Morgunblaðið - 16.04.1983, Qupperneq 17

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 16. APRlL 1983
17
mennustu kaupstöðum landsins utan
Reykjavíkur. Okkur er nauðsyn fyrir-
hyggju til að sjá þessu nýja fólki, sem
ýmist kemur inn á vinnumarkaðinn héðan
innanlands eða að utan, fyrir atvinnu.
Þungar áhyggjur
Góðir áheyrendur. Ég dreg upp þessa
mynd vegna þess að ég tel það lífsnauð-
synlegt fyrir þjóðina að hún geri sér grein
fyrir því að sá leikur sýndarmennsku og
sjónhverfinga sem hér hefur staðið yfir
um nokkurra ára skeið er á enda. Og hon-
um verður ekki haldið áfram. Það er því
miður rík ástæða til að hafa þungar
áhyggjur af framvindu mála á næstu árum
og við sjálfstæðismenn göngum ekki til
þessara kosninga með því hugarfari að
viija ná völdum í landinu á þann ódýra
hátt að telja fólki trú um að unnt sé að
lofa gulli og grænum skógum.
Það getur að vísu hjálpað okkur nokkuð
að yfirleitt telja menn að efnahagsleg upp-
sveifla sé komin á skrið í Bandaríkjunum
og að nokkru leyti í Vestur-Evrópu. Slíkt
hefur jákvæð áhrif á efnahagsstöðu okkar,
þó er ekkert öruggt í þessum efnum og
síðustu fréttir frá Bandaríkjunum benda
til þess að þar séu menn hóflega bjartsýnir
á framvindu mála en eftirvæntingin um
betri tíma ekki eins mikil og var í byrjun
ársins. Þar við bætast jafnvel spádómar
um að dollarinn muni veikjast gagnvart
öðrum gjaldmiðlum á næstu mánuðum
gagnstætt því sem þróunin hefur verið
undanfarin ár. Útflutningstekjur okkar
eru aðallega i dollurum en við kaupum
mest af okkar innflutningi frá Evrópu. Ef
dollarinn veikist gagnvart Evrópumyntum
getum við keypt minna af innflutningsvör-
um fyrir hvern dollara sem við öflum i
Bandaríkjunum en við höfum getað gert á
undanförnum misserum. En erlend þróun
skulum við vona að verði okkur jákvæð og
að sú kreppa sem ríkt hefur nú undanfarið
um skeið sé á enda.
Að endurheimta
traust
En mest er undir okkar sjálfum íslend-
ingum komið hver framvindan verður og
hvernig við ráðum við þann vanda sem við
okkur blasir. Það er spurt hvernig við
sálfstæðismenn munum takast á við þau
vandamál sem ég hef hér lýst, hvernig við
viljum breyta þeim slæma arfi sem við
höfum fengið frá vinstri stjórnum undan-
farinna ára í veganesti til framtíðarinnar
og bættra lífskjara.
Ég tel að grundvallaratriði i íslenskum
stjórnmálum á næstu mánuðum og miss-
erum sé ekki síst að endurvekja traust al-
mennings á getu stjórnmálamanna til að
inna af hendi þau störf sem stjórnmála-
menn hafa boðið sig fram til þess að tak-
ast á við. Mér er ljóst að þetta traust
endurheimta stjórnmálamenn ekki nema
með verkum sínum, með því að standa og
falla með þeim.
Sumir hafa viljað kalla nokkur undan-
farin ár eins konar popp-tímabil í islensk-
um stjórnmálum. Þessu poppskeiði í ís-
lenskum stjórnmálum þarf nú að ljúka og
eitt af því sem þarf að gerast til þess að
því ljúki er að stjórnmálamenn standi og
falli með verkum sínum og standi ábyrgir
orða sinna og gerða. Stjórnmálabaráttan
hefur þróast á þann veg á undanförnum
árum að svo virðist sem stjórnmálamenn,
jafnvel ráðherrar, telji sig geta talað af
slíku ábyrgðarleysi, að skynsömum
mönnum stendur ógn af og það sem verst
er, að margir telja ábyrgðarlaust tal væn-
legustu leiðina til framdráttar í stjórn-
málum.
