Morgunblaðið - 16.02.1983, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 16. FEBRÚAR 1983
Alþýðuflokkur um bráðabirgðalögin:
„Knýja þarf óstarf-
hæfa ríkisstjórn frá“
- „Hættuástand blasir við“
þingmenn Alþýðuflokks greiddu atkvæði gegn bráöabirgðalögum rík-
isstjórnarinnar í neðri deild Alþingis sl. mánudag. Þeir geröu svohljóð-
andi grein fyrir atkvæðum sínum:
„Bráðabirgðalögin eru aðeins
einn hlekkurinn enn í óslitinni
keðju bráðabirgðaráðstafana.
Þrátt fyrir ítrekaðar skamm-
tímaaðgerðir af þessu tagi hefur
heildarárangurinn enginn orðið.
Verðbólgan hefur farið árvax-
andi unz nú er svo komið, að
hættuástand blasir við verði
grundvallarstefnubreyting ekki
gerð. Bráðabirgðalögin fela ekki
sér slíka stefnubreytingu. Þau
fjalla aðeins um skattahækkanir
og launaskerðingu. Áhrif þeirra
eru nú þegar að engu orðin.
Nú þarf að gera grundvall-
arbreytingu á stjórn efnahags-
mála. Þingmenn Alþýðuflokks-
ins hafa lagt fram ákveðnar til-
lögur um, hvernig slíkt skuli
gert. Aðeins breyting af slíku
tagi getur skilað varanlegum
árangri. Áframhaldandi bráða-
birgðaráðstafanir tefja aðeins
fyrir því, að slík breyting verði
gerð. Þess vegna greiða þing-
menn Alþýðuflokksins atkvæði
gegn bráðabirgðalögunum, en
krefjast þess, að tillögur Alþýðu-
flokksins um gerbreytta efna-
hagsstefnu verði teknar til um-
ræðu og afgreiðslu án frekari
tafa.
Með vísan til þessarar grein-
argerðar um afstöðu þingmanna
Alþýðuflokksins segi ég nei.“
I greinargerð Árna Gunnars-
sonar (A) sagði m.a.: „Nú ber
brýna nauðsyn til þess að knýja
óstarfhæfa og vanmáttuga ríkis-
stjórn til að láta af völdum, svo
unnt verði að efna til kosninga
Árni Gunnarsson
og mynda nýja, starfhæfa ríkis-
stjórn, sem tekizt geti á við þann
efnahagsvanda er ógnar afkomu
þjóðarinnar og efnahagslegu
sjálfstæði. Bráðabirgðalögin,
sem hér eru til afgreiðslu, eru
dæmigerð skammtímalausn,
sem hvorki leysir vandann til
skemmri eða lengri tíma ... ég
stend við yfirlýsta afstöðu Al-
þýðuflokksins og segi nei.“
Þessi fréttafrásögn af afstöðu
Alþýðuflokksins til bráðabirgða-
laganna átti að koma á þingsíðu
Mbl. í gær — og er beðið velvirð-
ingar á því að hana skorti í frétt-
um gærdagsins af bráðabirgða-
lögunum.
notkun nýjan vísitölugrundvöll,
enda væri sá gamli orðinn úreltur.
Steingrímur sagði að Framsókn-
arflokkurinn hefði aðhyllst 6 mán-
aða tímabil greiðslu vísitölubóta,
en til þess að freista þess að ná
samkomulagi við Alþýðubanda-
lagið, hefði verið lagt til að 4 mán-
aða verðbótatímabil gilti.
Það hefði orðið framsóknar-
mönnum vonbrigði að Alþýðu-
bandalagið hefði ekki getað staðið
að frumvarpinu, þrátt fyrir þessa
tilslökun, og ítarlegar umræður
um málið í ríkisstjórn. Gat hann
þess að Framsóknarflokkurinn
hefði teygt sig langt í samkomu-
lagsátt, en þrátt fyrir það hefði
samkomulag ekki náðst.
Á móti frumvarpinu
Vilmundur Gylfason sagði að
með frumvarpi þessu væri þess
freistað að banna verðbólgu með
lögum, en reynslan sýndi að ekki
væri hægt að ráða niðurlögum
verðbólgunnar með því að lög-
banna hana. Til þess að minnka
verðbólguna væri fyrst nauðsyn-
legt að kanna undirstöðurnar.
Sagði Vilmundur að samþykkt
þessa frumvarps væri „tómt rugl“,
nema áður væri búið að leiðrétta
ákveðin mál, og nefndi hann
stjórnkerfisbreytingar og kosn-
ingarétt í því sambandi.
Vilmundur lýsti sig andstæðan
frumvarpinu, ekki vegna þess að
þau mál sem frumvarpið næði til
og tilgangur þess væri óskynsam-
legur, heldur vegna þess að
óskynsamlegt væri að lögbinda
þessa hluti. Um þá ættu frjálsir
menn að semja um sín á milli í
frjálsum samningum.
