Morgunblaðið - 05.02.1983, Qupperneq 23

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 5. FEBRÚAR 1983
23
Fræðsluþættir irá (ieðhjálp:
Geir Hallgrímsson
Alþjóðahvalveiðiráði án þess að
vísindaráð sömu stofnunar hafi
lagt það til. Það er ekki álit vís-
indaráðs Alþjóðahvalveiðiráðsins
að um algert bann skuli vera að
ræða. Þess vegna finnst okkur
fullkomin ástæða til að bera fram
mótmæli í tilefni af því banni sem
Alþjóðahvalveiðiráðið hefur sam-
þykkt og með þeim hætti sem hér
hefur verið gerð grein fyrir.
Kannsóknir efldar
Við gerum okkur vissulega grein
fyrir því að hér er um viðkvæmt
mál að ræða og víðfeðm alþjóðleg
samtök náttúruverndarmanna og
smærri þrýstihópa eru mjög and-
víg hvalveiðum og okkur ber að
því leyti að taka tillit til þessara
sjónarmiða, sem þau geta haft
áhrif á okkar hagsmuni, auk þess
sem við hljótum að taka tillit til
allra sjónarmiða, sem fram eru
sett og gera okkur grein fyrir því á
hve traustum grundvelli þau eru
reist. f þessu sambandi hefur ver-
ið nefnt að viðskiptahagsmunum
okkar verði ógnað ef hvalveiðum
hér við land verði haldið áfram.
Ég skal ekkert um það dæma og
því síður neita að svo kunni að
fara. En þá er það gert án þess að
ástæða sé til og okkar hlutverk
hlýtur þá að vera að snúast við því
eins og bezt verður gert á hverjum
tíma. I þessu sambandi hlýt ég þó
að nefna, að meðal þeirra þjóða
sem mótmælt hafa hvalveiðibann-
inu eru þjóðir eins og Norðmennm
Sovétmenn, Perúmenn og Japanir,
en ég veit ekki betur en sá mark-
aður, sem talinn er vera í mestri
hættu af okkar hálfu fyrir frystar
fiskafurðir í Bandaríkjunum, taki
þannig á móti japanskri fram-
leiðsiu að það þurfi að setja sér-
stök innflutningshöft til þess að
torvelda Japönum að selja bíla í
Bandaríkjunum og það eftir að
hvalveiðibannið var sett á og mót-
mæli Japana kunngerð.
Ég vil samt sem áður ítreka það
og endurtaka, að við skulum ekki
yppta öxlum við þeim mótmælum
sem borizt hafa í þessu sambandi
og búa okkur undir það að skýra
okkar málstað. Og því er ég kom-
inn að því að lýsa seinni málslið í
tillögunni frá minnihluta utanrík-
ismálanefndar þar sem því er
beint til ríkisstjórnarinnar að
auka enn rannsóknir á hvalastofn-
um hér við iand í samvinnu við
vísindaráð Alþjóðahvalveiðiráðs-
ins í því skyni að fyrir liggi sem
fullkomnust þekking á þessum
hvalastofnum við frekari meðferð
málsins. Við skulum nota tímann
fram til 1986 til þess að gera
okkur grein fyrir því með hvaða
hætti unnt er að nýta þessa auð-
lind, sem við eigum rétt á að nýta,
og með hvaða hætti við getum
snúizt gegn óréttmætum árásum
erlendis frá, sem byggjast á þeim
misskilningi, að verið sé að eyða
hvalastofnunum hér við land. Það
er að vísu rétt, að hér er um
flökkudýr að ræða. Okkur ber þess
vegna skylda til að taka tillit til
hagsmuna annarra þjóða I þessu
sambandi. En við erum að veiða
hvali innan 200 mílna efnahags-
lögsögu okkar og meðan við vinn-
um ekki tjón á stofnum, þá erum
við heldur ekki að vinna tjón á
réttmætum hagsmunum annarra
þjóða.
Glötum vissum rétti
Ég tel að aukin vísindaleg þekk-
ing sé til þess fallin að styrkja
málstað okkar. Ef hins vegar kem-
ur í ljós að hvalastofnar séu í
hættu, þá er auðvitað sjálfsagt að
taka málið til endurskoðunar og
draga réttar ályktanir af því. En
ef eins og allar forsendur benda
nú til, og tíminn leiðir í ljós, að
hér sé um eðlilega nýtingu auð-
linda hafsins að ræða, þá erum við
að glata að vissu leyti rétti og stöðu,
ef við mótmælum ekki og notum
þetta tímabil meðan mótmælin
standa og áður en algert hvalveiði-
bann tekur gildi til þess að taka
okkar endanlegu ákvörðun á
grundvelli þess sjónarmiðs, sem við
höfum ávallt haft í heiðri íslend-
ingar, og við megum aldrei glata,
nefnilega að vernda auðlindir hafs-
ins en nýta þær einnig að svo miklu
leyti sem eðlilegt er svo lífkeðjan
verði ekki rofin.
Fordómar
Nokkrir iesendur hafa haft samband
við okkur og sagt að við hiifum ekki
skrifað mikið um fordóma. I>að er rétt,
en við höfum verið að vona að þessir
þættir, sem eru ætlaðir til að fræða fólk
um ýmislegt er varðar geðheilbrigði
gætu stuðlað að því aö minnka fordóma
— fordóma sem eru svo óhugnanlega
miklir í okkar litla þjóðfélagi.
