Morgunblaðið - 16.04.1983, Qupperneq 25

24
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 16. APRlL 1983
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 16. APRlL 1983
25

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinssqn.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aö-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskrift-
argjald 180 kr. á mánuöi innanlands. j lausasölu 15 kr. eintakiö.
Vondur viðskilnaður
Geir Hallgrímsson, formað-
ur Sjálfstæðisflokksins,
sagði á fundi á ísafirði á mið-
vikudag að nú stæðu lands-
menn frammi fyrir „versta
viðskilnaði nokkurrar ríkis-
stjórnar" í sögu íslenska lýð-
veldisins og um leið hinum „al-
varlegasta vegna þess að svo
mjög hefur verið vegið að und-
irstöðum efnahagslífs okkar og
svo lítið hugað að framtíðinni".
Gunnar Thoroddsen, forsæt-
isráðherra, staðfesti síðan
réttmæti þessara orða Geirs
Hallgrímssonar á fundi hjá
sjálfstæðismönnum í Breiðholti
á fimmtudag. Forsætisráðherra
sagði: „Það sem við blasir í
verðWlgu- og verðlagsmálum
er svo alvarlegt, að ekki verður
við unað.“ Ráðherrann sagði að
næsta holskefla myndi skella
yfir 1. júní næstkomandi og
engin ríkisstjórn gæti látið
hana ganga yfir. Gaf forsætis-
ráðherra jafnframt til kynna
að hann hefði staðið fyrir und-
irbúningi ráðstafana til að
koma í veg fyrir þessa hol-
skeflu. Staðfesta þau orð það
sem hefur verið á sveimi um að
ríkisstjórnin ætli að streitast
við að sitja eins lengi og frekast
er kostur að kosningum lokn-
um, en innan ríkisstjórnarinn-
ar er þó ekki samstaða um nein
úrræði eins og kunnugt er.
Þegar litið er yfir stjórn-
málasögu lýðveldisáranna er
ljóst að fráfarandi ríkisstjórn
er með viðskilnaði sínum að slá
met sem vinstri stjórn Her-
manns Jónassonar, formanns
Framsóknarflokksins, átti en
hún hrökklaðist frá í desember
1958 með þeim orðum forsæt-
isráðherrans að ný verðbólgu-
alda væri að skella yfir og ekki
væri samstaða um nein úrræði
í ríkisstjórninni til að stöðva
hina „háskalegu verðbólgu-
þróun". Þá var það til marks
um verðbólguölduna að laun
áttu að hækka um 17 vísitölu-
stig 1. desember 1958, holskefl-
an eftir þessa stjórn verður 20
stiga launahækkun 1. júní
næstkomandi.
Lagst á orkuskýrslu
Hjörleifur Guttormsson,
iðnaðarráðherra, hefur
beitt þeirri aðferð í álstríðinu
að slá um sig með alls kyns
löngum skýrslum sem hann
hefur fengið stofnanir til að
stimpla í bak og fyrir. Þessar
skýrslur eru þannig úr garði
gerðar að þar eru opinberir að-
ilar látnir votta að útreikn-
ingar á forsendum sem ráð-
herrann telur vitlausum mál-
stað sínum til framdráttar séu
réttir. Nú liggur fyrir að Hjör-
leifur Guttormsson hefur lagst
á skýrslu frá Orkustofnun sem
ekki passar inn í áróðursmynd-
ina sem hann og Alþýðubanda-
lagið vilja að dregin sé.
Orkustofnun reiknaði það út
á forsendum sem eiga sér stoð í
veruleikanum en byggjast ekki
á alþýðubandalagsáróðri, að al-
mennir rafmagnsnotendur
hefðu orðið að borga mun
hærra verð fyrir raforkuna síð-
astliðinn áratug ef álverið í
Straumsvík hefði ekki verið
byggt og gerður samningur um
orkusölu til þess. Ætla má að
rafmagnsverð til almennra not-
enda hefði verið 20% hærra.
