Morgunblaðið - 23.02.1983, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 23. FEBRÚAR 1983
180 milljón tonn surtarbrands:
„Stórátak til að efla
byggð á Vestfjörðum“
— sagði Þorvaldur Garðar Kristjánsson
í STÁLFJALLI í Vestur-Barðastrandarsýslu munu vera 180 milljónir
tonna af surtarbrandi, sem nægja myndu 600 MW-rafstöð í 60 ár. Hér er
um að ræða álíka mikið uppsett afl og nú er samtals í öllum vatnsaflsvirkj-
unum landsins, segir í greinargerð með þingsályktun, sem samþykkt var í
Sameinuðu þingi í gær, en sú tillaga gerir ríkisstjórninni að fela Orku-
stofnun og Rannsóknarráði ríkisins rannsókn á surtarbrandi á Vestfjörð-
um og könnun leiða til nýtingar hans til orkuframleiðslu og iðnaðar.
Könnunin skal unnin í samráði við Orkubú Vestfjarða.
Fyrsti flutningsmaður þings-
ályktunarinnar, sem samþykkt
var með 31 samhljóða atkvæði, er
Þorvaldur Garðar Kristjánsson
(S). Meðflutingsmenn eru: Matthí-
as Bjarnason (S), Sighvatur
Björgvinsson (A), Ólafur Þ. Þórð-
arson (F) og Karvel Pálmason.
Tillagan hefur verið send rikis-
stjórninni til fyrirgreiðslu.
í greinargerð er m.a. vakin at-
hygli á þeim viðbrögðum ná-
grannaþjóða að stórauka kolanýt-
ingu, m.a. til orkuframleiðslu, er
olíuverð margfaldaðist á heims-
markaði. Ný tækni hafi og gert
mun auðveldara að nýta eldsneyti
með lægra brunagildi en venjuleg
kol.
Þar segir ennfremur að surt-
arbrandslög megi finna á Barða-
strönd, Patreksfirði, Arnarfirði,
Súgandafirði, Bolungarvík,
Steingrímsfirði og víðar. Athyglin
hafi þó einkum beinst að Stálfjalli
í V-Barðastrandarsýslu þar sem
sé mikið magn surtarbrands.
Vakin er athygli á því að Vest-
firðir séu fátækari en aðrir lands-
hlutar af orkulindum í formi
vatnsafls og jarðhita. Nýting surt-
arbrands gæti því, ef rannsóknir
staðfesta arðsemi hennar, verið
stórátak til að efla byggð á Vest-
fjörðum, auk þess að leysa olíu af
Þorvaldur Garðar Kristjánsson,
alþingismaður
hólmi. Bæði sementsverksmiðjur
og fiskimjölsverksmiðjur gætu og
hugsanlega nýtt surtarbrand, sem
þýddi umtalsverðan gjaldeyris-
sparnað.
Vísitölu-
grunnur
og sykur-
verksmiðja
Guðmundur J. fékk nýja
vísitölufrumvarpið
• STUTTUR fundur var í neðri
deild Alþingis í gær. Átta frum-
vörpum, sem fyrstu umræðu var
lokið um, var vísað til nefnda.
Meðal þeirra var frumvarp for-
sætisráðherra um nýjan vísitölu-
grundvöll og lengingu verðbóta-
tímabila. Var því vísað til fjár-
hags- og viðskiptanefndar, en þar
gegnir Guðmundur J. Guðmunds-
son (Abl) formennsku í fjarveru
Halldórs Ásgrímssonar (F) sem er
á þingi Norðurlandaráðs.
Hvar er sykurfrumvarp
Hjörleifs frá í fyrra?
Þórarinn Sigurjónsson (F)
spurði Hjörleif Guttormsson, iðn-
aðarráðherra, hvað hefði orðið af
stjórnarfrumvarpi, sem flutt hafi
verið á síðasta þingi um sykur-
verksmiðju í Hveragerði en hefði
ekki verið endurflutt á yfirstand-
andi þingi. Þórarinn minnti á
ódýra orku, sem forgörðum færi í
Hveragerði, sem og á atvinnu-
sköpun og gjaldeyrissparnað sem
af fullvinnslu sykurs hérlendis
myndi leiða.
Ljósi varpað á óvissuþætti
Hjörleifur Guttormsson, iðnað-
arráðherra, taldi nauðsynlegt að
varpa ljósi á óvissuþætti varðandi
sykurverksmiðju í Hveragerði.
Iðnþróunarsjóði hafi verið falið að
gera úttekt á málinu í heild. Sjóð-
urinn. hafi kvatt til sænskan verk-
fræðing. Sá hafi skilað skýrslu um
málið í janúarmánuði sl. Hún hafi
verið yfirfarin og enn sendar
spurningar til verkfræðingsins
sænska og væru svör væntanleg
fyrr en síðar.