En þrátt fyrir það er ég sannfærður um
að íslendingar kunna betur að meta þá
stjórnmálamenn þegar til lengdar lætur,
sem vilja starfa af ábyrgð og eru reiðubún-
ir að taka afleiðingum þess er þeim mis-
tekst.
Það er á valdi kjósenda að veita stjórn-
málamönnum aðhald, bera saman orð
þeirra og loforð fyrir kosningar og efndir
þeirra og gerðir eftirkosningar.
Sú undarlega þverstæða er áberandi í
tali margra að ekkert sé að marka orð
sumra stjórnmálamanna en sömu menn
geta um leið dáðst að lagni stjórnmála-
manna sem ganga á bak orða sinna og
snúa út úr þeim. Menn krefjast að sjálf-
sögðu í orði kveðnu heiðarleika í stjórn-
málastarfi sem öðrum störfum, en geta í
sömu andránni hrósað sýndarmennsku og
refshætti.
Kjósendur, sem kvarta yfir stjórnmál-
amönnum, geta alið þá upp í þeirri mynd
sem þeir kjósa með því að krefjast þess
undanbragðalaust, að þeir standi við orð
sín og gerðir. Framtíð lýðræðis í landinu
getur oltið á því að kjósendur skilji sinn
vitjunartíma að þessu leyti.
Víðtæk samstaða
Til viðbótar því að vinna markvisst að
því að endurreisa trú almennings á stjórn-
málamönnum, Alþingi og ríkisstjórn, tel
ég víðtæka samstöðu vera eina af forsend-
um þess að við getum fundið leið út úr
ógöngunum. Styrjaldarástand á borð við
það sem skapaðist veturinn og vorið 1978
þegar ríkisstjórn sú sem ég veitti forstöðu
gerði tilraun til að afstýra afleiðingum
kjarasamninganna frá því í júní 1977, er
fámennu þjóðfélagi vissulega hættulegt og
skal ég ekki að þessu sinni fara í neinn
meting um það hverjum það var að kenna.
Með þeim orðum er ég ekki að segja að ég
telji ríkisstjórn allra flokka vænlegustu
ieiðina að kosningum loknum. Ég hef tví-
vegis á undanförnum fimm árum gert til-
raun til að skapa samstöðu um þjóðstjórn
og mér er ljóst eftir þær tilraunir að jafn-
vel meiri þjóðarvoði þarf að vera yfirvof-
andi til þess að stjórnmálamenn fáist til
slíks samstarfs, en að efnahagslegu sjálf-
stæði þjóðarinnar sé ógnað. Hins vegar er
ég þeirrar skoðunar að náið samstarf, eða
öllu heldur gagnkvæmur skilningur ríkis-
stjórnar og Alþingis og hinna fjölmennu
almanna- og hagsmunasamtaka verkalýðs
og vinnuveitenda, sé ein af forsendum þess
að vel takist til þótt rikisstjórn megi aldrei
gera það úrslitaatriði i stefnu sinni eða
störfum, að samþykki slíkra samtaka fáist
ávallt fyrir nauðsynlegum aðgerðum.
Stóraukið frjálsræði
Þriðji þátturinn í úrræðum okkar
sjálfstæðismanna á næstu misserum er
stóraukið frjálsræði á öllum sviðum þjóð-
lífsins. Öll þjóðlífsþróun á einum og hálf-
um áratug hefur miðað að því á hinum
ýmsu sviðum þjóðfélagsins að draga úr
miðstýringu. Við sjáum þetta í stjórn-
málaflokkunum sjálfum, félagasamtökum
og annars staðar. Sú sterka tilhneiging til
miðstýringar í þjóðfélaginu sem komið
hefur fram í tíð vinstri stjórna gengur
þvert á þessa sterku strauma þjóðlífs-
hreyfinga síðasta áratugar og er alger
tímaskekkja. Stóraukið frjálsræði og
minni afskipti opinberra aðila og embætt-
ismannavalds er vissulega krafa okkar
tíma og ein af forsendum þess að okkur
takist að feta okkur út úr erfiðleikunum.
Ríkið á að ganga á undan með því að
draga úr eyðslu sinni og skattheimtu, ein-
staklingar, heimili og fyrirtæki eiga að fá
aukið svigrúm og umráð yfir eigin aflafé.