Þessi skýrsla Orkustofnunar
kippir auðvitað grundvellinum
undan öllum hatursáróðri Al-
þýðubandalagsins í garð þeirra
sem stóðu að gerð samninganna
við Alusuisse í upphafi og mót-
uðu stóriðjustefnuna. Hvað
gerði Hjörleifur Guttormsson
við þessa skýrslu? Trúr hug-
sjónum sínum um að það skuli
aðeins birt sem stjórnarherr-
unum kemur vel stakk hann
skýrslunni undir stól og skipaði
embættismönnum að þegja um
hana.
Frakklandsfór
að ber að fagna því að
Francois Mitterrand,
Frakklandsforseti, bauð forseta
íslands í opinbera heimsókn.
Frakkland er eitt fremsta ríkið
á meginlandi Norðurálfu og
hefur mótað stefnu í utanríkis-
og öryggismálum sem miðar að
því að lýðræðisríkin standi öfl-
ugan vörð gegn ofríki einræðis-
aflanna í austri. Francois Mitt-
errand hefur verið skeleggur
málsvari frelsis, lýðræðis og
sjálfstæðis á forsetastóli,
þeirra hugsjóna sem íslending-
um eru kærastar. Þá er jafn-
framt til þess að líta að Frakk-
land hefur sterka stöðu og oft
sérstöðu innan Evrópubanda-
lagsins (Efnahagsbandalags
Evrópu) sem við íslendingar
eigum mikil, skipti við bæði
vegna innflutnings og útflutn-
ings. Okkur er mikilvægt að
hafa eins mikið frjálsræði á
þeim markaði og frekast er
kostur jafnt fyrir þorsk, lýsi og
annan varning. Hafi heimsókn
frú Vigdísar Finnbogadóttur
treyst hin mikilvægu tengsl ís-
lands og Frakklands, sem ekki
er að efa, verður hún ekki að-
eins gestum og gestgjöfum til
ánægju heldur þjóðunum til
gagns.
Hagvangur hf.:
Könnun á fylgi stjórnmála
flokkanna í alþingiskosn-
ingunum 23. apríl 1983
Hagvangur hf. kynnir hér
niðurstöður úr skoðanakönnun á
fylgi stjórnmálaflokkanna er var
gerð á tímabilinu 8.—14. apríl síð-
astliðinn. Á fyrstu þremur dögum
könnunarinnar fengust svör frá
um 85% þátttakenda, þannig að
hugsanleg áhrif kynninga svo sem
í sjónvarpi á stefnum frambjóð-
enda eru hverfandi. Könnunin
segir þannig til um afstöðu vænt-
anlegra kjósenda á því tímabili
sem könnunin stóð yfir. Á þeim
tíma er enn nokkur hluti kjósenda
óráðinn, og meginþungi kosn-
ingabaráttunnar framundan.
Könnunin tók til fleiri þátta en
stjórnmálaviðhorfa, svo sem
markaðshlutdeildar vörutegunda,
afstöðu til reykinga og umferð-
armála svo nokkuð sé nefnt.
Könnunin var gerð með tveim-
um hætti:
1. Þátttakendur í Reykjavík og
Reykjanesi voru heimsóttir.
2. Hringt var í þátttakendur í öðr-
um kjördæmum.
Hlutfall þeirra sem svöruðu var
svipað í báðum tilvikum. 1 heim-
sóknunum söfnuðu spyrjendur
upplýsingum í kassa, innsigluðum
af Borgarfógetaembættinu, jafn-
framt því sem fulltrúi embættis-
ins fylgdist með símhringingum.
Með ýmsum öðrum hætti var
tryggður fyllsti ' trúnaður og
þagmælska um svör einstakra
þátttakenda.
Að undangengnu samþykki
tölvunefndar og Hagstofu íslands
var úrtak valið úr þjóðskrá. Heild-
arúrtakið var 1.300 manns, og sá
Reiknistofnun Háskólans um að
velja það.