Gjörbreytt efnahagsstefna
Sighvatur Björgvinsson (A) krafði
deildarforseta upplýsinga um,
hvort fordæmi væri fyrir því að
svo hafi verið að framlagningu
frumvarps staðið áður sem þessa.
Hann krafði og forsætisráðherra
svara um, hversvegna hann hafi
lagt svo ríka áherzlu á að snið-
ganga efri deild við framlagningu
málsins. Ég hélt, sagði Sighvatur
efnislega, að forsætisráðherra
hafi verið tiltölulega sáttur við að
taka sæti í deildinni á sinni tíð,
enda var koma hans í hana undan-
fari að myndun núverandi ríkis-
stjórnar.
Sighvatur taldi rétt að miða
vísitölugrundvöll við neyzluvenjur
hvers tíma. Annað mál væri,
hvern veg hann væri tengdur við
laun í landinu. Núverandi vísitölu-
kerfi er ónýtt til þeirra nota, sem
þurfa að vera af því. Einstakir
gjaldaliðir vega misþungt eftir
búsetu, s.s. húshitun, og má því
gjarnan huga að landshlutavísi-
tölu. Aðalatriðið er þó gjörbreytt
efnahagsstefna og nýr vísitölu-
grundvöllur getur verið liður í
slíkri breytingu.
Toflir stjórninni í tvísýnu
Svavar Gestsson (Abl) sagði
frumvarp forsætisráðherra ekki
(Ljósm. Ól.K.M.)
Stjórnarfrumvarp eöa þingmannsfrumvarp?
Þessi mynd var tekin í fyrradag, er efasemdir vóru uppi um, hvort frumvarp
forsætisráðherra ætti heima í efri eða neðri deild, væri stjórnarfrumvarp eða
þingmannsfrumvarp. Sverrir Hermannsson, forseti deildarinnar, heldur á
„Stjórnskipun íslands" eftir Ólaf Jóhannesson. Friðjón Sigurðsson, skrif-
stofustjóri Alþingis, er kominn honum til ráðgjafar. Matthías Bjarnason
heldur sínu striki í ræðustól þrátt fyrir þingskapasamanburö að baki sér.
Gunnar Thoroddsen, forsætisráðherra:
Gunnar Thoroddsen,
forsætisráðherra
ekki gert annan fyrirvara gagn-
vart lengingu vísitölutímabilsins
en þann, að lenging þess ætti að
koma lítið eitt síðar til fram-
kvæmda en aðrir stjórnarsinnar
vilja. Hann væri og sáttur við að
setja inn í hinn nýja grundvöll
ákveðinn „leka“, varðandi mæl-
ingu verðlags. Ágreiningurinn
væri því um „lekaformið", ekki
„lekann" í sjálfu sér. Þetta frum-
varp er og skilgreint sem fylgi-
frumvarp bráðabirgðalaganna,
sem Alþýðubandalagið hefur fylgt
fast fram, og byggt er á bókun í
ríkisstjórn frá í ágúst, sem það
stóð að.
Áhrif frumvarpsins vega fimm
til sex prósent í annars 75% sýni-
legri verðbólgu frá upphafi til loka
1983.
Friðrik gagnrýndi, hve frum-
varpið kæmi seint fram. Ríkis-
stjórnin hefði tekizt á um það
mánuðum saman. Því væri síðan
fleygt inn í þingið í gær, mælt
fyrir því í dag, og þyrfti að fá
fullnaðarafgreiðslu fyrir miðja
næstu viku, ef áhrif ætti að hafa 1.
marz nk. Góður partur stjórnar-
innar, þ.á m. forsætisráðherra,
væri á förum utan, frá frumvarp-
inu og öðrum málum óleystum.
Þetta væru vinnubrögð í lagi eða
hitt þó heldur.
Engu að síður væri sjálfgefið að
athuga þetta mál vel í nefnd. Að
slíkri athugun myndi Sjálfstæðis-
flokkurinn standa.
Nýr vísitölugrunnur dregur ekki
úr kaupmætti ráðstöfunartekna
- Alþýðubandalagið ber pólitíska ábyrgð á
frumvarpinu, sagði Friðrik Sophusson
Gunnar Thoroddsen, forsætisráðherra, mælti í gær fyrir frumvarpi sem
hann flytur „um nýtt viðmiðunarkerfi á laun o.fl.“ Hann gat þess að frum-
varpið væri ekki flutt fyrir hönd ríkisstjórnarinnar allrar, enda ráðherrar
Alþýöubandalagsins andvígir því, heldur af sér sem forsætisráðherra og með
stuðningi 7 ráðherra af 10. Þá vitnaói hann til „Stjórnskipunar íslands“,
fræðirits dr. Ólafs Jóhannessonar, þar sem skýrt kæmi fram, að einstakur
ráðherra getur flutt frumvarp sem væri ígildi stjórnarfrumvarps, hvað það
áhrærir, að framlagningarréttur nái til beggja þingdeilda sem og sameinaðs
þings
„Dregur ekki úr kaupmætti"
Gunnar Thoroddsen, forsætis-
ráðherra, rakti fyrst aðdraganda
og efnisatriði frumvarpsins, eins
og þau koma fram í greinargerð,
og eins og frá þeim er sagt í frétt á
þingsíðu Mbl. í gær (bls. 31).
