Morgunblaðið - 04.09.1983, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 4. SEPTEMBER 1983
65
Myndin er tekin af Vestari Svíahnúk í Vatnajökli. Séö í norðaustur til Kverkfjalla.
-■
Leidangur sænsku stúdentanna 1919 tók 9 daga. Sést á kortinu hvar leið
þeirra lá. Þeir komu að sigdæld í miðjum jöklinum og skírðu Svíagíg. Þar eru
Grírasvötnin sem þeir töldu með réttu upptök Skeiðarárhlaupa. Og Svíahnúk-
ar heita enn í höfuðið á þeim.
síðan að smáfjalli, sem við gengum
í kring um. Úr „ávölum dal“ fundu
þeir framundan Heinabergsjökul-
inn, sem gengur niður á láglendið,
en þar voru lífshættulega hálir ís-
hryggir. Djúpu sprungunum fjölg-
aði. Það tók þá 10 tíma að komast
tveggja km leið. 5. september voru
þeir staddir á svolitlum bletti á
fjallakambi, „umkringdir voða-
legum sprungum á allar hliðar, svo
að við urðum að sitja þarna og
halda í hestana alla nóttina. En
þeir voru auk þess mjög tauga-
óstyrkir ög um miðnætti byrjaði að
rigna, svo að nóttin var allt annað
en notaleg. Nokkrir dropar af koní-
aki, sem við höfðu geymt okkur,
hresstu okkur þó upp.“
1 dagrenningu héldu þeir áfram
ferðinni. Wadell var þó mjög slæm-
ur af gigt. Inn á milli urðu þeir að
halda jafnvæginu á íshryggjum,
sem varla voru desimetersbreiðir
efst, og niður snarbrattar ísbrekkur
að fara, en jafnvel það tókst, eins og
það er orðað. Og að morgni 6. sept-
ember komust þeir um kl. 9.30 niður
á jafnsléttu og að bænum „Esky“ á
Mýrum. Þar var mikil gestrisni.
Ungur íslendingur býðst til að fara
aftur með þeim upp á Vatnajökul
til að sækja sleðann. En þeir vilja
fyrst ríða til fiskibæjarins Hafnar.
Líklega er það þaðan, sem þeir
senda fyrstu fréttirnar um að þeir
hafi fundið nýtt eldfjall undir ísn-
um. Fréttin kemur fyrst í Berlingi
9. september og er frá Reykjavík.
Hún vekur mikla athygli, líka í
sænsku pressunni.
Komust naumlega af
8. feb. reyndu stúdentarnir
sænsku að brjótast þangað sem þeir
höfðu skilið sleðann eftir í fylgd
þessa kunnuga Islendings og með
fjóra hesta. Síðasti spölurinn
reyndist alveg ófær vegna nýrra
sprungna í jöklinum. Tilraunir til
þess töfðu þá um marga klukku-
tíma. Loks voru þeir komnir að
sleðanum kl. 7.30 um kvöldið. Með-
an þeir voru að koma eigum sínum
á klakk, sáu þeir dökkan hríðar-
bakka koma í norðri þótt logn væri
hjá þeim. Síðan lögðu þeir af stað
niður af jöklinum.
— Þegar við komum á brúnina skall
óveðrið yfir okkur. Hann var á
norðan og þyrlaði á undan sér snjó
og ísmolum, sem pískuðu í andlitið.
Það var varla hægt að ná andanum
og aðeins með því að hafa stuðning
af hestunum að standa á fótunum.
Það var ekki um annað að ræða en
að skera á reipin, sem farangurinn
var bundinn upp á með. Eftir mikla
erfiðleika tókst að ná upp tjaldinu
og fá í því húsaskjól, svo við gátum
skriðið þar inn. Þannig urðum við
að eyða nóttinni haldandi tjaldinu
yfir okkur á berum ísnum, án þess
aö hafa teppi eða skinn og matar-
lausir, skrifar Ygberg. Daginn eftir
linnir ekki „vítisveðrinu" og hann
skrifar:
— Fæturnir á mér voru óhugnan-
lega kaldir. Skrapp út til að líta
eftir hestunum en veðrið kastaði
mér um koll og ég hafnaði um 'A
meter frá breiðri og djúpri sprungu.