Upplýsingar fengust frá 1.044
einstaklingum eða 80,3% af
brúttóúrtaki. Skipting þeirra var
sem hér segir:
Fjöldi %
Tóku afstööu 824 78,9
Óákveðnir 186 17,8
Neituðu 34 3,3
Samtals 1.044 100,0
Þar sem hlutfall þeirra sem
tóku afstöðu er tæpt 80%, er
óvissa vegna þeirra einstaklinga
sem ekki tóku afstöðu eða vildu
ekki svara lítil.
Nákvæmni í spá um niðurstöður
í einstökum kjördæmum fer fyrst
og fremst eftir fjölda svara. Var
því óhjákvæmilegt að spyrja
nokkru fleiri í fámennum kjör-
dæmum en svarar til hlutfalls
þeirra af heildarkjósendafjölda.
Við mat á heildarútkomu og út-
reikning uppbótarþingsæta voru
niðurstöður úr hverju kjördæmi
síðan vegnar í samræmi við fjölda
á kjörskrá, og var miðað við 90%
kjörsókn. Atkvæði lista sérfram-
boðs Framsóknarmanna í Norður-
landskjördæmi Vestra eru talin
með Framsóknarflokknum.
Niðurstöður um hverjir nái
kjöri í einstökum kjördæmum eru
ónákvæmar. Það er t.d. innan
marka eðlilegrar óvissu hvort
fylgi Alþýðuflokksins í Reykjavík
nægði til að fá þar kjördæmakos-
inn þingmann. Sama á við um sér-
framboð Sjálfstæðra á Vestfjörð-
um og raunar fjölda einstakra
kjördæmakjörinna þingmanna.
Atkvæðahlutfall flokkanna á öllu
landinu er hins vegar betur
ákvarðað.
I undanförnum Alþingiskosn-
ingum hefur skipting þingmanna
milli Alþýðuflokks, Sjálfstæðis-
flokks og Alþýðubandalags ráðist
af heildaratkvæðafjölda þeirra.
Samkvæmt könnuninni má búast
við að þessu verði eins varið með
Bandalag jafnaðarmanna og Sam-
tök um kvennalista. Þingmanna-
fjöldi Framsóknarflokksins ræðst
hins vegar af því hvað hann fær
marga þingmenn kjördæma-
kjörna. Tafla III sýnir þing-
mannafjölda flokkanna miðað við
sömu heildarhlutföll og f töflu I, ef
Framsóknarflokkurinn fengi
tveimur kjördæmakosnum þing-
mönnum fleiri eða færri.
• Könnunin var gerð á tímabilinu 8.—14.
aprfl 1983.
• Upplýsingar frá svarendum fengust með
heimsóknum og símhringingum.
• Úrtak var valið úr þjóðskrá af Reiknistofn-
un Háskólans.
• Úrtaksstærð var 1.300 manns.
• Svarhlutfall af brúttóúrtaki var 80,3%.
• Hlutfall þeirra sem tóku afstöðu með til-
teknum framboðslistum var 78,9%.
Tafla III. Heildarúrslit ef Framsóknarflokkurinn fengi 11
eða 15 kjörna þingmenn í stað 13.