Skapa verður atvinnuvegum starfsskil-
yrði þannig að atvinnufyrirtækin verði
rekin með hagnaði, svo að atvinnufyrir-
tæki geti bætt vélakost sinn, aukið fram-
leiðni og framleiðslu til þess að geta greitt
hærri laun. Fyrirtækin eru fyrir fólkið. Ef
vel á að búa að fólkinu verður atvinnu-
fyrirtækjunum að vegna vel.
Gengisskráning verður í senn að vera i
samræmi við tilkostnað innanlands og
markaðshorfur erlendis til þess að jafnvæ-
gi náist milli framboðs og eftirspurnar
gjaldeyris og viðskiptahallinn verði jafn-
aður.
Aðilar vinnumarkaðarins eiga að semja
um kaup og kjör á eigin ábyrgð og hlaupa
ekki eftir samningsgerð undir pilsfald hins
opinbera.
Aukin samkeppni og frjáls verðmyndun
er best fallin til að lækka verð vöru og
þjónustu og veigamikill þáttur í baráttu
gegn verðbólgu.
Hér hef ég drepið á nokkur höfuðatriði í
stefnu okkar sjálfstæðismanna til bættra
lífskjara.
Afturhaldsmenn
okkar tíma
Við horfum með bjartsýni til framtíðar-
innar þótt syrt hafi í álinn um sinn. Við
megum ekki láta erfiðleika liðandi stundar
byrgja okkur sýn fram á veginn. Minn-
umst t.d. þess, að stjórnendur atvinnufyr-
irtækja, sem hugsa ekki fyrir framtíðinni
og prófa ekki nýja tegund af framleiðslu
eða þjónustu, staðna fljótt, í kjölfar stöðn-
unar fylgir hnignun. Þannig er komið mál-
um íslenska þjóðarbúsins um stund.
Forustumenn hafa eigi hugsað fyrir fram-
tíðinni. Þeir hafa ekki hugsað fyrir því að
þróa upp nýja vaxtarbrodda í atvinnulifi
okkar. Sem dæmi um skort á fyrirhyggju
má nefna stefnu stjórnvalda í stórvirkjun-
um og stóriðjumálum. Ég tel nú að það sé
alger nauðsyn af hálfu okkar sjálfstæð-
ismanna og skilyrði að kosningum loknum
í nýrri ríkisstjórn að sú ríkisstjórn gangi
hreint til verks, leysi t.d. deilumálin við
Svisslendingana og semji um stækkun ál-
versins í Straumsvík og leiti eftir samn-
ingum við aðra aðila um frekari stóriðju-
uppbyggingu í landinu en stóriðjuupp-
bygging í landinu er forsenda stórvirkjana
og stórvirkjun er skilyrði fyrir ódýru raf-
magni, einnig til þess að skapa jarðveg
fyrir almennan, fjölbreyttan iðnað í land-
inu.
Þeir flokkar og þeir framboðslistar sem
berjast gegn því að við getum nýtt orku
fallvatnanna til þess að bæta lífskjör þjóð-
arinnar eru mestu afturhaldsmenn okkar
tíma og eru í raun og veru með andstöðu
sinni við stórvirkjanir og stóriðju og al-
menna iðnaðarþróun í raun að gera kröfu
til þess að íslendingar flytji þúsundum og
tugþúsundum saman til annarra landa á
næstu áratugum í atvinnuleit i von um
betri afkomu annars staðar en hér.
Eru þeir líklegir
til árangurs?
Við íslendingar verðum að vinna okkur
út úr vandanum. Við verðum að hefja sókn
í baráttunni gegn verðbólgu, ekki með
höftum heldur frelsi til sóknar og aukinn-
ar þjóðarframleiðslu. Það má vel vera að
allur almenningur sé orðinn svo þreyttur á
verðbólgutali að fólk taki tæpast eftir
þeim geigvænlegu tíðindum sem hafa verið
að birtast á undanförnum vikum í þeim
efnum og hrökkvi jafnvel ekki við þegar
verðbólgu er lýst með þriggja stafa tölu í
fyrsta skipti í sögu landsins. Engu að síður
er það staðreynd, að verðbólga sem er
komin yfir 100% getur hæglega leitt til
þess, að þjóðfélagskerfi okkar hrynji
hreinlega til grunna. Við höfum enga
möguleika á að ráða við svo mikla verð-
bólgu eða aðlaga okkur henni. Þess vegna,
hvort sem mönnum líkar betur eða verr,
hlýtur það að vera eitt helsta verkefni
nýrrar ríkisstjórnar að fást við þetta al-
varlega vandamál.
