Morgunblaðið - 04.09.1983, Blaðsíða 1

Sunnudagur 4. september - Bls. 49-96
Allt í einu stödd í fílahjörð
á leið til Chobe-fljóts
Pétur Björnsson med hjilparhellunum f Chobe.
Viðtal við Pétur Björnsson um æfíntýralega ferð til Botswana
Botswana. Líklega vefst fyrir flestum að finna því stað, jafnvel þótt menn átti sig á
því að það er Afrikuríki. Þetta land liggur í suðurodda álfunnar miðjum, nær hvergi
að sjó og er umkringt Suður-Afríku að sunnan, Namibíu að vestan, gömlu Ródesíu
eða Zimbabve að austan og Zambíu að norðan með Viktoríufossunum skammt frá
landamærunum. íslendingar eru ekki á hverju ári á ferð á þessum fjarlægu slóðum,
hvað þá í Botswana, sem Nicolas Luard kallar í nýjustu bók sinni síðustu villilend-
urnar í Afríku. Það er því mikill fengur að fá til frásagnar Pétur Björnsson,
framkvæmdastjóra Coca Cola, en hann og Sigríður Magnúsdottir kona hans eru
nýkomin úr ferðalagi um Afríkulönd með Botswana sem kjörsvæði og lengstri
viðdvöl þar.
„Við hugðumst upphaflega ferð-
ast eftir Afríku endilangri, frá
Suður-Afríku og norður um Mið-
og Austur-Afríku til Egyptalands
eða frá Horni til Miðjarðarhafs
með áherslu á Botswana, því þar
er Afríka talin frumstæðust og
þar er Kalahari-eyðimörkin, sem
sögð er vagga lífsins," sagði Pétur
í upphafi samtalsins um förina.
„Og ekki síst að þar býr núna vin-
ur okkar, Tom Martin, sem iengi
var forstöðumaður Upplýsinga-
þjónustu Bandaríkjanna hér og á
hér marga vini. Hann og Marella
kona hans sóttu okkur til Jóhann-|
esarborgar og ferðuðust með okk-
ur þar suður frá. En ferðin öll var
alveg stórkostleg."
En hvernig kemst maður til
þessa fjarlæga lands? Þau Pétur
og Sigríður flugu frá London með
Boeing Jumbo-þotu frá South Afr-
ican Airlines í einum áfanga til
Jóhannesarborgar á 15 klst.
„Flugvélin varð að sveigja í
stórum boga út yfir Atiantshafið,
því fáar þjóðir leyfa þessu flugfé-
lagi að fljúga yfir sitt land. Þetta
er lengsta flug sem við höfum far-
ið, þótt við höfum víða ferðast,"
sagði Pétur er blaðamaðurinn
sagði honum að við skyldum drifa
okkur í frásögninni beint til þessa
forvitniiega lands Botswana. Tom
Martin kom frá höfuðborginni
Gabaroni til Jóhannesarborgar til
að sækja þau hjónin.
„Þetta er sex klukkustunda
akstur," hóf Pétur frásögnina.
„Þarna er stórhættulegt að aka á
nóttunni, því Gabaroni er
nautakjötsforðabúr Afríku, og
þarlendir reka nautgripina á veg-
ina til að koma þeim í vatn. Á
nóttunni eru því nautgripir á ferð
í myrkrinu á öllum vegum. Þarna
þykir enginn maður með mönnum
geti hann ekki eignast nautgrip og
þjóðfélagsstaða hans markast af
því hve marga hann á. Breytingin
er alveg gífurleg á þessari stuttu
leið. Suður-Afríka er að sjá há-
þróað vestrænt ríki, þar sem Jó-
hannesarborg og Pretoría eru ný-
tískulegar, fallegar og hreinar
borgir og Durban hreinasta
augnayndi þar sem hún stendur
við sjóinn. Að fara ýfir landamær-
in inn í Botswana er því eins og að
koma úr þróuninni í okkar vest-
ræna heimi inn i það frumstæð-
asta sem maður sér í Afríku. En
fjölbreytnin er geysileg í þessari
heimsálfu.
—í Botswana setur Kalahari-
eyðimörkin mark á land og lifnað-
arhætti. Þessi geysistóra eyði-
mörk í suðurhluta Afríku nær yfir
4 þjóðlönd, tekur allt Botswana og
teygir sig inn í Suður—Afríku, inn
í Namibíu og inn í Mozambik, og
Angola og Zambía fá einhverja
anga af henni líka. Víðáttan er svo
geysileg þegar komið er út í eyði-
mörkina, að hver sjóndeildar-
hringurinn tekur bara við af öðr-
um eins og maður sé á opnu hafi.
En Kalahari er að því leyti ólík
hugmyndum okkar um eyðimörk,
að þarna finnst þó gróður þótt
þurr sé og með trjám á stangli.
Þessi strjálu tfe breiða úr þurrum
krónum sínum eins og regnhlífar
og dýrin leita þar undir í skugg-
ann. En eyðimörkin með sinn
skrælnaða gróður hefur tekið
mörg mannslíf, gleypt heila rann-
sóknarleiðangra síðan hvítir menn
fóru að koma þar. Núna eru þarna
geysilegir þurrkar, þeir mestu í
manna minnum. Þetta er annað
þurrkaárið í röð. Eina vonin sem
þetta fólk getur gert sér um að fá
vatn, er að fari að rigna í norður-
héruðunum, kringum stórfljótin
Chobe og Zambesi á landamærun-
um. Annars seytlar vatnið í gegn-
um þessa miklu eyðimörk og safn-
ast í litlar skálar, sem finnast á
víð og dreif og sem dýrin ein virð-
ast þekkja. Viiltu dýrin safnast
því þar að. Ef maður er villtur, þá
er eina ráðið að klifra upp í tré til
að reyna að koma auga á hræ-
gammana. Því þar sem þeir
sveima yfir er líf og þar sem líf er,
þar er vatn að finna. Raunar fer
enginn út í eyðimörkina nema með
bestu staðsetningartæki eða
búskmann sér til leiðsagnar."
Ein gata og strákofar
„Höfuðborgin Gabaroni er í
rauninni ein aðalgata með einu
hóteli, einni stórmarkaðsverslun,
nokkrum smáverzlunum, Bar-
clays-banka, umboðsskrifstofu
flugvallarins, sendiráðum og
stjórnarskrifstofum. Allt í bygg-
ingum á borð við okkar vestrænu
Sjá einnig bls. 52 og 53.