Þingmenn Þingmenn
samtals samtals
Alþýöuflokkur 4 4
Framsóknarflokkur 11 15
Bandalag jafnaöarmanna 6 5
Sjálfstæöisflokkur 27 24
Alþýðubandalag 7 7
Sérframboö Sjálfstæöismanna 1 1
Samtök um kvennalista 4 4
Samtals 60 60

Tafla I. Heildarnióurstöóur
Fjöldi atkvæða Spá um heildar- Þingmenn
í könnuninni fjölda atkvæða % samtals
Alþýöuflokkur 63 10.177 7,3 4
Framsóknarflokkur 159 23.223 16,8 13
Bandalag jafnaöarmanna 78 13.730 9,9 5
Sjálfstæöisflokkur 356 62.145 44,9 26
Alþýöubandalag 104 18.158 13,1 7
Sérframboö Sjálfstæöismanna 7 1.150 0,8 1
Samtök um kvennalista 57 9.968 7,2 4
Samtals 824 138.551 100,0 60
Tafla II. R eykjav Fjöldi atkvæða ík Spá um heildar- Kjördæmakjörnir
í könnuninni fjölda atkvæöa % þingmenn
Alþýöuflokkur 15 2.910 5,4 0
Framsóknarflokkur 17 3.298 6,1 1
Bandalag jafnaöarmanna 42 8.148 15,1 2
Sjálfstæöisflokkur 139 26.963 50,0 6
Alþýðubandalag 40 7.759 14,4 2
Samtök um kvennalista 25 4.849 9,0 1
Samtals 278 53.927 100,0 12

Tafla IV. Samanburður á úrslitum kosninganna 1979
og heildarniðurstöðum könnunarinnar.
Úrslit 1979 Heildarniöurstööur
Hlutfall atkvæða Þingmenn samtals Hlutfall atkvæða Þingmenn samtals
Alþýöuflokkur 17,4 10 7,3 4
Framsóknarflokkur 25,0 17 16,8 13
Bandalag jafnaöarmanna - - 9,9 5
Sjálfstæöisflokkur 35,4 21 44,9 26
Alþýöubandalag 19,7 11 13,1 7
Sérframboö Sjálfstæöismanna 1,2 1 0,8 1
Samtök um kvennalista - - 7,2 4
Önnur framboö 1,3 0 - -
Samtals 100,0 60 100,0 60
ár e e
Olafur Orn Haraldsson, framkvæmdastjóri Hagvangs um skoðanakönnunina:
„Lögðum áherzlu á vísindaleg vinnubrögð“
Skoðanakönnun Hagvangs hf. um
fylgi íslensku stjórnmálaflokkanna,
sem birtist í Morgunblaðinu í dag,
var gerð 8.—14. apríl sl. M.ö.o. voru
viðhorf kjósenda könnuð áö— cn
framboðskynningar flokkanna hóf-
ust í hljóð- og sjónvarpi. Úrtakið var
1300 manns af öllu landinu, sem var
valið af handahófi samkvæmt þjóð-
skrá á vegum Reiknistofnunar Há-
skólans með aðstoð tölvu. Að sögn
Olafs Arnar Haraldssonar fram-
kvæmdastjóra Hagvangs var ákveð-
ið að stækka úrtakið úr rúmlega
1000 manns í 1300 til að auka öryggi
niðurstöðunnar og vegna misvægis
atkvæða eftir kjördæmum.
Eins og fram hefur komið I
fréttum var skoðanakönnunin
unnin I samráði við ritara Gallup
International, Norman Webb, en
Ólafur Örn sagði að einnig hefðu
verið þegin góð ráð frá Gallup-
fyrirtækinu I Danmörku. Sá hátt-
ur var hafður við gerð skoðana-
könnunarinnar að spyrlar Hag-
vangs heimsóttu kjósendur I
RSykjavík og á Reykjanesi, en
haft var símasamband við fólk úti
á landsbyggðinni. ólafur Örn
sagði að forsvarsmenn Hagvangs
hefðu lagt mikla áherslu á að vís-
indaleg vinnubrögð væru höfð að
leiðarljósi við gerð skoðanakönn-
unarinnar og öllum persónulegum
upplýsingum yrði haldið strang-
l<»'a leyndum. „Enda fengu þeir
spyrjendur sem fóru á heimili þess
fólks sem af tilviljum tók þátt I
skoðanakönnuninni ekki að vita
hvaða flokk það hyggst kjósa I
kosningunum 23. apríl. Var þeim
spurningum, sem voru af pólitísk-
um toga, stungið I umslag er síðan
var komið fyrir I innsigluðum
kassa," sagði ðlafur.