Sumir segja að engu skipti hvaða flokk-
ar séu í ríkisstjórn. Allir séu þeir ófærir
um að fást við verðbólguvandann. í þess-
um efnum getum við sjálfstæðismenn sagt
að verkin tali og við getum beint þeirri
spurningu til kjósenda hverjir séu líkleg-
astir til þess að ná nokkrum árangri í
verðbólgubaráttunni. Við sjálfstæðismenn
sem bárum ábyrgð á stjórn landsins á við-
reisnarárunum þegar verðbólgu var jafn-
vel stundum lýst með eins stafs tölu, við
sjálfstæðismenn sem komum verðbólgunni
niður í 26% veturinn og vorið 1977, eða
vinstri flokkarnir sem komu verðbólgunni
upp í 120% veturinn og vorið 1983.
Við sjálfstæðismenn sækjumst ekki eft-
ir völdum valdanna vegna, við viljum í
þessari kosningabaráttu gera kjósendum
grein fyrir stöðu þjóðarbúsins frá okkar
sjónarmiði. Svo er það kjósenda að taka
ákvörðun um það hvaða flokki þeir fela
framtíð landsins næstu ár.
Ég spyr: Er það líklegt að Framsóknar-
flokkur og Alþýðubandalag nái á næstu
árum meiri árangri en þeir hafa gert frá
haustinu 1978?
Ég spyr: Er nýi flokkurinn, bandalagið
hans Vilmundar og hans lið, líklegt til þess
að ráða við þau geigvænlegu vandamál
sem við blasa?
Ég spyr: Hafa kvennaframboðin bol-
magn til þess að leggja eitthvað af mörk-
um í þessum efnum?
Ég spyr: Sýnist mönnum Alþýðuflokkur-
in líklegur til mikilla átaka? Ég held að
menn svari þessum spurningum neitandi.
Sameinadir
sjálfstæðismenn
Sjálfstæðismenn ganga nú sameinaðir
til kosninga hvarvetna á landinu. Þó hvílir
sá eini skuggi yfir þeirri samstöðu sem
tekist hefur með sjálfstæðismönnum, að
hér á Vestfjörðum hafa fyrri samherjar
okkar skorist úr leik og efnt til sérfram-
boðs. Þótt það sérframboð fái ekki nema fá
atkvæði, getur það fellt sjálfstæðismann
frá þingsetu, Þorvald Garðar Kristjáns-
son, sem hvorki Vestfirðingar né aðrir
landsmenn mega missa af þingi. Þetta sér-
framboð getur þannig komið kommúnist-
anum Kjartani ólafssyni á þing. Slikt sér-
framboð er því óvinafagnaður og dæmi um
þá upplausn í þjóðfélaginu sem sjálfstæð-
ismenn hljóta að setja niður en ekki stuðla
að.
Ég vona og veit að allir sjálfstæðismenn,
sem vilja sameinaðan Sjálfstæðisflokk,
fylkja sér um lista Sjálfstæðisflokksins á
Vestfjörðum undir forustu Matthíasar
Bjamasonar og gera sigur Sjálfstæðis-
flokksins á Vestfjörðum sem glæsilegast-
an og verðugt fordæmi fyrir aðra lands-
menn.
Þjóðin þarfnast þeirrar kjölfestu og
frumkvæðis sem býr með Sjálfstæðis-
flokknum einum þeirra stjórnmálasam-
taka sem nú er um að velja til að leiða
þjóðina frá upplausn til ábyrgðar.
Þeir Geir Hallgrímsson og Þorvaldur Garðar Kristjánsson heimsóttu íshúsfélag ísfirðinga sl. miðvikudag og eru hér á tali við Ussur Jensson, einn
starfsmanna íshúsfélagsins.