Sykur og steinull
Magnús H. Magnússon (A) sagði
ljóst að stjórnarfrumvarp um syk-
urverksmiðju í Hveragerði í fyrra
hafi aðeins verið „dúsa“ upp í
Sunnlendinga vegna stjórnar-
ákvörðunar um steinullarverk-
smiðju á Sauðárkróki í stað Þor-
lákshafnar. Þá lá mikið á að flytja
frumvarpið, nú eru óvissuþættirn-
ir hinsvegar athugaðir.
Svipmynd frá Alþingi
Þessa svipmynd tók Ól. K. Magnússon, ljósm. Mbl. á Alþingi sl. mánudag. Guðrún Helgadóttir (Abl) í
ræðustól. Alexander Stefánsson (F) í forsetastól. Ekki sýnist hlustað grannt á málflutninginn.
Frumvarp um sameiginlegan tekjuskattstofn hjóna:
„Var ætlunin að skatt-
íe§gja ómegðina?"
FRAM hefur verid lagt á Alþingi frumvarp um sameiginlegan tekjuskattstofn
hjóna. Flutningsmenn eru Friörik Sophusson, Birgir ísleifur Gunnarsson og
Albert Guömundsson. Helztu efnisatriði þess eru:
„Tekjuskattstofn hjóna, sem
samvistum eru, er helmingur af
samanlögðum tekjuskattstofni
beggja. Hafi annað hjóna nei-
kvæðan tekjuskattstofn skal
draga þá upphæð frá tekjuskatt-
stofni hins.
Karl eða kona sem búa saman i
óvígðri sambúð og eiga 'sameigin-
legt lögheimili, eiga rétt á að telja
fram og vera skattlögð sem hjón,
sem samvistum eru, ef þau hafa
átt barn saman eða ef konan er
þunguð eða sambúðin hefur varað
samfleytt í a.m.k. tvö ár, enda óski
þau þess bæði skriflega við skatt-
yfirvöld."
„Samanlögðum tekjuskatti
hjóna samkvæmt 63. gr. skal skipt
á milli þeirra í hlutfalli við tekju-
skattstofn hvors um sig. Hafi ann-
að hjóna neikvæðan tekjuskatt-
stofn skal hitt greiða tekju-
skattinn allan."
í greinargerð, þar sem m.a. er
vikið að fenginni reynslu af sér-
sköttun hjóna, segir m.a.:
„Þau heimili, þar sem tekjur
hjónanna eru mismiklar, borga
hlutfallslega meiri skatta en
heimili með jafnar tekjur hjóna.
Er skattbyrðin þeim mun þyngri
sem mismunur á tekjum hjónanna
er meiri og er þá hæst þegar ann-
að hjóna (oftar karlmaðurinn) afl-
ar allra teknanna. Hér er átt við
skattbyrði af heildartekjum hjón-
anna.
En hvaða heimili eru það, þar
sem tekjur hjóna eru verulega
mismiklar? Það eru fyrst og
fremst heimili með mikla ómegð
sem bindur annað hjóna, aðallega
konuna, heima, einnig þau heimili
þar sem annar aðilinn er mikið
fjarverandi vegna starfa sinna:
sjómenn, verkamenn við virkjanir,
flugmenn o.s.frv. þó að barna-
fjöldinn sé e.t.v. ekki mikill. Það
er útilokað fyrir konu verka-
manns, sem vinnur uppi á hálendi,
að vinna úti og sjá jafnframt um
eitt eða fleiri börn. Hún verður að
vera heima að gæta barnanna. Þá
er og vert að geta þeirra heimila
þar sem annað hjóna verður að
vera heima og annast langlegu-
sjúkling, aldrað foreldri, vangefið
barn eða bæklað. Fleira mætti
telja, t.d. námsfólk þar sem annað
hjóna vinnur fyrir hinu meðan
það er við nám, svo og hátekju-
menn þar sem konan er heima af
því að hún þarf ekki að vinna utan
heimilis.
Flest þeirra heimila, sem talin
eru upp hér að framan, eru þannig
að ekki mun vera vilji með þjóð-
inni að skattleggja þau sérstak-
lega. Það hefur orðið mikil hugar-
farsbreyting hjá þessari þjóð, ef
ætlunin er að skatta ómegðina, en
þannig kemur sérsköttun hjóna út
í reynd. Frá sjónarmiði þeirra,
sem stuðla vilja að jafnrétti kynj-
anna, hlýtur það að líta undarlega
út að segja að kona, sem gæti
barna og bús og geri bónda sínum
kleift að vinna utan heimilis fyrir
miklum tekjum, geri ekki neitt,
vinnuframlag hennar sé einskis
metið, þótt hún vinni óllum stund-
um. Auðvitað „á“ hún helming af
tekjum mannsins. Hann gæti ekki
unnið, ef hann ætti að sjá um
börnin sín sjálfur. Hitt er svo ann-
að mál að sá, sem gætir barnanna
tekjulaust (yfirleitt konan) er að
ala upp nýja kynslóð, sem seinna
meir mun standa undir lífeyris-
kerfi landsmanna, og fær þó engin
lífeyrisréttindi út á það. Er ekki
óþarfi að skatta hana sérstaklega
umfram aðra, sem ekki annast
börn?“
Stjórnarfrumvarp:
Tóbaks-
varnir
Lagt hefur veriö fram á Alþingi
stjórnarfrumvarp um tóbaksvarnir.