Borgarfógeti, Þorkell Gíslason,
innsiglaði kassana sem svörin
voru sett ofan I. Þorkell rauf einn-
ig innsiglið I votta viðurvist þegar
hafist var handa við að vinna úr
niðurstöðunum. Þá fylgdist hann
með því þegar hringt var I fólk úti
á landi til að ganga úr skugga um
hvort farið væri að settum regl-
um. Auk þess að velja úrtakið,
sem lagt var til grundvallar skoð-
anakönnuninni, unnu starfsmenn
Reiknistofnunar Háskólans, undir
stjórn Unnars Þór Lárussonar, við
að mata tölvu á niðurstöðunum.
Til að fá afnot af þjóðskrá þurftu
Hagvangsmenn að fá sérstakt
leyfi Hagstofunnar. Klemens
Tryggvason hagstofustjóri sagði I
samtali við Mbl. að leyfið hefði
verið auðsótt, enda hefði Hag-
vangur uppfyllt öll skilyrði þar að
lútandi. Hjalti Zóphóníasson rit-
ari Tölvunefndar, en hún þarf að
samþykkja vinnubrögð við úr-
vinnslutölu til að koma I veg fyrir
að skoðanakannanir brjóti I bága
við lög, sagði, að Hagvangi hefði
verið veitt umbeðin heimild þar
sem vandað hefði verið til
skoðanakönnunarinnar og ekkert
athugavert komið fram við gerð
hennar. Skoðanakönnun Hag-
vangs, sem gerð er að fyrirmynd
Gallup-fyrirtækja erlendis, hefur
verið nefnd „spurningavagninn"
(„omnibus“-könnun). M.ö.o. fyrir-
tækjum og stofnunum var gefinn
kostur á að koma á framfæri
spurningum I skoðanakönnuninni
gegn greiðslu. Að sögn Ólafs Arn-
ar nýttu 7 aðilar sér þennan kost,
en spurningarnar voru alls 26.
Hann sagði ennfremur að ekkert
væri því til fyrirstöðu að svör við
þeim spurningum, sem ekki væru
pólitísks eðlis, yrðu birtar opin-
berlega ef samþykki viðkomandi
fyrirtækja og stofnana fengist.
Um 30 námsmenn úr viðskipta-
Klemens Tryggvason, hagstofu-
stjóri.
fræði- og félagsvísindadeild Há-
skólans unnu m.a. að gerð skoð-
anakönnunarinnar; fóru þeir á
heimili þeirra sem voru I úrtakinu
með spurningalista, en 15
starfsmenn Hagvangs hringdu I
fólk úti á landsbyggðinni. Þess má
einnig geta að allir sem störfuðu
að skoðanakönnuninni urðu að
Ólafur örn Haraldsson, fram-
kvæmdastjóri Hagvangs.
skuldbinda sig til þagmælsku
varðandi allar upplýsingar um
hana.
Fyrir hönd Hagvangs stóðu
einkum Gunnar Maack og Jón Sig-
urðsson viðskiptafræðingar að
skipulagningu og framkvæmd
skoðanakönnunarinnar. Þeim til
ráðuneytis var Guðmundur Guð-
mr
Hjalti Zóphóníasson, ritari Tölvu-
nefndar.
mundsson tölfræðingur hjá Seðla-
bankanum.
Ólafur Örn vildi að lokum koma
á framfæri þökkum til allra þeirra
sem lögðu hönd á plóginn; og ekki
síst starfsfólki Pósts og síma sem
hefði reynst Hagvangi afar hjálp-
legt við gerð skoðanakönnunar-
innar.
Jón Siaurðsson (t.v.) og Gunnar Maack sáu um skipulagningu skoöanakönnunarinnar.
Ásthildur E. Bernharösdóttir (t.v.) og Kristín V. Þórðardóttir hringja í fólk úti á landi
vegna skoöanankönnunarHagvangs.
-