleif. Spaghetti á
ekki aö vera klístraö, heldur fast undir tönn
þegar bitiö er í, þaö þarf aö smakka á því,
eins og öörum mat og bæta í salti ef þarf.
Spaghetti á aldrei aö skola úr köldu vatnl,
segja þeir ítölsku, þegar þaö er soöiö á aö
láta vatniö renna vel af meö sigti, spaghettiiö
sett aftur í pottinn og smá-smjörklína sett út í
alveg burtséö frá því hvernig framhald mat-
reiöslunnar er, þ.e. hvernig sósa verður meö.
Þetta segja þeir ítölsku og þeir hljóta aö
vita hvaö þeir eru að tala um þar sem um
þjóöarrétt þeirra er aö ræða.
Bolognese-sósa meö spaghetti
2—3 gulrætur 3—4 laukar
2—3 rif hvítlaukur ca. 'h sellerírót
2— 3 stllkar sellerí 3—4 matsk. smjör
3— 4 matsk. olífuolía 400—500 gr nautahakk
1 lítil dós af niöursoönum tómötum
I lítil dós tómatþykkni (puré)
1—2 dl rauövin (því má sleppa)
salt, plpar basll-lauf
örlitiö oregano eöa merian
1 lárviöarlauf, muliö.
Gulræturnar eru rifnar gróft, laukurinn saxaöur
smátt, selleríiö rifiö (þ.e. rótin) og sneitt og hvítl-
aukurinn brytjaöur eöa mulinn. Þetta er siöan allt
sett á pönnu í bland af olíu og smjöri, aöeins látiö
smásjóöa. Á pönnu er síöan nautakjötiö brúnaö
vel úr olíu og smjörl, kryddaö og síöan sett út í
grænmetlsblönduna í pottinum og í bætt tómöt-
um, tómatþykkni, rauövíni og kryddi. Sósan látin
malla viö hægan straum í nokkurn tíma, lágmark
i 15 mín., bragöbætt aö smekk. Ef búinn er til
stór skammtur af sósunni er auövelt aö frysta
afganginn og geyma til að grípa til.
Seinna veröur vonandi tækifæri til aö birta
fleiri aöferöir viö aö matreiöa pasta-rétti á ítalsk-
an máta.