Þeir sem hafa þurft að leggjast inn
á geðsjúkrahús hafa sagt: það var
þungbært að vera veik, en að verða
fyrir öllu þessu þekkingarleysi, eftir
að bati var fenginn á veikindunum,
það þoldi ég ekki og t.d. voru margir
sem umgengust mig eins og væri ég
með smitsjúkdóm. Ungur maður
sagði mér um daginn: Ég var settur
inn í Kleppsspítala fyrir tveimur ár-
um síðan, og var þar í þrjá mánuði,
ég fyrirgef þeim það aldrei, þvt enn
geng ég með Kleppsspítalastimpilinn
á bakinu. Ég ræddi lengi við þennan
unga mann, hann var víðsýnn og víð-
lesinn og hann hafði næmari tilfinn-
ingu fyrir því þjóðfélagi sem við lif-
um í, en margur annar er ég þekki.
Hvað skyldi almenningur vita um
Keppsspítala? Heldur fólk virkilega
að þar sé fólk í spennitreyjum, rimlar
fyrir gluggum, fólk öskrandi, gangi
um gólf froðufellandi, svona eins og
sjá má í þeim ýktu kvikmyndum sem
hafa verið sýndar í bíóum? Sumir
halda að þeir sem þurfa á hjálp að
halda frá Kleppsspítala séu lftið
menntaðir og mestmegnis úr verka-
mannastétt, þetta er svo mikil van-
þekking og forheimskan sem mest
getur verið. Það er fólk úr öllum
stéttum þjóðfélagsins sem þarf á
hjálp að halda á þeim stað. Það er
fólk með sömu vandamál sem leita
eftir hjálp á Kleppsspítala og á Geð-
deild Landsprtalans og Geðdeild
Borgarspítalans.
Já, vel á minnst, ég veit ekki betur
en að við séum öll einn verkalýður —
hvaða titlum sem við skreytum okkur
annars með, talandi um fordóma.
Hafa þeir sem þurfa á geðheilbrigðis-
þjónustunni að halda, gert sér grein
fyrir því að þeir eru ekki þeir einu
sem þurfa að berjast við fordóma,
hver kannast ekki við klikkuðu geð-
læknana, og ég finn hvergi orð yfir
hugmyndir fólks um sálfræðinga,
þarna gætir svo mikilla fordóma í
garð þessara manna, að það tekur
engu tali, hvar hefur fólk fengið þess-
ar hugmyndir! í mínum augum er
enginn efi hvaðan þær eru komnar,
það er úr kvikmyndum. Ef einhver
hefur aðrar hugmyndir varðandi
þetta, þætti mér vænt um að heyra
það, til þess eru þessir þættir meðal
annars, að skiptast á skoðunum.
Það er staðreynd að enginn býr við
eins mikla fordóma og geðsjúklingar
og fólk með geðræn vandamál. 1978
var gerð könnun um atvinnumál fatl-
aðra, þar kom meðal annars fram,
þegar rætt var við starfsfólk um
geðsjúklinga, að það taldi að þeir
fengju oftast á sig orðið „Kleppari"
og svo var viðkvæðið mjög oft: Hann
er svo klikkaður greyið, blessað fólkið
það hefur víst minnst gert að því að
skilgreina sjálft sig og sína hegðan.
Annars fannst mér mjög gott hvernig
maður sem átti við vandamál að
stríða, sagði frá veru sinni á stórum
vinnustað. J kaffi- og matartfmum
var aðal umræðuefni starfsfólksins:
Hver hefði verið fullur eða fyllstur —
hver hefði sofið hjá hverjum og hvert
ætti að fara að skemmta sér o.s.frv.
Þessi maður tók ekki þátt í umræð-
unum en vildi heldur tala um mynd-
list, ljóðagerð eða pólitík. Hann var
fljótt afskrifaður með orðunum: hann
er svo skrítinn greyið. Lengi væri
hægt að skrifa um fordóma en ég læt
þetta nægja. Gaman væri að heyra
frá ykkur um þetta. En við skulum
ekki gleyma að öll erum við Jslend-
ingar, búum á mismunandi stöðum á
landinu og vinnum hin ýmsu störf, en
fyrst og fremst erum við manneskjur,
og á ekki að vera sama hvort um ann-
að.
Bless, bless.
AÞ
Q
cr
tu
>
z
z>
*
14!
—i
Q
CC
LLI
>
Z
Q
*
*
14!
_i
Q
cr
UJ
>
z
z>
44!
_i
Q
CC
UJ
>
Z
Q
iC
X.
44!
Q
cc
UJ
>
V
ERÐLÆKKUNVERÐLÆKKUNVERÐLÆKKUNVERÐLÆKKUNVERÐLÆKKUNVERÐLÆKKUN
<
Lada verðlækkun á árgerð 1982 =
Vegna sérstakra samninga viö Lada-verksmiöjurnar getum viö boöiö
stórkostlega verölækkun á Lada bifreiöum árgerö 1982.
Lada 1300 kr. 14Or0OO. Nú kr. 99.300. Lada 1300 Safír kr. 123.400- Nú kr. 108.500. Lada 1600 Canada kr. Mi.VW. Nú kr.
126.500.
Lada 1500 station kr. ^JA3r0OO. Nú kr. Lada Sport standard kr.J206.000.
129.000. Lada Sport nú frá kr. 158.000.
Komið, skoðið, þiggið kaffisopa og
spjalliö við sölumennina
I ^ Bifreiðar og Landbúnaðarvélar hf Z!
WM ilí)"JlLl Suðurlandsbraul 14 — Simi 38600 — 31236. Bl ■
ERÐLÆKKUNVERÐLÆKKUNVERÐLÆKKUNVEROLÆKKUNVERÐLÆKKUNVEROLÆKKUN