Hann sagði m.a. að kerfisbreyt-
ingin, sem frumvarpið felur í sér,
væri fjórþætt: 1) Vísitölugrund-
völlur væri byggður á neyzluvenj-
um dagsins í dag í stað þess sem
var fyrir áratugum, 2) óbeinir
skattar og niðurgreiðslur hafi ekki
áhrif á greiðslu verðbóta, eins og
nú er, 3) tekinn er upp sérstakur
orkufrádráttur og 4) verðbætur
greiðist á fjögurra mánaða fresti í
stað þriggja.
Forsætisráðherra sagði það
sannfæringu sína að þessar ráð-
stafanir dragi á engan hátt úr
kaupmætti ráðstöfunartekna,
heldur styrkti hann þegar frá liði.
Ekki er rétt að horfa eingöngu á
kaupmátt kauptaxta. Ýmsar að-
gerðir, eins og áhrif skatta og
vinnustig í landinu, hefðu áhrif á
kaupmátt rauntekna, ekki kaup-
taxta. Frumvarpi þessu er ætlað
að styrkja atvinnustigið, þ.e. at-
vinnuöryggið, og hamla gegn
víxlhækkunum verðlags og kaup-
gjalds, og verkalýðshreyfingin
hefur jafnan metið lækkun verð-
bólgu til kjaragildis.
Pólitísk ábyrgd
Alþýöubandalagsins
Frðrik Sophusson (S) vék að
skilgreiningu frumvarpsins, hvort
væri þingmannsfrumvarp eða
stjórnarfrumvarp. Forseti deild-
arinnar hefði úrskurðað frum-
varpið stjórnarfrumvarp, ella
hefði forsætisráðherra orðið að
leggja það fram í efri deild. Það
væri því óumdeilt, að Alþýðu-
bandalagið bæri pólitíska ábyrgð
á frumvarpinu, hvað sem liði lög-
formlegri ábyrgð, meðan það ætti
aðild að ríkisstjórninni og hún
ætti tilveru sína undir stuðningi
þess á Alþingi. Engin breyting
hefði hér á orðið, a.m.k. ekki á
borði, þó sitt hvað hafi fram kom-
ið í orði.
Friðrik vék og að því að Þröstur
Ólafsson, fullt.rúi Alþýðubanda-
lagsins í vísitölunefndir ni, hefði
stjórnarfrumvarp. Framlagning
þess varpaði skugga á stjórnar-
samstarfið og tefldi því í tvísýnu.
Við höfum mótmælt þessum
vinnubrögðum harðlega. Svavar
tók þó fram að bæði forsætisráð-
herra og formaður Framsóknar-
flokks hefðu verið sáttfúsir í ráð-
herranefnd um þetta mál, en
haukar að baki þeirra hefðu knúið
á.
Svavar vék að afstöðu verka-
lýðshreyfingarinnar, sem væri
tortryggin út í þessa breytingu, og
minnti á ákvæði í stjórnarsátt-
mála, að ekki yrði gripið til skerð-
ingar á kjarasamningum, nema
allir aðilar stjórnarsamstarfsins
yrðu sammála um slíkt.
Svavar sagði breytingu á vísi-
tölugrunni vel koma til greina, en
hann þyrfti að hafa samflot við
aðrar aðgerðir í efnahagskerfinu,
ef ná ætti þeim markmiðum, sem
að væri stefnt. Ef þetta frumvarp
nær fram þýðir það, að mati Þjóð-
hagsstofnunar, 5 vísitölustig í
70% verðbólgu. Það er allt og
sumt.
Það er eitt að bera fram frum-
varp, annað að fá það samþykkt.
Alþýðubandalagið mun móta af-
stöðu sína til stjórnarsamstarfs-
ins í ljósi þeirrar framvindu sem
þetta og önnur mál hafa hér í
þinginu næstu vikur. Svavar gat
þess jafnframt að Alþýðubanda-
lagið féllist ekki á að fyrsta
greiðsla vísitölubóta færi fram 1.
apríl, eins og frumvarpið gerði ráð
fyrir, og sagði hann að launafólk
gæti ekki borið dýrtíðina einum
mánuði lengur en núverandi regl-
ur kvæðu á um.
Teygt sig langt
í samkomulagsátt
Steingrímur Hermannsson (F)
sagði að eðlilegt væri að taka í