Tókst að skríða til baka í tjaldið,
sem var á brún brattrar brekku
með þversprungum um allt. Þremur
metrum fyrir neðan tjaldið var
jökulsprunga, svo að tjaldstaðurinn
var allt annað ákjósanlegur. Hest-
arnir voru þarna ennþá. Tókst að
ná inn ullarteppum og gærum
ásamt sykri og þurrkuðum hafra-
grjónum. íslendingurinn lá og söng
sálma og enginn hafði hugmynd um
hvenær óveðrinu mundi linna. Það
gerðist líka skyndilega. Kl. 7.30 um
kvöldið datt á dúnalogn, en þremur
stundarfjórðungum síðar var óveðr-
ið aftur skollið á af fullum krafti.
Hefðum við verið hálftíma seinni,
þá hefðum við aldrei náð upp tjald-
inu og líklegast farist þarna, skrif-
ar Erik Ygberg í dagbókina.
Þremur dögum síðar æðir óveðrið
enn, en nú eru hestarnir horfnir.
Einn þeirra finnst í 10 metra djúpri
sprungu. Hann er á lífi, en ekkert er
hægt fyrir hann að gera annað en
kasta niður til hans heyi, sem hann
„hefur góða lyst á“. Hina þrjá fann
bóndi nokkrum dögum seinna, hor-
aða en ekki af þeim dregið. Þann 22.
sept. fóru 4 íslendingar og sóttu það
sem eftir var af farangrinum.
— Mestur hlutinn af farangri okkar
hafði þó týnst, þar á meðal efnið
sem við höfðum safnað til að vinna
úr vísindalegar niðurstöður, skrifar
Hákon Wadell í frásögn um leið-
angurinn á ensku í Geografiska
annaler 1920.
Þetta ferðalag hafði næstum
kostað þá Wadell og Ygberg lífið, en
eldgígurinn var fundinn og þar með
jökulhlaupin undan Skeiðarárjökli,
alveg eins og þeir héldu fram, segir
í greininni í Svenska Dagbladet.
Uppgefnir og sárir héldu Wadell og
Ygberg með íslenzka fylgdarmann-
inum heim á bæinn hans. Og 24.
sept. sendu þeir skeyti heim, segir í
dagbókinni. Skipsferð var ekki til
Kaupmannahafnar fyrr en 5. nóv.
Oktobermánuði eyddu þeir því í
aðra ferð á hestum og bjuggu á
Hótel Goðafossi á Akureyri. I dag-
bókinni er sagt stuttlega frá slátur-
aðferðum íslendinga, veðurathug-
unum og námum. Og heim til
Stokkhólms komu þeir 19. nóv. og
voru „hylltir sem hetjur". Svenska
Dagbladet hafði þegar skrifað um
„glæsilegt afrek“ þeirra. Síðan féll
leiðangurinn í þagnargildi. En
Svíahnúkar sem við þá eru kenndir
eru enn í Vatnajökli og skáli Jökla-
rannsóknafélagsins stendur á
Eystri-Svíahnúk. Er frásögnin í
þessari litlu dagbók hin fróðlegasta.
- E.Pá.
BAR0N
borðreiknivél
með strimli
_i
. .i i
Kynningarverð
kr. 3.980.-
SENDUM UM LAND ALLT
Loksins!
JdZZBaLL©CC8KÓLÍ BúnJ
Innritun
hafin
J AZZ-MODERN —
CLASSICAL TECHNIQUE —
PASDEDEUX-SHOW
Byrjendaflokkar — Framhaldsfiokkar
Kennt alla daga vikunnar frá kl. 16.
2x í viku, 70 mín. kennslustund, sama sem 2.300 kr.
3x í viku, 80 mín. kennslustund, sama sem 3.200 kr.
Framhaldsflokkur fyrir veröandi dansara.
4x í viku, 80 mín. kennslustund, sama sem 3.800 kr.
Strákar!
Þið eruð ómissandi
Bitið á jaxlinn og heröió upp hugann og mætiö. (Stelpurnar
lofa meira aö segja aö hleypa ykkur á undan i sturtu.)
Munið
Pasdedeux (paradans)
á laugardögum
Innritun í síma
31899
strax í dag frá 1—6 og alla
næstu viku