Nýjungar í frumvarpinu eru tilgreind-
ar í greinargerð eins og hér segir:
1. f 1. gr. frumvarpsins er lögð til
sú stefnuyfirlýsing að lögunum sé
ætlað það markmið að draga úr
tóbaksneyslu og þar með því heilsu-
tjóni, sem hún veldur og að vernda
fólk fyrir áhrifum tóbaksneyslu,
þ.m.t. óbeinna tóbaksreykinga.
2. í 2. gr. eru skýr ákvæði um
það, hvað átt sé við með tóbaki. Enn
fremur til hvaða annars varnings
lögin nái með hliðsjón af sambæri-
legri neyslu, þótt ekki innihaldi við-
komandi varningur tóbak.
3. í 4. gr. eru lögð til ótvíræð
ákvæði um það hver eigi að fara
með yfirstjórn tóbaksvarnamála,
þ.e.a.s. heilbrigðis- og
tryggingamálaráðherra.
4. í 5. gr. er að finna ákvæði um
tóbaksvarnarráð, hvernig í það
skuli skipað og hvaða hlutverki það
skuli fyrst og fremst gegna.
5. í 6. gr. er að finna ákvæði um
aðvaranir á tóbaksvarningi vegna
skaðsemi hans.
6. f 7. gr. er reynt að skilgreina
hvað átt sé við með auglýsingum í
kjölfar þess að ákveðið er að halda í
hið fortakslausa auglýsingabann,
sem sett var með lögum nr.
27/ 1977.
7. f 8. gr. er að finna ákvæði þar
sem segir að tóbak megi ekki selja
einstaklingum yngri en 16 ára.
Jafnframt að bannað sé að selja
tóbak úr sjálfsölum og í heilbrigð-
isstofnunum, skólum eða stofnun-
um fyrir börn og unglinga.
8. f 9. gr. er lagt til að tóbaks-
notkun verði bönnuð í þeim hlutum
af húsnæði stofnana, fyrirtækja og
annarra þar sem almenningi er ætl-
aður aðgangur í sambandi við af-
greiðslu og þjónustu sem þessir að-
ilar reka. Skv. gildandi lögum er
slíkt heimilt með ráðherraákvörð-
un.
9. Lögð er til sú aðalregla í 10. gr.
að tóbaksnotkun sé óheimil í
grunnskólum, dagvistun barna og
húsakynnum sem fyrst og fremst
eru ætluð börnum og unglingum
yngri en 16 ára til félags- og tóm-
stundastarfa og á opinberum sam-
komum innanhúss fyrir börn og
unglinga hafi börn innan 16 ára
aldurs aðgang að þeim og í heilsu-
gæslustöðvum. Undantekningar eru
heimilaðar en þó skal sérstaklega
gætt að óbeinum reykingum. Varð-
andi sjúkrahús skulu reykingar ein-
ungis heimilaðar á tilteknum stöð-
um.
10. f 11. gr. er forráðamönnum
húsnæðis, sem almenningur hefur
aðgang að, en ekki fellur undir
reykingabann 11. gr. heimilað að
ákveða slíkt bann sjálfir i húsi sínu.
11. í 13. gr. er lögð til sú aðal-
regla að tóbaksreykingar séu bann-
aðar í farartækjum sem rekin eru
gegn gjaldtöku. Lögð er til undan-
tekning sé um að ræða millilanda-
flug og almennt farþegarými skipa.
12. í 14. gr. eru lögð til stefnu-
mótandi ákvæði varðandi fræðslu
og ábyrgð menntamálaráðuneytis
og heilbrigðisráðuneytis á því að
henni sé sinnt í skólum landsins og
ríkisfjölmiðlum.
13. í 14. gr. er líka lagt til að litið
verði á tóbaksvarnir sem eðlilegan
þátt heilsugæslunnar, þannig að
þeir sem hætta vilja að reykja geti
notið aðstoðar lækna og hjúkrun-
arliðs heilsugæslustöðvanna.
14. í 17. gr. er lagt til að heil-
brigðisnefndir undir yfirstjórn
Hollustuverndar ríkisins, sbr. nán-
ar lög nr. 50/ 1981, hafi eftirlit með
framkvæmd laganna að svo miklu
leyti sem um hrein framkvæmda-
atriði er að ræða, þ.e.a.s. eftirlit
með útsölustöðum og að virt séu
ákvæði laganna um sölu tóbaks,
tóbaksauglýsingar og takmarkanir
á tóbaksreykingum. Ennfremur eru
lagðar til ákveðnar aðgerðir vegna
meintra brota á lögunum, þ.e.a.s.
hvernig heilbrigðisnefndir skuli
standa að slíku m.a. með að til-
kynna lögreglustjóra það eða heil-
brigðis- og tryggingamálaráðuneyt-
inu.